Джо Байден битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Государственный деятель|имя=Джо Байден|партия=Демократик партия|сайт=[https://web.archive.org/web/20080823025111/http://biden.senate.gov/ Biden.Senate.gov]|деятельность=[[сәйәсмән]], юрист|автограф=Joe Biden Signature.svg|образование=[[Делавэр]] университеты<br>Сиракуза университеты|дети=Джозеф Бо, Хантер, Наоми, Эшли|вероисповедание=католицизм|супруга=Нелия Хантер <small>(1966—1972; вафат булған)</small><br>Джилл Джейкобс <small>(1977 йылдан)</small>|мать=Кэтрин Юджиния Финнеган|отец=Джозеф Робинетт Байден-өлкән|место рождения=[[АҠШ]], [[Скрантон (Пенсильвания)]]|оригинал имени={{lang-en|Joe Biden}}|дата рождения=20 ноябрь 1942 йыл|предшественник=[[Дональд Трамп]]|вице-президент=Камала Харрис|периодначало=<small><small>20 ғинуар 2021 алып|флаг2=US Vice President Seal.svg|флаг=Seal Of The President Of The United States Of America.svg|должность=<small>46-сы [[АҠШ президенты]]|описание изображения=Официаль портрет, 2021|изображение=Joe Biden presidential portrait.jpg|награды={{ряд
|{{айырылып торған Азатлыҡ Президент Миҙалы}}
|{{Эллис утрауының Маҡтаулы миҙалы}}
|{{I дәрәжәле Мәрйәм ере Тәре ордены}}
}}
{{ряд
|{{2-се дәрәжәле Пакистан ордены}}
|{{Изге Георгий исемендәге Еңеү ордены}}
|{{Гранд-офицер Өс йондоҙ ордены}}
}}
{{ряд
|[[Файл:Iraq Commitment Medal Ribbon.jpg|60px|Медаль обязательств Ирака]]
|{{Орден Свободы (Украина)}}
}}}}'''Джозеф Робинетт Байден-кесе (кинйә)''' ({{lang-en|Joseph Biden Robinette, Jr.}}; тыу. [[20 ноябрь]] [[1942 йыл|1942]], [[Скрантон (Пенсильвания)|Скрантон]], [[Пенсильвания]], [[Америка Ҡушма Штаттары|АҠШ]]) — Америка дәүләт һәм сәйәсәт эшмәкәре, Демократик партия ағзаһы. 2021 йылдың 20 ғинуарынан Америка Ҡушма Штаттарының ғәмәлдәге президенты<ref>[https://www.reuters.com/article/us-usa-biden-inauguration/assuming-u-s-presidency-biden-tells-divided-nation-democracy-has-prevailed-idUSKBN29P0HG 'We must end this uncivil war,' Biden says, taking over a U.S. in crisis | Reuters]</ref>.

Быға тиклем — 47-се вице-президент (2009 йылдың 20 ғинуарынан 2017 йылдың 20 ғинуарына тиклем), [[Делавэр]] штатынан сенатор (1973 йылдан 2009 йылға тиклем) булды.

[[Скрантон (Пенсильвания)|Скрантонда]] ([[Пенсильвания]]) һәм Нью-Клавэр ([[Делавэр]]) үҫкән, Байден Делавэр университетында уҡыған, ә 1968 йылда Сиракуз университетында юрист дипломы ала. 1970 йылда Нью-Касл округы кәңәшсеһе итеп һайлана, 1972 йылда, 29 йәшендә, АҠШ-тың Делавэр штатынан Сенатҡа һайлана һәм Америка тарихында иң оло сенатор була. Байден оҙаҡ ваҡыт Сенаттың Халыҡ-ара мөнәсәбәттәр буйынса комитеты ағзаһы, шулай уҡ уның рәйесе була. 1991 йылда Фарсы ҡултығындағы һуғышҡа ҡаршы сығыш яһай, ул Көнсығыш Европала альянсты киңәйтеүгә һәм 1990-сы йылдарҙа Югославск һуғыштарында НАТО ҡатнашыуына, шулай уҡ Ирак илдәренә һөжүм итеүҙе хуплай<ref>Richter, Paul; Levey, Noam N. (August 24, 2008). «Joe Biden respected—if not always popular—for foreign policy record». ''Los Angeles Times''. Retrieved November 5, 2009.</ref>.

