«Почёт Билдәһе» ордены битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Карточка награды
|Название             = «Почёт Билдәһе» ордены,<br> Почёт ордены
|Изображение          = Znakpocheta2.jpg
|ИзображениеЛента     = Order badge of honor rib.png
|OriginalName         = 
|Страна               = {{Флаг СССР}} [[СССР]]
|Тип = [[орден]]
|КомуВручается =
|ОснованияНаграждения =
|Статус = тапшырылмай
|Параметры = [[көмөш]], бейеклеге — 46 мм, киңлеге — 32,5 мм
|ДатаУчреждения =25 ноябрь 1935 йыл
|ПервоеНаграждение =26 ноябрь 1935 йыл
|ПоследнееНаграждение = «Почёт Билдәһе» ордены — 23 декабрь 1988 йыл<br> <br>Почёт ордены — 1991 йыл 
|Количество = 1 580 850
|СтаршаяНаграда = III дәрәжә «Ҡораллы Көстәрҙә Тыуған илгә күрһәткән хеҙмәттәре өсөн» ордены
|МладшаяНаграда = Батырлыҡ ордены
|Соответствует =
}}

'''«Почёт Билдәһе» ордены''' — [[Советтар Союзы]]ның дәүләт наградаһы. СССР Үҙәк Башҡарма Комитеты ҡарары нигеҙендә 1935 йылдың 25 ноябрендә булдырылған. СССР Юғары Советы Президиумынының 1988 йылдың 28 декабрендәге Указы менән уның атамаһы «Почёт ордены» итеп үҙгәртелә, награданың яңы статусы һәм яңыртылған һүрәтләмәһе раҫлана. 1991 йылғаса «Почёт Билдәһе» һәм Почёт ордены менән 1 миллион 581 меңгә яҡын бүләкләү булған.

== Ордендың статусы ==
1. «Почёт Билдәһе» ордены етештереүҙәге, ғилми-тикшеренеү, дәүләт, смоциаль-мәҙәни, спорт һәм башҡа йәмғиәткә файҙалы эшмәкәрлектәге юғары ҡаҙаныштар, шулай уҡ гражданлыҡ ҡаһарманлығы өсөн бүләкләү өсөн булдырылған.

2. «Почёт Билдәһе» ордены менән бүләкләнәләр:
* СССР граждандары;
* Предприятиелар, берләшмәләр, ойошмалар, райондар, ҡалалар һәм халыҡ йәшәгән башҡа тораҡ пункттары.
«Почёт Билдәһе» ордены менән шулай уҡ СССР граждандары булмаған шәхестәр, сит дәүләттәрҙең предприятие, учреждение, ойошма һәм халыҡ йәшәгән тораҡ пункттары ла бүләкләнә ала.

3. «Почёт Билдәһе» ордены менән бүләкләү нигеҙҙәре:
* етештереү, промышленность, ауыл хужалығы, төҙөлөш, транспорт, элемтә, сауҙа, йәмәғәт туҡланыуы, торлоҡ-коммуналь хужалығы, халыҡҡа көнкүреш хеҙмәте күрһәтеү һәм халыҡ хужалығының башҡа тармаҡтарындағы юғары күрһәткестәр өсөн;
* юғары хеҙмәт етештереүсәнлегенә өлгәшкән, продукцияның сифатын яҡшыртҡан, уны етештереүҙә материаль һәм хеҙмәт тотоноуҙарҙы кәметкән, йәмәғәт проиводствоһының эффектлығын күтәреүҙәге уңыштар өсөн;
* план заданиеларын үтәү һәм арттырып үтәү буйынса социалистик ярыштағы юғары к-рһәткестәр өсөн;
* производствоға яңы техника һәм технология, алдынғы тәжрибә индергән һәм үтә ҡиммәтле уйлап табыуҙар һәм рационализаторлыҡ тәҡдимдәре өсөн;
* ғилми-тикшеренеү эшмәкәрлегендәге уңыштар өсөн;
* совет мәҙәниәте, әҙәбиәте һәм сәнғәте өлкәһендәге ижади ҡаҙаныштар, йәш быуынды уҡытыуҙағы һәм коммунистик тәрбиә биреүҙәге, юғары квалификациялы кадрҙар әҙерләүҙәге, халыҡҡа медицина хеҙмәте күрһәтеүҙәге, физик культура һәм спортты үҫтереүҙәге һәм йәмғиәткә файҙалы башҡа эшмәкәрлектәге уңыштар өсөн;
* илдең оборона һәләтлелеген нығытыуҙағы ҡаҙаныштар өсөн;
* юғары нәтижәле дәүләт һәм йәмәғәт эшмәкәрлеге өсөн;
* СССР менән башҡа дәүләттәр араһындағы иҡтисади, фәнни-техник, мәҙәни һәм башҡа бәйләнештәрҙе үҫтереүҙәге ҡаҙанышта өсөн;
* кеше ғүмерен ҡотҡарғанда, йәмәғәт тәртибен һаҡлағанда, тәбиғи ғәрәсәттәр менән көрәшкәндәге ҡыйыу һәм тапҡыр эш иткән һәм башҡа гражданлыҡ ҡаһарманлыҡтар өсөн.

