Арктика кәңәшмәһе битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

[[Файл:Arctic Council.png|thumb|200px|Арктика кәңәшмәһе{{legend|#000066|ағзалар}}{{legend|#6666FF|күҙәтеүселәр}}]]
'''Арктика кәңәшмәһе''' — 1996 йылда төньяҡ [[Арктика|поляр зонаһының]] уникаль тәбиғәтен ҡурсалау өсөн [[Финляндия]] инициативаһы менән ойошторолған халыҡ-ара форум<ref>[http://www.geopolitics.ru/2012/08/arkticheskij-sovet/ Арктический совет]</ref>.

== Тарих ==
1996 йылдың 19 сентябрендә Арктика кәңәшмәһе ойошторола, унда һигеҙ арктика дәүләттәре ([[Канада]], [[Дания]], [[Финляндия]], [[Исландия]], [[Норвегия]], [[Россия]], [[Швеция]], [[АҠШ]]) һәм Европа парламенты керә.

2011 йылдың 14 майында Арктика кәңәшмәһенең ултырышы [[Гренландия]] утрауындағы Нуук ҡалаһында була. Бында кәңәшмәһе ағзалары Авиация һәм диңгеҙ эҙләнеүҙәрҙә һәм ярҙам итеүҙә хеҙмәттәшлек тураһындағы килешеүгә ҡул ҡуялар<ref name="Русский мир" />.

== Ағзалар ==
Арктика кәңәшмәһенә һигеҙ дәүләт инә<ref name="Русский мир" />:
* {{DEN}}
* {{ISL}}
* {{CAN}}
* {{NOR}}
* {{RUS}}
* {{USA}}
* {{FIN}}
* {{SWE}}

Арктика кәңәшмәһенең дәүләт ағзалары менән бер рәттә ҡарар ҡабул итеү хоҡуғы алған 6 Арктиканың төп халыҡтары ойошмаларына «даими ҡатнашыусы» махсус статусы бирелгән.

== Күҙәтеүсе илдәр ==
* {{GBR}}
* {{GER}}
* {{ESP}}
* {{ITA}} (киләһе министрҙар кәңәшмәһенә тиклем ваҡытлыса статус)
* {{CHN}} (киләһе министрҙар кәңәшмәһенә тиклем ваҡытлыса статус)
* {{KOR}} (киләһе министрҙар кәңәшмәһенә тиклем ваҡытлыса статус)
* {{NED}}
* {{POL}}
* {{FRA}}
* {{JPN}}
* {{IND}}
* {{SGP}}

== Күҙәтеүсе халыҡ-ара ойошмалар ==
* [[Халыҡ-ара тәбиғәтте һаҡлау союзы]]
* Арктика илдәре парламентарийҙары конференцияһы<ref name=arcticparl>[http://www.arcticparl.org/ Arctic Parliamentarians] {{ref-en}} </ref>
* [[Ҡыҙыл Тәре һәм Ҡыҙыл Ярым Ай халыҡ-ара ойошмаһы|Ҡыҙыл Тәре халыҡ-ара комитеты]]
* Тирә-яҡ мөхит буйынса [[БМО]] программаһы<ref name=unep>[http://www.un.org/russian/ga/unep/ Программа ООН по окружающей среде] {{ref-ru}} </ref>
* БМО-ның үҫеш программаһы
* [[Төньяҡ кәңәшмә]]
* Төньяҡ форум<ref name=nforum>[http://www.northernforum.org Northern Forum] {{ref-en}} </ref>

== Хөкүмәткә ҡарамаған күҙәтеүсе ойошмалар ==
* Бөтә донъя ҡырағай тәбиғәт фондының артика программаһы
* Төньяҡ боланды көтөүселәренең бөтә донъя ассоциацияһы<ref name=herders>[http://arcticportal.org/portal/icr-new/assn.-of-world-reindeer-herders Association of World Reindeer Herders] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070928200138/http://arcticportal.org/portal/icr-new/assn.-of-world-reindeer-herders |date=2007-09-28 }} {{ref-en}}</ref>
* Арктика университеты

== Иҫкәрмәләр ==
{{примечания|refs=
<ref name="Русский мир">[http://www.russkiymir.ru/russkiymir/ru/news/common/news18672.html Россия заключила договор о сотрудничестве с приарктическими странами] // Информационный портал фонда «Русский мир». — 14 мая 2011.{{V|7|12|2015}}</ref>
}}

== Һылтанмалар ==
* {{Официальный сайт|www.arctic-council.org/|Арктика кәңәшмәһенең}}{{ref-en}}{{V|7|12|2015}}

[[Категория:Арктика]]
[[Категория:Халыҡ-ара ойошмалар]]