[[Праймериз]] барышында 1988 һәм 2008 йылдарҙа Демократик партияларҙан президентта үҙ кандидатураһын уңышһыҙ күрһәтте.

Байден Сенатҡа алты тапҡыр уңышлы һайлана һәм 2017 йылға тиклем эшләгән АҠШ вице-президенты вазифаһына күскәнсе дүртенсе оло сенатор була<ref>''Almanac of American Politics'' 2008, p. 366.</ref>. Вице-президент сифатында Байден 2008 йылда башланған донъя иҡтисади көрсөгөнә ҡаршы көрәш буйынса саралар ҡабул итте, шулай уҡ АҠШ-тың тышҡы сәйәсәте менән шөғөлләнде. 2019 йылда тышҡы сәйәсәттең украин йүнәлешендәге эшмәкәрлеге арҡаһында «Украинагейт» ағзаһы булды<ref>Miller, Greg; Jaffe, Greg; Parker, Ashley (October 2, 2019). «Trump involved Pence in efforts to pressure Ukraine’s leader, though aides say vice president was unaware of pursuit of dirt on Bidens». ''The Washington Post''. Archived from the original on October 3, 2019. Retrieved October 2, 2019.</ref>. 2020 йылда һайлауҙар барышында АҠШ президенты итеп һайлана.

== Биография ==

=== Килеп сығышы һәм иртә тормош йылдары ===

1942 йылдың 20 ноябрендә [[Скрантон (Пенсильвания)|Скрантон]], [[Пенсильвания]] штатында тыуған. Ата-әсәһе: атаһы Джозеф Робинетт Ба́йден-өлкән (Joseph Robinette Biden Sr., 1915—2002)<ref>{{Cite news|url=http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=PI&s_site=philly&p_multi=PI&p_theme=realcities&p_action=search&p_maxdocs=200&p_topdoc=1&p_text_direct-0=0F5D5B2EC83D6A9E&p_field_direct-0=document_id&p_perpage=10&p_sort=YMD_date:D&s_trackval=GooglePM|title=Joseph Biden Sr., 86, father of the senator|date=2002-09-03|page=B4|format=fee required}}</ref> һәм әсәһе Кэтрин Юджиния (Джин) Финнеган (Catherine Eugenia «Jean» Finnegan, 1917—2010)<ref name="ap010810">{{Cite news|url=http://www.chron.com/disp/story.mpl/ap/top/all/6805988.html|title=Vice President Biden's mother, Jean, dies at 92|author=Chase, Randall|date=2010-01-08|accessdate=2010-01-08}}{{Недоступная ссылка|date=Май 2018|bot=InternetArchiveBot}}</ref>. Ул әсә һыҙаты буйынса төрлө сығанаҡтар буйынса булған дүрт<ref name="ap-timeline">{{Cite news|url=http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=/n/a/2008/08/22/politics/p222636D16.DTL|title=Timeline of Biden's life and career|date=August 23, 2008|accessdate=September 6, 2008}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080925021142/http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=%2Fn%2Fa%2F2008%2F08%2F22%2Fpolitics%2Fp222636D16.DTL |date=September 25, 2008 }}</ref>  [[Католицизм|католик]] ғаиләһенең беренсеһе,[[Ирландия|Ирландияла]] Лаут графсыларынан<ref>[http://www.huffingtonpost.com/megan-smolenyak-smolenyak/joe-bidens-irish-roots_b_1641678.html Joe Biden’s Irish Roots | HuffPost]</ref>, йә Дерри графтарынан (хәҙерге [[Төньяҡ Ирландия]])<ref>{{Cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/americas/7574085.stm|title=Profile: Joe Biden|publisher=BBC News|accessdate=October 24, 2008}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://www.belfasttelegraph.co.uk/sunday-life/number-two-biden-has-a-history-over-irish-debate-14048948.html|title=Number two Biden has a history over Irish debate|publisher=''[[The Belfast Telegraph]]''|date=November 9, 2008|accessdate=January 22, 2008}}</ref>.

