Венгр диаспораһы битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Ук}}
[[Файл:MagyarsOutsideHungary.png|right|thumb|300px|Зоны проживания венгерских национальных меньшинств, по данным Ласло Шебёка<ref>{{cite web|url=http://sebok1.adatbank.transindex.ro/legbelso.php3?nev=KozEu|title=Sebők László's ethnic map of Central and Southeastern Europe|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090226163228/http://sebok1.adatbank.transindex.ro/legbelso.php3?nev=KozEu|archivedate=2009-02-26}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090226163228/http://sebok1.adatbank.transindex.ro/legbelso.php3?nev=KozEu |date=2009-02-26 }}</ref>]]
'''Венгр диаспораһы''' ({{lang-hu|Magyar diaszpóra}}) — [[Венгрия]]нан ситтә йәшәүсе этник сығышы буйынса венгр халҡы. Венгр диаспораһы ике төркөмгә бүленә. Беренсе төркөмгә 1920 йылғы (1947 йылда Париж солох килешеүе буйынса үҙгәрешһеҙ ҡала) Трианон солох килешеүе буйынса Венгрия юғалтҡан территорияларҙағы венгр халҡы — 3,3 млн самаһы. Икенсе төркөмгә үҙ илен төрлө йылдарҙа ҡалдырып киткән этник венгрҙар (1956 йылдағы күтәрелеш менән бәйле ваҡиғалар ваҡытында, йәки Венгрия ЕС-ҡа ингәндән һуң) инә<ref>{{cite web|url=http://www.bamf.de/SharedDocs/Anlagen/DE/Publikationen/Migrationsberichte/migrationsbericht-2012.pdf?__blob=publicationFile|title=See page 21 of this report|publisher=}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171025011622/http://www.bamf.de/SharedDocs/Anlagen/DE/Publikationen/Migrationsberichte/migrationsbericht-2012.pdf?__blob=publicationFile |date=2017-10-25 }}</ref>.