4. «Почёт Билдәһе» ордены күкрәктең һул яғына тағыла һәм СССР-ҙың башҡа ордендары булған хәлдә Халыҡтар дуҫлығы орденынан һуң урынлаштырыла.

== Ордендың һүрәтләнеше ==
«Почёт Билдәһе» ордены ике яҡ ҡырыйынан имән ботактары менән уратып алынған овал формала. Үҙәктә үҙҙәренән уң һәм һул яҡта бер тигеҙ арауыҡта урынлашҡан «Пролетарии всех стран, соединяйтесь!» тигән [[урыҫ теле]]ндәге яҙыулы байраҡтар күтәргән эшсе ир һәм эшсе ҡатын фигуралары ҡуйылған.

Ордендың өҫкө өлөшөндә биш мөйөшлө йондоҙ, уның аҫтында байраҡтар фонында «СССР» тигән рельефлы яҙыу. Ордендың аҫҡы өлөшөндә — «Знак Почёта» тигән [[урыҫ теле]]ндәге рельефлы яҙыу.

«Почёт Билдәһе» ордены көмөш металдан эшләнә, уның бейеклеге 46 мм, киңлеге 32,5 мм.

«Почёт Билдәһе» ордены 1988 йылда «Почёт орденына» әйләнгәндән һуң уның тышҡы күренешенә ҙур булмаған үҙгәрештәр индерелә: ордендың аҫҡы өлөшөндәге «Знак Почёта» тигән яҙыу ике яҡлап лавр ботҡтары уратҡан ураҡ менән сүкештең рельефлы һүрәте менән алмаштырылған, ул орденға ике штиф ярҙамында беркетелә.

«Почёт Билдәһе» орденынан "Почёт ордены"на күскәндә билдәләрҙең һан тәртибе үҙгәрмәй.

== Бүләкләүҙәр ==
* 1-се номерлы «Почёт Билдәһе ордены» хеҙмәт ҡаһарманлығы һәм мамыҡ уңышын күтәреүҙәге уңыштары өсөн ул ваҡыттағы Үзбәк ССР-ы Ташкент өлкәһенең «Батыр» колхозы рәйесе Артыҡбай Тилләбаевҡа бирелә.
* «Почёт Билдәһе ордены» менән бүләкләнгән беренсе хеҙмәт коллективы — С. М. Киров исемендәге Макеевка металлургия комбинатының 2-се мартен цехы. Ул был наградаға пландарҙы арттырып үтәгәне, ярышты яҡшы ойошторғаны һәм мөһим дәүләт заданиеларын ваҡытынан алда башҡарып сыҡҡаны өсөн лайыҡ була.
* Ордендың һуңғы кавалеры — «Цемент» [[Рәсәй]] дәүләт концернының Белгород цемент заводы директоры Анатолий Яковлевич Литвин. Был награда уға [[СССР]] Президентының 1991 йылдың 21 декабрендәге указы менән бирелә.

== Сығанаҡтар ==
* [http://kubera.narod.ru/zakakt/ord-zp.htm ОБ УСТАНОВЛЕНИИ ОРДЕНА «ЗНАК ПОЧЕТА» Постановление Центрального Исполнительного Комитета СССР от 25 ноября 1935 г. (СЗ СССР, 1936 г., № 24, ст. 223)]{{ref-ru}}
* [http://www.mondvor.narod.ru/OZnPoch.html Орден «Знак Почёта»]{{ref-ru}}
* [http://www.lawmix.ru/docs_cccp/?id=1923 Постановление Президиума ВС СССР от 22.08.1988 г. № 9440-XI «О совершенствовании порядка награждения государственными наградами СССР»]
* [http://pravo.levonevsky.org/baza/soviet/sssr1417.htm Указ Президиума Верховного Совета СССР от 28.12.1988 г. «Об утверждении статута ордена Почёта и его описания»]{{ref-ru}}

== Һылтанмалар ==
* [http://www.calend.ru/event/5015/ Календарь событий: В СССР учрежден орден «Знак Почета»]{{ref-ru}}

[[Категория:СССР ордендары]]
[[Категория:«Почёт Билдәһе» ордены]]
[[Категория:1935 йылда барлыҡҡа килгән наградалар]]