Джозеф Байден Уилмингтонда Изге Еленә мәктәбендә, һуңынан [[Делавэр]] штатындағы Клеймонттағы "Арчмер Академияһы" шәхси әҙерлек мәктәбендә уҡыған. Һуңыраҡ ул Делавэр университетында уҡый, тарих һәм политология фәндәре буйынса бакалавр дәрәжәһенә эйә була. 1968 йылда Байден Нью-Йорк штатындағы Сиракуза университеты юридик мәктәбен хоҡуҡ докторы дәрәжәһе менән тамамлай (Doctor of LAW).<ref name="Биография Байдена2">[http://news.ru.msn.com/voting/?cp-documentid=10382256 Биография Байдена]{{Недоступная ссылка|date=Январь 2020|bot=InternetArchiveBot}} {{недоступная ссылка|число=05|месяц=09|год=2013|url=http://news.ru.msn.com/voting/?cp-documentid=10382256|id=20081106}}</ref><ref>это специфически американское наименование для всех выпускников юридических вузов, соответствующее европейскому и российскому магистру, его не следует путать с учёной степенью доктора юридической науки ({{нп3|Doctor of Juridical Science|||Doctor of Juridical Science}}).</ref>

=== Сәйәси карьера башы (1970-1972) ===
1970 йылда Байден 4 округтан Ньюкасл округ Советы ағзаһы итеп һайлана<ref>[[Байден, Джо#Witcover|Witcover (2010)]], p. 59.</ref><ref>{{Cite news|last=Harriman|first=Jane|date=December 31, 1969|title=Joe Biden: Hope for Democratic Party in '72?|page=3|work=Newspapers.com|publisher=The News Journal|url=http://www.newspapers.com/image/?clipping_id=8326887|accessdate=May 1, 2019|archivedate=August 2, 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200802170920/http://www.newspapers.com/image/?clipping_id=8326887}}</ref>. Уға тиклем республика вәкиле Генри Р. Фолс 5 округтан совет ағзаһы булырға һайлана<ref>{{Cite news|date=October 1, 1969|title=County Ponders Housing Code|url=https://www.newspapers.com/clip/67562209/housing-code/|work=[[The News Journal]]|location=Wilmington, DE|page=2|accessdate=January 24, 2021|archivedate=January 15, 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210115185425/https://www.newspapers.com/clip/67562209/housing-code/}}</ref><ref>{{Cite news|last=Lockman|first=Norm|date=December 20, 1969|title=New Housing Code Favored for County|url=https://www.newspapers.com/clip/67562907/housing-code/|work=[[The News Journal]]|location=Wilmington, DE|page=2|accessdate=January 24, 2021|archivedate=January 15, 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210115185426/https://www.newspapers.com/clip/67562907/housing-code/}}</ref>. 1971 йылдың 5 ғинуарында Байден ант килтерә<ref>{{Cite news|date=January 2, 1971|title=County Council to Take Oath|url=https://www.newspapers.com/clip/67554678/council-oath/|work=[[The News Journal]]|location=Wilmington, DE|page=4|accessdate=January 24, 2021|archivedate=January 15, 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210115185436/https://www.newspapers.com/clip/67554678/council-oath/}}</ref><ref>{{Cite news|date=January 6, 1971|title=Conner Calls Shake of 7 Lucky Omen for Council|url=https://www.newspapers.com/clip/67567899/lucky-omen/|work=[[The News Journal]]|location=Wilmington, DE|page=3|accessdate=January 24, 2021|archivedate=January 15, 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210115185426/https://www.newspapers.com/clip/67567899/lucky-omen/}}</ref>. Советта ул үҙ округы территорияһында юғары тиҙлекле магистралдәр төҙөүгә ҡаршы булараҡ хәтерҙә ҡалды<ref>[[Байден, Джо#Witcover|Witcover (2010)]], p. 62.</ref>.

