Ҡышҡы Олимпия уйындары битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Башҡа мәғәнәләре|Олимпия уйындары (мәғәнәләр)}}
[[Файл:Winter olympics all cities.svg|thumb|450px|Ҡышҡы Олимпия уйындары уҙғарылған урындар]]
[[Файл:Map of winners of the Winter Olympic Games.svg|thumb|450px|Ҡышҡы Олимпия уйындарында еңеүселәр картаһы {{legend|#007f00|Ҡышҡы Олимпия уйындарында 1 тапҡыр еңгән илдәр}} {{legend|#84b4f4|Ҡышҡы Олимпия уйындарында 2 тапҡыр һәм унан күберәк еңгән илдәр}} {{legend|#ffc400|Ҡышҡы Олимпия уйындарында 5 тапҡыр һәм унан күберәк еңгән илдәр}}]]
'''Ҡышҡы [[Олимпия уйындары]]''' — спорттың ҡышҡы төрҙәре буйынса донъялағы иң эре ярыштар. Халыҡ-ара олимпия комитеты эгидаһы менән 4 йылға бер тапҡыр уҙғарыла. Ҡышҡы Олимпия уйындары 1924 йылдан алып [[йәйге Олимпия уйындары]]на өҫтәлмә булараҡ үткәрелә башлай. Ҡайһы бер ҡышҡы спорт төрҙәре йәйге Олимпия уйындарына тағы ла иртәрәк — 1908 һәм 1920 йылдарҙа индерелгән була. 1924 йылдан 1992 йылғаса ҡышҡы Олимпия уйындары йәйге уйындар менән бер үк йылда уҙғарылған. 1994 йылдан башлап улар йәйге Олимпиаданан ике йылға һуңлатып үткәрелә.

Башҡа исемдәре: ''ҡышҡы Олимпиада'', ''Аҡ олимпиада''.

== Еңеүселәр ==

1924—2014 йылдарҙа үткән 22 ҡышҡы Олимпия уйындарында дөйөм команда иҫәбе буйынса еңеүселәр исемлеге:

* {{флагификация|СССР}}/{{флагификация|Рәсәй Федерацияһы}} — 9 тапҡыр,
* {{флагификация|Норвегия}} — 7 тапҡыр,
* {{флагификация|ГДР}}/{{флагификация|Германия}} — 4 тапҡыр,
* {{флагификация|Канада}} — 1 тапҡыр,
* {{флагификация|АҠШ}} — 1 тапҡыр,
* {{флагификация|Швеция}} — 1 тапҡыр.

== Ҡышҡы Олимпия уйындарының спорт төрҙәре ==

{|
|----- bgcolor="#DDDDDD"
! Союз/Федерация
! Спорт төрө
! Уҙғарыла башланыуы
! Дисциплина
|----- bgcolor="#EEEEEE"
| [[:ru:Международная федерация лыжного спорта|FIS]]
| [[Тау саңғыһы]]
| [[1936]]
| Тиҙлеккә төшөү, супергигант, слалом-гигант, слалом, күпбәйге
|----- bgcolor="#EEEEEE"
|
| [[Саңғы ярышы]]
| [[1924]]
| Шәхси спринт, командалы спринт, айырым стартлы ярыш, масс-старт, эстафета, скиатлон
|----- bgcolor="#EEEEEE"
|
| [[Трамплиндан саңғыла һикереү]]
| [[1924]]
| K120 шәхси беренселеге, K120 командалы беренселеге, K90 шәхси беренселеге
|----- bgcolor="#EEEEEE"
|
| Саңғы буйынса икебәйге
| [[1924]]
| Шәхси ярыштар, спринт, эстафета
|----- bgcolor="#EEEEEE"
|
| Фристайл
| [[1992]]
| Могул, саңғы акробатикаһы, ски-кросс, хафпайп, слоупстайл
|----- bgcolor="#EEEEEE"
|
| [[Сноуборд (спорт төрө)|Сноуборд]]
| [[1998]]
| Биг-эйр, параллель слалом-гигант, слоупстайл, сноуборд-кросс, хафпайп
|----- bgcolor="#EEEEEE"
| [[:ru:Международный союз биатлонистов|IBU]]
| [[Биатлон]]
| [[1960]]
| Спринт, шәхси уҙыш, пасьют, масс-старт, эстафета, ҡатнаш эстафета
|----- bgcolor="#EEEEEE"
| [[:ru:Международный союз конькобежцев|ISU]]
| [[Конькиҙа фигуралы шыуыу]]
| [[1908]]/[[1924]]
| Ир-егеттәр һәм ҡатын-ҡыҙҙар араһында айырым, шәхси фигуралы шыуыу, парлы фигуралы шыуыу, боҙҙа бейеүҙәр, команда ярыштары
|----- bgcolor="#EEEEEE"
|
| [[Конькиҙа ярышыу]]
| [[1924]]
| 500 м, 1000 м, 1500 м, 3000 м, 5000 м, 10000 м, команда ярышы
|----- bgcolor="#EEEEEE"
|
| Шорт-трек
| [[1992]]
| 500 м, 1000 м, 1500 м, эстафета
|----- bgcolor="#EEEEEE"
| [[:ru:Международная федерация бобслея и тобогана|FIBT]]
| [[Бобслей]]
| [[1924]]
| Ике урынлы боб, дүрт урынлы боб
|----- bgcolor="#EEEEEE"
|
| Скелетон
| [[1928]]/[[1948]]/[[2002]]
|
|----- bgcolor="#EEEEEE"
| [[:ru:Международная федерация санного спорта|FIL]]
| [[Санала шыуыу]]
| [[1964]]
| Шәхси ярыштар, парлы уҙыштар, командалар эстафетаһы
|----- bgcolor="#EEEEEE"
| [[Халыҡ-ара хоккей федерацияһы|IIHF]]
| [[Шайбалы хоккей]]
| [[1920]]/[[1924]]
|
|----- bgcolor="#EEEEEE"
| [[:ru:Всемирная федерация кёрлинга|WCF]]
| Кёрлинг
| [[1924]]/[[1998]]
|
|}

