Беовульф битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Произведение средневековой литературы
|Оригинальное название     = Beowulf
|Альтернативные названия   = Беовульф
|Изображение               = Beowulf.firstpage.jpeg
|Подпись к изображению     = «Беовульф» ҡулъяҙмаһының беренсе бите (XI быуат)
|Дата                      = VIII һәм X быуат араҙында
|Язык                      = боронғо инглиз теле
|Объём                     = 3182 юл
|Жанр                      = героик эпос
|Содержание                = Беовульф алыштары тураһында
|Персонажи                 = Беовульф, Грендель
|Издание                   = Торкелин (1815)
|Рукописи = Cotton Vitellius A. xv
|Хранение                  = коттон китапханаһы<br />(1731 йылғы янғында ут тейгән)
|Оригинал                  = һаҡланмаған
|Страна1                   = Дания
|Страна2                   = Швеция
|Ссылка                    = http://norse.ulver.com/src/other/beowulf/beowulf.html
}}
'''«Беовульф»'''<ref>ударение в древнеанглийском чаще всего падало на первый слог корня (''А. Либерман (подписано: О. Смирницкая), М. Стеблин-Каменский. Примечания // Беовульф. Старшая Эдда. Песнь о Нибелунгах/ Библиотека всемирной литературы, т. 9 / пер. с древнеанглийского В. Тихомирова, А. Корсуна, Ю. Корнеева — М.: Художественная литература, 1975.''</ref> (''Беовульф'', [[Инглиз теле|ингл]]. Beowulf), һүҙмә-һүҙ тәржемә иткәндә «бал ҡорттарының бүреһе»<ref>«Пчелиный волк», или «волк пчёл» — это [//ru.wikipedia.org/wiki/Кеннинг кеннинг] (метафора) для обозначения медведя.</ref>) — англосаксондарҙың [[Эпос|эпик]] поэмаһы. Әҫәрҙә ваҡиғалар Скандинавияла, англдарҙың Британияға<ref>Гуревич А. Я. Средневековый героический эпос германских народов. Беовульф // Беовульф. СПб.: Азбука-классика, 2006, с. 6</ref> күскәнгә тиклем дәүерҙә бара. Әҫәрҙең исеме төп геройға арнап аталған. Текст аллитерацион шиғыр төҙөлөшө менән яҙылған һәм 3182 юлды тәшкил итә. [[Эпос]] VII аҙағында йәки[[VIII быуат]]<ref>Гуревич А. Я. Средневековый героический эпос германских народов. Беовульф // Беовульф. СПб.: Азбука-классика, 2006, с. 5</ref> башында ижад ителгән һәм [[XI быуат]]тың Роберт Коттон китапханаһында булған янғындан (1731 йыл) имен ҡалған берҙән-бер исемлегендә һаҡланған. Был — «варвар» Европа дәүеренең тулы күләмдә һаҡланып ҡалған берһән-бер боронғо эпик поэмаһы<ref>{{britannica-link|61412|Beowulf (Old English poem)}}</ref>.

== Текстың тарихы ==
Коттон китапханаһында боронғо инглиз телендәге поэманың барлығы [[1700 йыл]]да уҡ билдәле була, әммә текст 115 йыл уҙғас ҡына латин теленә тәржемәләнеп исланд филологы Торкелин тарафынан баҫтырылып сығарыла. Ҡулъяҙманың исеме булмай, поэма үҙенең хәҙерге исемен [[1815 йыл]]да баҫылып сыҡҡандан һуң ғына ала.

Поэма 3182 юлды тәшкил итә һәм боронғо инглиз телендәге иң оҙон поэма булып һанала (яҡынса англосаксон әҙәбиәтенең 10 % алып тора).

== Сюжеты ==
Поэманың төп йөкмәткеһе Беовульфтың Грендель (ингл. Grendel) исемле имәнес зат һәм уның әсәһе, шулай уҡ илде пыран-зыран килтереүсе аждаһа менән көрәшеп еңеү яулауын бәйән итеүҙән ғибәрәт.

[[Файл:Beowulf_and_the_dragon.jpg|мини|Беовульфтың аждаһа менән көрәше (1908 йылғы баҫмаға бағышһүрәт)]]

=== Экранлаштырыу ===
* «Беовульф» (1998) — [[Би-би-си|ВВС]] мультипликацион фильмы; поэма сюжеты шаҡтай тулы сағылдырыла (реж. Юрий Кулаков).
* «Беовульф» (1999) — поэманың постакалиптик варианты.
* «Ун өсөнсө яугир» (1999) — Майкл Крайтон романын экранлаштырыу.
* «Беовульф һәм Грендель» (2005).
* «Грендель» (2007) — эпос мотивы буйынса фантастик боевик.
* «Беовульф» (2007) — эпосты сюжетынан күпкә ситкә тайпылып экранлаштырыу<ref>''Елифёрова М.''</ref>.
* «Викингтар» (2008 йыл) — фантастик сюжетлы интерпретация.
* «Беовульф (телесериал)» (2016) — Беовульфҡа бәйле легендалар мотивы буйынса төшөрөлгән британия телесериалы.

== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}

== Әҙәбиәт ==
* {{ВТ-ЭСБЕ|Беовульф}}

[[Категория:Алфавит буйынса китаптар]]
[[Категория:Эпик поэмалар]]