1973 йылдың 1 ғинуарында Байден АҠШ-тың Сенатҡа һайланыуы менән бәйле округ советынан отставкаға китә. Уның урынына демократ Р. Свифт һайлана<ref>{{Cite news|date=January 2, 1973|title=Maloney Seeks New Businesses|url=https://www.newspapers.com/clip/67556072/maloney-seeks/|work=[[The News Journal]]|location=Wilmington, DE|page=4|accessdate=January 24, 2021|archivedate=January 15, 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210115185512/https://www.newspapers.com/clip/67556072/maloney-seeks/}}</ref><ref>{{Cite news|date=March 30, 1972|title=Swift Seeks 4th District County Seat|url=https://www.newspapers.com/clip/67555654/swift-seeks/|work=[[The News Journal]]|location=Wilmington, DE|page=41|accessdate=January 24, 2021|archivedate=January 15, 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210115185450/https://www.newspapers.com/clip/67555654/swift-seeks/}}</ref><ref>{{Cite news|date=November 8, 1972|title=GOP Decade Ends with Slawik Win|url=https://www.newspapers.com/clip/67555456/gop-decade/|work=[[The News Journal]]|location=Wilmington, DE|page=3|accessdate=January 24, 2021|archivedate=January 15, 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210115185431/https://www.newspapers.com/clip/67555456/gop-decade/}}</ref><ref>{{Cite news|last=Zintl|first=Terry|date=March 14, 1973|title=Shop Center Hackles Rise In Hockessin|url=https://www.newspapers.com/clip/67561659/shop-center/|work=[[The News Journal]]|location=Wilmington, DE|page=64|accessdate=January 24, 2021|archivedate=January 15, 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210115185432/https://www.newspapers.com/clip/67561659/shop-center/}}</ref>.

=== АҠШ Сенатында (1972-2008) ===
[[Файл:Biden-Church-Sadat.jpg|слева|мини|280x280пкс|Сенаторҙар Байден һәм Чёрч 1979 йылда Египет президенты [[Әнүәр Саҙат|Әнүәр Садат]]  менән осрашыуҙа]]
1972 йылда Джо Байден тәүге тапҡыр АҠШ-та Сенатына  Делавэр штатынан, хәҙерге сенатор һәм элекке губернатор Калеб Боггсты көтмәгәндә еңеп һайланды. Һайланып ҡуйылған мәлгә уға 29 йәш, 30 йәш сенаторҙар өсөн минималь йәш, уға ул инаугурация алдынан тулды. 1978, 1984, 1990, 1996, 2002 һәм 2008 йылдарҙа яңынан  һайланды.

1974 йылда Time журналы редакцияһы сенатор Байденды  " тарих яһаусы киләсәктең 200 йөҙө" араһына индерҙе<ref name="Биография Байдена">[http://news.ru.msn.com/voting/?cp-documentid=10382256 Биография Байдена]{{Недоступная ссылка|date=Январь 2020|bot=InternetArchiveBot}} {{недоступная ссылка|число=05|месяц=09|год=2013|url=http://news.ru.msn.com/voting/?cp-documentid=10382256|id=20081106}}</ref>.

1987-1995 йылдарҙа Сенатта суд комитетын етәкләй.

1988 йылда Байденға ике баш мейе тамырҙары аневризия диагнозы ҡуйыла, ҡаты торошта ул госпиталгә оҙатыла, унда ашығыс операция эшләнә. Ете айҙан һуң ул Сенатҡа эшкә ҡайта.

1979 һәм 1988 йылдарҙа сенатор Мәскәүгә ике тапҡыр совет етәкселеге саҡырыуы буйынса барып ҡайтты, Алексей Косыгин һәм [[Громыко Андрей Андреевич|Андрей Громыко]] ҡабул  уны иттеләр һәм ҡоралһыҙландырыу проблемаһы тураһында һөйләштеләр.

Байден йыш әрмән  лобби мәнфәғәтен яҡлап эшләне һәм 1995-2007 йылдарҙа АҠШ Конгрестың әрмән эштәре буйынса төркөмөнә инде<ref name="mm">Галстян А. С. Армянское лобби в США: формирование и основные направления деятельности (1915—2014 гг.). Диссертация на соискание ученой степени кандидата исторических наук. — Томск, 2015. — С. 237—238. Режим доступа: http://www.tsu.ru/science/disadvice/announcement_of_the_dissertations_in_the_tsu.php {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160403201734/http://www.tsu.ru/science/disadvice/announcement_of_the_dissertations_in_the_tsu.php |date=2016-04-03 }}</ref>. Ул 907-се Азербайжанға ҡаршы төҙәтмә ҡабул итеү һәм һәм 1992-2008 йылдарҙа [[Әрмәнстан|Әрмәнстанға]] һәм [[Таулы Ҡарабах Республикаһы|Таулы-Ҡарабах Республикаһына]] Америка финанс ярҙамы бүлеп биреү өсөн тауыш бирҙе.