== Уҙғарыу йылдары һәм урындары ==
{|class="wikitable"
!rowspan=2| Уйындар
!rowspan=2| Йыл
!rowspan=2| Ҡала
!rowspan=2| Дәүләт
!colspan=2| Иҫәбе
!colspan=2| Иҫәбе
|-
! ҡатнашыусы илдәр
! ҡатнашыусы спортсылар
! спорт дисциплиналары
! спорт төрҙәре
|-
![[:ru:Зимние Олимпийские игры 1924|I]]
|[[1924]] || Шамони || {{Флагификация|Франция}}
|align="center"|16
|align="center"|280
|align="center"|14
|align="center"|4
|-
![[:ru:Зимние Олимпийские игры 1928|II]]
|[[1928]] || Санкт-Мориц || {{Флагификация|Швейцария}}
|align="center"|25
|align="center"|464
|align="center"|14
|align="center"|4
|-
![[:ru:Зимние Олимпийские игры 1932|III]]
|[[1932]] || Лейк-Плэсид || {{Флаг США (48 звёзд)}} [[АҠШ]]
|align="center"|17
|align="center"|252
|align="center"|14
|align="center"|4
|-
![[:ru:Зимние Олимпийские игры 1936|IV]]
|[[1936]] || Гармиш-Партенкирхен || {{Флагификация|Германия|1933}}
|align="center"|28
|align="center"|646
|align="center"|17
|align="center"|4
|-
![[:ru:Зимние Олимпийские игры 1940|—]]<sup>('''[[#1|1]]''')</sup>
|[[1940]] || Гармиш-Партенкирхен || {{Флагификация|Германия|1933}} ||  ||  ||  ||
|-
![[:ru:Зимние Олимпийские игры 1944|—]]<sup>('''[[#1|1]]''')</sup>
|[[1944]] || Кортина д’Ампеццо || {{Флагификация|Италия|1861}} ||  ||  ||  ||
|-
![[:ru:Зимние Олимпийские игры 1948|V]]
|[[1948]] || Санкт-Мориц || {{Флагификация|Швейцария}}
|align="center"|28
|align="center"|669
|align="center"|22
|align="center"|4
|-
![[:ru:Зимние Олимпийские игры 1952|VI]]
|[[1952]] || [[Осло]] || {{Флагификация|Норвегия}}
|align="center"|30
|align="center"|694
|align="center"|22
|align="center"|4
|-
![[:ru:Зимние Олимпийские игры 1956|VII]]
|[[1956]] || Кортина д’Ампеццо || {{Флагификация|Италия}}
|align="center"|32
|align="center"|821
|align="center"|24
|align="center"|4
|-
![[:ru:Зимние Олимпийские игры 1960|VIII]]
|[[1960]] || Скво-Вэлли || {{Флаг США (49 звёзд)}} [[АҠШ]]
|align="center"|30
|align="center"|665
|align="center"|27
|align="center"|4<sup>('''[[#2|2]]''')</sup>
|-
![[:ru:Зимние Олимпийские игры 1964|IX]]
|[[1964]] || Инсбрук || {{Флагификация|Австрия}}
|align="center"|36
|align="center"|1091
|align="center"|34
|align="center"|6<sup>('''[[#3|3]]''')</sup>
|-
![[:ru:Зимние Олимпийские игры 1968|X]]
|[[1968]] || Гренобль || {{Флагификация|Франция}}
|align="center"|37
|align="center"|1158
|align="center"|35
|align="center"|6
|-
![[:ru:Зимние Олимпийские игры 1972|XI]]
|[[1972]] || Саппоро || {{Флагификация|Япония}}
|align="center"|35
|align="center"|1006
|align="center"|35
|align="center"|6
|-
![[:ru:Зимние Олимпийские игры 1976|XII]]
|[[1976]] || Инсбрук || {{Флагификация|Австрия}}<sup>('''[[#4|4]]''')</sup>
|align="center"|37
|align="center"|1123
|align="center"|37
|align="center"|6
|-
![[:ru:Зимние Олимпийские игры 1980|XIII]]
|[[1980]] || Лейк-Плэсид || {{Флагификация|США}}
|align="center"|37
|align="center"|1072
|align="center"|38
|align="center"|6
|-
![[:ru:Зимние Олимпийские игры 1984|XIV]]
|[[1984]] || [[Сараево]] || {{Флагификация|Югославия}}
|align="center"|49
|align="center"|1272
|align="center"|39
|align="center"|6
|-
![[:ru:Зимние Олимпийские игры 1988|XV]]
|[[1988]] || Калгари || {{Флагификация|Канада}}
|align="center"|57
|align="center"|1423
|align="center"|46
|align="center"|6
|-
![[:ru:Зимние Олимпийские игры 1992|XVI]]
|[[1992]] || Альбервиль || {{Флагификация|Франция}}
|align="center"|64
|align="center"|1801
|align="center"|57
|align="center"|6
|-
![[:ru:Зимние Олимпийские игры 1994|XVII]]
|[[1994]]<sup>('''[[#5|5]]''')</sup> || Лиллехаммер || {{Флагификация|Норвегия}}
|align="center"|67
|align="center"|1739
|align="center"|61
|align="center"|6
|-
![[:ru:Зимние Олимпийские игры 1998|XVIII]]
|[[1998]] || Нагано || {{Флагификация|Япония}}
|align="center"|72
|align="center"|2302
|align="center"|68
|align="center"|7<sup>('''[[#6|6]]''')</sup>
|-----
![[:ru:Зимние Олимпийские игры 2002|XIX]]
|[[2002]] || Солт-Лейк-Сити || {{Флагификация|США}}
|align="center"|77
|align="center"|2399
|align="center"|78
|align="center"|7
|-----
![[:ru:Зимние Олимпийские игры 2006|XX]]
|[[2006]] || Турин || {{Флагификация|Италия}}
|align="center"|80
|align="center"|2508
|align="center"|84
|align="center"|7
|-----
![[:ru:Зимние Олимпийские игры 2010|XXI]]
|[[2010]] || Ванкувер || {{Флагификация|Канада}}
|align="center"|82
|align="center"|2766
|align="center"|86
|align="center"|7
|-----
![[:ru:Зимние Олимпийские игры 2014|XXII]]
|[[2014]] || [[Сочи]] || {{Флагификация|Россия}}
|align="center"|88
|align="center"|2800
|align="center"|98
|align="center"|7
|-----
![[:ru:Зимние Олимпийские игры 2018|XXIII]]
|[[2018]] || Пхёнчхан || {{Флагификация|Южная Корея}}
|align="center"|
|align="center"|
|align="center"|
|align="center"|
|-----
![[:ru:Зимние Олимпийские игры 2022|XXIV]]
|[[2022]] ||  [[Пекин]]
||{{Флагификация|Китай}}
|align="center"|
|align="center"|
|align="center"|
|align="center"|
|}