== Төрлө илдәрҙәге венгр диаспораһы ==
{| class="wikitable"
! Страна
! Венгерское население
! Примечания
! Статья
|-
|bgcolor=#BEE8C2 colspan=4 align=center| '''Граничат с Венгрией'''
|-
|{{Флагификация|Румыния}} || 1,227,623 (2011)<ref>{{cite web|url=http://www.recensamantromania.ro/wp-content/uploads/2013/07/REZULTATE-DEFINITIVE-RPL_2011.pdf|title=2011 Romanian census|publisher=}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130717125951/http://www.recensamantromania.ro/wp-content/uploads/2013/07/REZULTATE-DEFINITIVE-RPL_2011.pdf |date=2013-07-17 }}</ref> (без учёта [[Чангоши|чангошей]]<ref>[http://www.recensamant.ro/datepr/tbl4.html 1,370 человек] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090302004629/http://www.recensamant.ro/datepr/tbl4.html |date=March 2, 2009 }} назвали себя чангошами по переписи 2002 года, однако по некоторым подсчётам, чангошей гораздо больше. Так, [http://assembly.coe.int/Documents/WorkingDocs/doc01/EDOC9078.htm Совет Европы] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081002012613/http://assembly.coe.int/Documents/WorkingDocs/doc01/edoc9078.htm |date=2008-10-02}} называет цифру в 260 тысяч человек</ref>) || Автохтонные в [[Трансильвания|Трансильвании]],<ref>{{cite book|author=Patrick Heenan, Monique Lamontagne|title=The Central and Eastern Europe Handbook|url=https://books.google.com/books?id=8Lg03OMRgywC&pg=PA70#PPA70,M1|year=1999|isbn=978-1-57958-089-6|publisher=[[Taylor & Francis]]|page=70}}</ref> [[чангоши]] в [[Румыния|Румынии]] || [[Венгры в Румынии]]
|-
|{{Флагификация|Словакия}} || 458,467 (2011)<ref>[http://portal.statistics.sk/files/table-10.pdf Slovak census 2011] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20121114211251/http://portal.statistics.sk/files/table-10.pdf |date=2012-11-14}}</ref> || Автохтонные<ref>{{cite book|author=Roseann Duenas Gonzalez, Ildiko Melis|title=Language Ideologies: Critical Perspectives on the Official English Movement|url=https://books.google.com/books?id=dLcX-yR6YloC&pg=PA302|isbn=978-0-8058-4054-4|year=2001|publisher=Lawrence Erlbaum Associates|page=302}}</ref> || [[Венгры в Словакии]]
|-
|{{Флагификация|Сербия}} || 253,899 ([[Перепись населения в Сербии (2011)|2011]]) || Автохтонные в [[Воеводина|Воеводине]] || [[Венгры в Сербии]]
|-
|{{Флагификация|Украина}} || 156,600 (2001) || Автохтонные в [[Закарпатская область|Закарпатской области]] || [[Венгры на Украине]]
|-
|{{Флагификация|Австрия}} || 55,038 (2014)<ref>{{cite web|url=http://www.statistik.at/web_de/statistiken/bevoelkerung/bevoelkerungsstruktur/bevoelkerung_nach_staatsangehoerigkeit_geburtsland/|title=Bevölkerung nach Staatsangehörigkeit und Geburtsland|first=STATISTIK|last=AUSTRIA|website=www.statistik.at}}</ref> || Автохтонные в [[Бургенланд]]е || [[Венгры в Австрии]]
|-
|{{Флагификация|Хорватия}} || 14,048 (2011)<ref>{{cite web|url=http://www.unhcr.org/refworld/type,COUNTRYPROF,,,4954ce1ec,0.html|title=World Directory of Minorities and Indigenous Peoples - Croatia : Overview (2001 census data)|date=July 2008|publisher=[[United Nations High Commissioner for Refugees]]|accessdate=2009-03-16}}</ref> || Автохтонные в [[Хорватия|Хорватии]], кроме [[Истрия|Истрии]] и [[Далмация|Далмации]] || [[Венгры в Хорватии]]
|-
|{{Флагификация|Словения}} || 6,243 (2001) || Автохтонные в Восточной Словении || [[Венгры в Словении]]
|-
|bgcolor=#BEE8C2 colspan=4 align=center| '''Другие страны'''
|-
|{{Флагификация|США}} || 1,563,081 (2006)<ref>{{cite web|url=http://factfinder.census.gov/servlet/DTTable?_bm=y&-state=dt&-context=dt&-reg=DEC_2000_SF4_U_PCT001:001%7C547;&-ds_name=ACS_2006_EST_G00_&-TABLE_NAMEX=&-ci_type=A&-mt_name=ACS_2006_EST_G2000_B04003&-CONTEXT=dt&-tree_id=4001&-all_geo_types=N&-redoLog=true&-geo_id=01000US&-search_results=01000US&-format=&-_lang=en|title=American FactFinder - Search|first=U.S. Census|last=Bureau|website=factfinder.census.gov}} {{Webarchive|url=https://archive.today/20200212040315/http://factfinder.census.gov/servlet/DTTable?_bm=y&-state=dt&-context=dt&-reg=DEC_2000_SF4_U_PCT001:001%7C547;&-ds_name=ACS_2006_EST_G00_&-TABLE_NAMEX=&-ci_type=A&-mt_name=ACS_2006_EST_G2000_B04003&-CONTEXT=dt&-tree_id=4001&-all_geo_types=N&-redoLog=true&-geo_id=01000US&-search_results=01000US&-format=&-_lang=en |date=2020-02-12 }}</ref> || Иммигранты || [[Венгры в США]]
|-
|{{Флагификация|Канада}} || 315,510 (2006)<ref>{{cite web|url=http://www12.statcan.ca/english/census06/data/topics/RetrieveProductTable.cfm?ALEVEL=3&APATH=3&CATNO=&DETAIL=0&DIM=&DS=99&FL=0&FREE=0&GAL=0&GC=99&GK=NA&GRP=1&IPS=&METH=0&ORDER=1&PID=92333&PTYPE=88971&RL=0&S=1&ShowAll=No&StartRow=1&SUB=801&Temporal=2006&Theme=80&VID=0&VNAMEE=&VNAMEF=|title=Canadian Census 2006|publisher=}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181225044404/https://www12.statcan.gc.ca/english/census06/data/topics/RetrieveProductTable.cfm?ALEVEL=3&APATH=3&CATNO=&DETAIL=0&DIM=&DS=99&FL=0&FREE=0&GAL=0&GC=99&GK=NA&GRP=1&IPS=&METH=0&ORDER=1&PID=92333&PTYPE=88971&RL=0&S=1&ShowAll=No&StartRow=1&SUB=801&Temporal=2006&Theme=80&VID=0&VNAMEE=&VNAMEF=%20 |date=2018-12-25 }}</ref> || Иммигранты || [[Венгры в Канаде]]