Өс тапҡыр (2001-2003 йылдарҙа һәм 2007-2009 йылдарҙа) халыҡ-ара мөнәсәбәттәр буйынса сенатор комитеты рәйесе була.

=== Аҡш-та президент һайлауҙары (2008) ===
2008 йылға тиклем Делавэрҙан 35 йыл үрге палата ағзаһы вазифаһында тороп, иң тәжрибәле сенаторҙарҙың береһе булды. 2008 йылғы президент һайлауҙары алдынан Байден Демократик партиянан үҙ кандидатураһы өсөн көрәште, ләкин 3 ғинуарҙа ул [[Праймериз|праймериздан]] баш тартты һәм Сенатҡа ҡабат һайлауҙа тупланды.

Партияларҙан кандидат итеп  [[Барак Обама]] һайланғас, ул 2008 йылдың 23 авгусында вице-президент вазифаһына кандидат итеп Джозеф Байденды һайланы. Бынан һуң Байден үҙенең сенатлы кампанияһын да дауам итте.

=== АҠШ вице-президенты (2009-2017) ===
Барак Обама һәм Джо Байдендың инаугурацияһы 2009 йылдың 20 ғинуарында булды. Быға тиклем биш көн алдан, 2009 йылдың 15 ғинуарында Байден Сенаттан отставкаға китте. Уның урынына Делавэр губернаторы Демократик партияның икенсе вәкилен Теда Кауфманды ике йылға тәғәйенләне.

=== Отставкала (2017-2019) ===
2016 йылдың декабрендә Байден журналистарға 2020 йылда ил президенты вазифаһына дәғүә итә алыуын белдерҙе<ref name="usaone">{{Cite news|title=Джо Байден нашёл новую работу|author=|url=https://usa.one/2017/02/dzho-bajden-nashel-novuyu-rabotu/|work=USA.one|date=}}</ref>.

2017 йылдың февралендә [[Дональд Трамп]] власҡа килгәс, элекке вице-президент студенттарға Пенсильвания университетында халыҡ-ара дипломатияны уҡытырға ҡарар итте.

=== Һайлау алды кампанияһы 2020 йыл ===

=== Аҡш президенты ===
[[Файл:Biden_oath_of_office.jpg|мини|270x270пкс|Джо Байден инаугурацияла, [[Вашингтон (Колумбия федераль округы)|Вашингтон]], 2021 йылдың 20 ғинуарында]]
[[Файл:P20210122AS-0386_(50912466281).jpg|мини|270x270пкс|АҠШ Президенты Джо Байден эш бүлмәһендә, 2021 йылдың 22 ғинуарында]]
2021 йылдың 20 ғинуарында 11: 49 Төньяҡ Америка ваҡыты буйынса Джо Байден Библияла  ант бирҙе һәм 46-сы дәүләт башлығы вазифаһына инде. 59-сы тапҡыр инаугурация тантанаһы сиктәрендә Байден Капитолияның Библияла 35 һүҙҙән торған ант уҡыны.

Ант итеүҙе Юғары суд рәйесе Джон Робертс ҡабул итте. Шунан һуң Байден илде берләштереүгә  арналған 20 минутлыҡ телмәр тотто<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://iz.ru/1114127/2021-01-20/nachalas-tceremoniia-priniatiia-prisiagi-dzho-baidenom|title=Байден вступил в должность президента США|author=Евгения Чукалина|date=2021-01-20|accessdate=2021-01-20}}</ref>.

==== Кабинет формалаштырыу ====

==== Эске сәйәсәт ====

==== Тышҡы сәйәсәт ====

== Наградалар ==
[[Файл:Joe_Biden_Receives_Presidential_Medal_of_Freedom.jpg|слева|мини|300x300пкс|АҠШ Президенты  [[Барак Обама]] Вице-президент Байденды Азатлыҡ президент миҙалы менән бүләкләй]]