<div id="1"><sup>'''1'''</sup> [[Икенсе донъя һуғышы]] арҡаһында уҙғарылмай.</div>

<div id="2"><sup>'''2'''</sup> Биатлон ҡышҡы олимпия спорт төрө булып китә. Бобслей буйынса ярыштарҙан баш тартыла.</div>

<div id="3"><sup>'''3'''</sup> Сана спорты ҡышҡы олимпия спорт төрө булып китә.</div>

<div id="4"><sup>'''4'''</sup> Тәүҙә уйындар АҠШ-тың Денвер ҡалаһында булырға тейеш булған, әммә финанс мәьәләләре ҡатмарлы булыу сәбәпле Олимпиада Австрияла уҙғарыла.</div>

<div id="5"><sup>'''5'''</sup> Ошо йылдан алып ҡышҡы Олимпия уйындары йәйге уйындары булған йылдарҙа уҙғарылмай. Тәүге һәм һуңғы тапҡыр ҡышҡы Олимпия уйындары араһындағы ваҡыт арауығы ике йыл тәшкил итә.</div>

<div id="6"><sup>'''6'''</sup> Кёрлинг етенсе ҡышҡы олимпия спорт төрө булып китә. Шулай уҡ уйын программаһына сноубордингты индерәләр.</div>

== Шулай уҡ ҡарағыҙ ==
* [[Олимпия уйындары]]
* [[Йәйге Олимпия уйындары]]
* [[Паралимпия уйындары]]

<!-- == Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}} -->

== Һылтанмалар ==
{{Викиһаҡлағыс|Category:Winter Olympics}}

{{Ҡышҡы Олимпия уйындары баш ҡалалары}}

[[Категория:Ҡышҡы Олимпия уйындары|*]]