|-
|{{Флагификация|Израиль}} || от 200,000 дo 250,000 (2000-е) || Иммигранты, преимущественно [[История евреев в Венгрии|евреи]] ||
|-
|{{Флагификация|Германия}} || 120,000 (2004)<ref>[http://www.buod.de/D/kere-d.htm Hungarians in Germany] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20070204001010/http://www.buod.de/D/kere-d.htm |date=February 4, 2007 }}</ref> || Иммигранты || [[Венгры в Германии]]
|-
|{{Флагификация|Франция}} || от 100,000 дo 200,000 (2000-е)<ref>[http://www.buod.de/D/kere-d.htm Hungarians in France] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20070204001010/http://www.buod.de/D/kere-d.htm |date=February 4, 2007 }}</ref> || Иммигранты || [[Венгры во Франции]]
|-
|{{Флагификация|Бразилия}} || 80,000 (2002)<ref>[http://epoca.globo.com/edic/214/soci1a.htm Hungarians in Brazil] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20070922025459/http://epoca.globo.com/edic/214/soci1a.htm |date=September 22, 2007 }}</ref> || Иммигранты || [[Венгры в Бразилии]]
|-
|{{Флагификация|Россия}} || 76,500 (2002) || Иммигранты || [[Венгры в России]]
|-
|{{Флагификация|Австралия}} || 67,616 (2006)<ref>[http://www.nonprofit.hu/hirek/egyhir/33243.html Estimation 2002] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100213104919/http://www.nonprofit.hu/hirek/egyhir/33243.html |date=2010-02-13 }} Hungarian-Australians according to national census 2006, Australia.</ref> || Иммигранты || [[Венгры в Австралии]]
|-
|{{Флагификация|Великобритания}} || 52,250 (2011)<ref name="2011 census ew">{{cite web|url=http://www.nomisweb.co.uk/census/2011/qs213ew | title=Census 2011 - Country of birth (expanded) | publisher=[[Office for National Statistics]] | date=26 March 2013 | accessdate=29 April 2014}}</ref><ref name="2011 census sc">{{cite web|url=http://www.scotlandscensus.gov.uk/documents/censusresults/release2a/rel2a_COB_detailed_Scotland.pdf | title=Scotland's Census 2011 - National Records of Scotland - Country of Birth (detailed) | publisher=[[National Records of Scotland]] | accessdate=29 April 2014}}</ref><ref name="2011 census ni">{{cite web |url=http://www.ninis2.nisra.gov.uk/Download/Census%202011_Excel/2011/QS206NI.xls |title=Census 2011 - Country of Birth - Full Detail_QS206NI |publisher=[[Northern Ireland Statistics and Research Agency]] |accessdate=29 April 2014 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304095516/http://www.ninis2.nisra.gov.uk/Download/Census%202011_Excel/2011/QS206NI.xls |archivedate=4 March 2016 |df= }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304095516/http://www.ninis2.nisra.gov.uk/Download/Census%202011_Excel/2011/QS206NI.xls |date=4 March 2016 }}</ref> || Иммигранты || [[Венгры в Великобритании]]
|-
|{{Флагификация|Чили}} || 50,000 (2012)<ref>{{cite web|url=http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:Dst2Ie7rL5gJ:www.ikl.org.pl/Estudios/EL7/EL7_4.pdf|title=Los obreros húngaros emigrados en América Latina entre las dos guerras mundiales. Ilona Varga|website=webcache.googleusercontent.com}}</ref>|| Иммигранты || [[Венгры в Чили]]
|-
|{{Флагификация|Аргентина}} || 40,000 to 50,000 (2000s) || Иммигранты || [[Венгры в Аргентине]]
|-
|{{Флагификация|Швейцария}} || 20,000 to 25,000 (2000s) || Иммигранты ||
|-
|{{Флагификация|Швеция}} || 16,193 (2014)<ref>[http://www.statistikdatabasen.scb.se/pxweb/sv/ssd/START__BE__BE0101__BE0101E/UtrikesFoddaR/table/tableViewLayout1/?rxid=f2e02351-d7a4-47bc-be1d-b767eddc4050 Statistics Sweden]{{Недоступная ссылка|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> || Иммигранты ||
|-
|{{Флагификация|Чехия}} || 14,672 (2001) || Иммигранты ||
|-
|{{Флагификация|Турция}} || 6,800 (2001) || Иммигранты || [[Венгры в Турции]]
|-
|{{Флагификация|Мексика}} || 3,500 (2006) || Иммигранты || [[Венгры в Мексике]]
|-
|{{Флагификация|Ирландия}} || 3,328 (2006)<ref>[http://www.cso.ie/statistics/placebirthagegroup.htm Irish census 2006] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20110812062733/http://www.cso.ie/statistics/placebirthagegroup.htm |date=2011-08-12}}</ref> || Иммигранты ||
|-
|{{Флагификация|Польша}} || 1,728 (2011)<ref>[http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/LUD_ludnosc_stan_str_dem_spo_NSP2011.pdf Ludność. Stan i struktura demograficzno-społeczna]. Narodowy Spis Ludności i Mieszkań 2011 (National Census of Population and Housing 2011). [[Central Statistical Office (Poland)|GUS]]. 2013. p. 264.</ref> || Иммигранты ||
|-
|{{Флагификация|Новая Зеландия}} || 1,476 (2006) || Иммигранты || [[Венгры в Новой Зеландии]]
|-
|bgcolor=#BEE8C2 | '''{{Флагификация|Венгрия}}''' || bgcolor=#BEE8C2 |'''4,9-5,1 млн.''' || bgcolor=#BEE8C2 | || bgcolor=#BEE8C2 |
|}
1990-сы йылдарҙа венгрҙар күпләп Көнбайыш Европаға китә башлай, бигерәк тә Венгрия 2004 йылда Евросоюзға ингәндән һуң был ағым көсәйә. Венгрҙар Бөйөк Британияла, Ирландия, Финляндия, Швеция, Испания һәм Португалияла эшләй.