; Америка

* Эллис утрауының Маҡтаулы миҙалы (1992)<ref>{{Cite web|url=http://www.neco.org/medal-of-honor/medalists-database?ltr=B|title=Hon. Joseph Biden|publisher={{нп5|Национальная этническая коалиция организаций|Национальная этническая коалиция организаций|en|National Ethnic Coalition of Organizations}}|date=|accessdate=5 октября 2017}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210228223558/http://www.neco.org/medal-of-honor/medalists-database?ltr=B |date=2021-02-28 }}</ref><ref>{{Cite web|url=https://twitter.com/EIHonors/status/819656489744863233|title=Congrats to 1992 EIMoH recipient VP Joe Biden on receiving the Presidential Medal of Honor from President Obama|publisher={{нп5|Национальная этническая коалиция организаций|Национальная этническая коалиция организаций|en|National Ethnic Coalition of Organizations}}|date=|accessdate=5 октября 2017}}</ref>.
* Кеше хоҡуҡтары өлкәһендә Афинагора премияһы (2015)<ref>{{Cite web|url=https://www.archons.org/-/vice-president-joe-biden-is-recipient-of-the-2015-athenagoras-human-rights-award|title=Vice President Joe Biden is recipient of the 2015 Athenagoras Human Rights Award|date=|publisher=[[Архонты Вселенского патриархата]]}}</ref>.
* айырылып торған Азатлыҡ Президент Миҙалы (2017)<ref>{{Cite web|url=https://obamawhitehouse.archives.gov/the-press-office/2017/01/12/remarks-president-and-vice-president-presentation-medal-freedom-vice|title=Remarks by the President and the Vice President in Presentation of the Medal of Freedom to Vice President Joe Biden|publisher=[[Белый дом]]|date=12 января 2017|accessdate=5 октября 2017}}</ref>; АҠШ-тың гражданлыҡ кешеләре өсөн юғары дәүләт наградаһы<ref>{{Cite web|url=https://www.nytimes.com/2017/01/12/us/politics/joe-biden-presidential-medal-freedom.html|title=Obama Surprises Joe Biden With Presidential Medal of Freedom|publisher=[[The New York Times]]|date=12 января 2017|accessdate=5 октября 2017}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.cnn.com/2017/01/12/politics/biden-awarded-presidential-medal-of-freedom/index.html|title=Biden awarded presidential Medal of Freedom|publisher=[[CNN]]|date=13 января 2017|accessdate=5 октября 2017}}</ref>.

; Сит ил

* I дәрәжәле Мәрйәм ере Тәре ордены (2004, [[Эстония]])<ref>{{Cite web|url=https://www.president.ee/en/estonia/decorations/bearer/462/joseph-r-biden|title=Joseph R. Biden. Maarjamaa Risti I klassi teenetemärk|publisher=[[Президент Эстонии]]|date=5 февраля 2004|accessdate=5 октября 2017}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180821115526/https://www.president.ee/en/estonia/decorations/bearer/462/joseph-r-biden |date=2018-08-21 }}</ref>.
* Пакистан ордены йондоҙ менән (2009, [[Пакистан]])<ref>{{Cite web|url=https://www.cbsnews.com/news/biden-holds-talks-with-pakistani-leaders/|title=Biden Holds Talks With Pakistani Leaders|publisher=[[CBS News]]|date=9 января 2009|accessdate=5 октября 2017}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://nation.com.pk/politics/10-Jan-2009/hilalipakistan-conferred-on-us-vpelect|title=Hilal-i-Pakistan conferred on US VP-elect|publisher={{нп5|The Nation (Пакистан)|The Nation|en|The Nation (Pakistan)}}|date=10 января 2009|accessdate=5 октября 2017}}</ref>.
* Изге Георгий исемендәге Еңеү ордены(2009, [[Грузия]])<ref>{{Cite web|url=http://www.georgiatimes.info/en/analysis/17360.html|title=Biden’s visit to Tbilisi: no promising the moon|publisher={{нп5|The Georgian Times|The Georgian Times|en|The Georgian Times}}|date=23 июля 2009|accessdate=5 октября 2017}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171006062223/http://www.georgiatimes.info/en/analysis/17360.html |date=2017-10-06 }}</ref><ref>{{Cite web|url=http://1tv.ge/ge/news/view/6255.html|title=ჯოზეფ ბაიდენი პრეზიდენტის სასახლეში ქართველ ხელოვანთა კონცერტს დაესწრო|publisher={{нп5|Первый канал (Грузия)|Первый канал|en|First Channel (Georgian TV channel)}}|date=23 июля 2009|accessdate=5 октября 2017}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171006013438/http://1tv.ge/ge/news/view/6255.html |date=2017-10-06 }}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.radiotavisupleba.ge/a/1832358.html|title=ჯოზეფ ბაიდენი თბილისში|publisher=[[Радио Свобода]]|date=23 июля 2009|accessdate=5 октября 2017}}</ref>.
* II дәрәжәле Өс йондоҙ ордены (2011, [[Латвия]])<ref>{{Cite web|url=http://president.lv/pk/content/?cat_id=603&art_id=17205|title=Baidens pateicas Valsts prezidentam par Latvijas partnerību Afganistānas drošības veicināšanā|publisher=[[Президент Латвии]]|date=1 апреля 2011|accessdate=5 октября 2017}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171006012655/http://president.lv/pk/content/?cat_id=603&art_id=17205 |date=2017-10-06 }}</ref>.
* Берләштерелгән миҙалы<sup><nowiki>[</nowiki>[[:en:Iraq Commitment Medal|en]]<nowiki>]</nowiki></sup> (2011, [[Ираҡ]])<ref>{{Cite web|url=https://www.dvidshub.net/news/80810/iraqi-government-honors-commitment-american-service-members|title=Iraqi Government honors commitment of American service members|publisher=[[DVIDS]]|date=1 декабря 2011|accessdate=5 октября 2017}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.afcent.af.mil/News/Article/218938/iraqi-government-honors-commitment-of-american-service-members/|title=Iraqi government honors commitment of American service members|publisher={{нп5|Центральное командование военно-воздушных сил США|Центральное командование военно-воздушных сил США|en|United States Air Forces Central Command}}|date=1 декабря 2011|accessdate=5 октября 2017}}</ref>.
* Азатлыҡ Ордены (2017, [[Украина]])<ref>{{Cite web|url=http://www.president.gov.ua/documents/2502017-22442|title=Указ Президента України від 23 серпня 2017 року № 250/2017 «Про відзначення державними нагородами України громадян іноземних держав»|publisher=[[Президент Украины]]|date=23 августа 2017|accessdate=5 октября 2017}}</ref>.