== Венгрия гражданлығы ==
Румыния венгрҙарының демократик союзы 2004 йылда Румынияла йәшәүсе бөтә венгрҙарға ла Венгрия гражданлығын биреү тәҡдиме менән сығыш яһай. 2004 йылда Венгрияла был мәсьәлә буйынса референдум үтергә тейеш була, ләкин союздың тәҡдиме Венгрия закондарына тап килмәүе һәм һайлаусыларҙың бик аҙ килеүе арҡаһында был план ғәмәләгә ашмай<ref name="Brubaker2006">{{cite book|author=Rogers Brubaker|title=Nationalist Politics and Everyday Ethnicity in a Transylvanian Town|url=https://books.google.com/books?id=Zgg6eqKKkbcC&pg=PA328|year=2006|publisher=Princeton University Press|isbn=978-0-691-12834-4|page=328}}</ref>. Күрше дәүләттәрҙәге
этник венгрҙар партиялары етәкселәре 2005 йылдың ғинуарында Венгриянан ситтә йәшәүсе венгрҙарға Венгрия гражданлығын биреү өсөн көрәшеүсе ойошма төҙөй<ref name="MabryMcGarry2013">{{cite book|author1=Tristan James Mabry|author2=John McGarry|author3=Margaret Moore|author4=Brendan O'Leary|title=Divided Nations and European Integration|url=https://books.google.com/books?id=PFCbBW18yU4C&pg=PA112|publisher=University of Pennsylvania Press|isbn=978-0-8122-4497-7|page=112}}</ref>.