== Мемуарҙар ==

* Джо Байден «Вәғәҙә ит миңә, атай» (2017)<ref>[https://mobile.nytimes.com/2017/11/13/books/review-joe-biden-promise-me-dad-memoir.html In Joe Biden’s Memoir, Private Grief and Its Effect on a Public Life]</ref>.

== Шәхси тормош ==

== Иҫкәрмә ==
{{Иҫкәрмәләр|2|refs=<ref name="cby-43">''Current Biography Yearbook 1987'', p. 43.</ref>}}

== Һылтанмалар ==

* [https://joebiden.com/ Президент кампанияһы сайты]{{ref-en}}
* [https://obamawhitehouse.archives.gov/vp Аҡ йортта биография] (архив){{ref-en}}
* [http://bioguide.congress.gov/scripts/biodisplay.pl?index=b000444 Биографияһы] {{Тәржемәһеҙ|АҠШ Конгресы белешмәһендә|АҠШ Конгресы белешмәһендә||Biographical Directory of the United States Congress}}<span class="noprint" style="white-space: nowrap; font-size: 85%;">)</span>{{ref-en}}
* [https://www.fec.gov/data/candidate/P80000722 Финанс мәғлүмәт (федераль офис)] АҠШ федераль һайлау комиссияһы{{ref-en}}
* [https://www.congress.gov/member/joseph-biden/B000444 Бағыусы закон проекттары] [[Конгресс китапханаһы|конгресы китапханаһы]]{{ref-en}}
* {{ВТ-ЛП|Байден, Джо}}
[[Категория:Алфавит буйынса юристар]]
[[Категория:АҠШ юристары]]
[[Категория:АҠШ Демократик партияһы ағзалары]]
[[Категория:Алфавит буйынса адвокаттар]]
[[Категория:АҠШ адвокаттары]]
[[Категория:Азатлыҡ ордены кавалерҙары]]
[[Категория:Википедия:Викимәғлүмәттә сығанағы булған мәҡәләләр]]
[[Категория:Алфавит буйынса шәхестәр]]
[[Категория:Википедия:Замандаштар биографияһы]]
[[Категория:1942 йылда тыуғандар]]
[[Категория:20 ноябрҙә тыуғандар]]
[[Категория:АҠШ президенттары]]