2010 йылда Венгрияның гражданлыҡ тураһындағы закондарына төҙәтмәләр индерелә,улар сит илдәрҙә йәшәүсе венгрҙарға Венгрия гражданлығын алыуҙы еңеләйтә. Гражданлыҡ алыу өсөн мотлаҡ Венгрияла йәшәүҙе талап итеүҙән баш тартырға ҡарар ителә<ref>Mária M. Kovács, Judit Tóth, [http://eudo-citizenship.eu/admin/?p=file&appl=countryProfiles&f=2013-18-Hungary.pdf Country report: Hungary] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180830060113/http://eudo-citizenship.eu/admin/?p=file&appl=countryProfiles&f=2013-18-Hungary.pdf |date=2018-08-30 }}, Revised and updated April 2013, [[EUDO]] Citizenship Observatory, page 1 and 7</ref>.

2011 йылдан 2012 йылға тиклем 200 мең яңы ғариза бирелә<ref>Mária M. Kovács, Judit Tóth, [http://eudo-citizenship.eu/admin/?p=file&appl=countryProfiles&f=2013-18-Hungary.pdf Country report: Hungary] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180830060113/http://eudo-citizenship.eu/admin/?p=file&appl=countryProfiles&f=2013-18-Hungary.pdf |date=2018-08-30 }}, Revised and updated April 2013, [[EUDO]] Citizenship Observatory, page 11</ref>, 2012 йылдың йәйендә тағы ла 100 мең ғариза бирелә<ref>Mária M. Kovács, Judit Tóth, [http://eudo-citizenship.eu/admin/?p=file&appl=countryProfiles&f=2013-18-Hungary.pdf Country report: Hungary] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180830060113/http://eudo-citizenship.eu/admin/?p=file&appl=countryProfiles&f=2013-18-Hungary.pdf |date=2018-08-30 }}, Revised and updated April 2013, [[EUDO]] Citizenship Observatory, page 18</ref>. 2013 йылдың февраленә Венгрия гражданлығы 400 мең сит ил кешеһенә бирелә<ref>[https://www.economist.com/blogs/easternapproaches/2013/02/hungary-and-romania Hungary and Romania. Flag wars], 21 Feb 2013, ''[[The Economist]]''</ref>.2013 йылдың июнендә премьер-министр урынбаҫары [[Шемьен, Жолт|Жолт Шемьен]] йыл аҙағына 500 мең кеше Венгрия гражданлығын аласаҡ тип белдерә<ref>[http://www.budapesttimes.hu/2013/06/12/open-wound-2/ Open wound. Trianon remembered 93 years on] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130614132853/http://www.budapesttimes.hu/2013/06/12/open-wound-2/ |date=2013-06-14 }}, ''[[Budapest Times]]'', 12 June 2013</ref>. 2011 йылдың 1 ғинуарынан ғәмәләгә ингән закон буйынса Венгрияла йәшәмәгән яңы Венгрия гражданлығы алғандар (натуралләштереү үткәндәр) һайлауҙа ҡатнаша алмай<ref>[http://euobserver.com/news/30165 New double citizenship law does not change voting rights], ''[[EUobserver]]'', 28.05.2010</ref>. Бер айҙан һуң [[ФИДЕС]] партияһы яңы Венгрия гражданлығы алған венгрҙарға һайлаусы хоҡуҡтарын биреүҙе яҡлап сыға<ref>[http://www.budapesttimes.hu/2011/02/07/dual-citizenship-at-its-logical-conclusion/ Dual citizenship at its logical conclusion. Policy Solutions’ analysis: A vote for lost Hungarians is a vote for the right] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160810004429/http://www.budapesttimes.hu/2011/02/07/dual-citizenship-at-its-logical-conclusion/ |date=2016-08-10 }}, ''[[Budapest Times]]'', 7 February 2011</ref>. 2014 йылда сит илдәрҙә йәшәүсе венгрҙар парламент һайлауҙа ҡатнашыу хоҡуғын ала, тик улар партия исемлеге буйынса ғына тауыш бирә, тәғәйен бер кандидат өсөн тауыш бирә алмай .

2010 йылдың майында Словакия Венгрия гражданлығын алыуға ғариза биреүселәрҙе Словакия гражданлығынан мәхрүм итеү тураһында иғлан итә ref>[http://www.bbc.co.uk/news/10166610 Slovaks retaliate over Hungarian citizenship law], BBC, 26 May 2010</ref>. Шул уҡ йылдың октябрь айында Румыния президенты [[Бэсеску, Траян|Траян Бэсеску]] венгрҙарҙың Венгрия гражданлығын алыуына ҡаршы түгеллеген белдерә<ref>[http://www.eubusiness.com/news-eu/romania-hungary.6kp/ Romania backs Hungarian citizenship law], 18 October 2010, [[Agence France-Presse|AFP]] text syndicated to eubusiness.com.</ref>.

== Башҡортостанда венгрҙар ==
2010 йылғы халыҡ иҫәбен алыу барышында Башҡортостан Республикаһында 35 кеше милләтен венгр тип күрһәткән. Уларҙың 19 ир кеше, 16 — ҡатын-ҡыҙ<ref>bashstat.gks.ru/…/Национальный+состав+населения+Республики+Башкортостан.p…</ref>.

== Ҡарағыҙ ==
* [[Трианонский договор]]

== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}


[[Категория:Венгрҙар]]
[[Категория:Венгрия]]