Диего Марадона битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Футболсы
|исеме = Диего Марадона
|тулы исеме = Диего Армандо Марадона
|ҡушаматтары = ''Пушок'', ''Золотой мальчик'', ''Десятка'', ''Звёздный бочонок'', ''Микеланджело от футбола''
|изображение = Diego Maradona 2012 2.jpg
|ширина = 280px
|описание изображения = 
|гражданлығы = {{Аргентина флагы|20px}} [[Аргентина]]
|буйы = 165
|позиция = атакующий полузащитник, нападающий
|хәҙерге клубы = ''карьераһын тамамлаған''
|йәштәр клубтары = {{футбол карьераһы
|1970—1976|{{Аргентина (1812-1985) флагы|20px}} [[Архентинос Хуниорс]]|}}
|клубтары = {{футбол карьераһы
|1976—1981|{{Аргентина (1812-1985) флагы|20px}} [[Архентинос Хуниорс]]|166 (116)
|1981—1982|{{Аргентина (1812-1985) флагы|20px}} [[Бока Хуниорс]]|42 (28)
|1982—1984|{{Испания флагы|20px}} [[Барселона (футбол клубы)|Барселона]]|36 (22)
|1984—1991|{{Флаг Италии|20px}} [[Наполи]]|188 (81)
|1992—1993|{{Испания флагы|20px}} [[Севилья (футбол клубы)|Севилья]]|26 (5)
|1993|{{Аргентина флагы|20px}} [[Ньюэллс Олд Бойз]]|5 (0)
|1995—1997|{{Аргентина флагы|20px}} [[Бока Хуниорс]]|30 (7)}}
{{футбол карьераһы|1976—1997|'''Карьераһында барлығы'''|'''492 (258)'''}}
|йыйылма командаһы = {{футбол карьераһы
|1977—1979|{{Флаг Аргентины|20px}} [[Молодёжная сборная Аргентины по футболу|Аргентина (до 20)]]|24 (13)
|1977—1994|{{Аргентина флагы|20px}} [[Сборная Аргентины по футболу|Аргентина]]|91 (34)}}
|тренер клубтары = {{футбол карьераһы
|1994|{{Аргентина флагы|20px}} [[Текстиль Мандию]]|
|1995|{{Аргентина флагы|20px}} [[Расинг (футбол клубы, Авельянеда)|Расинг (Авельянеда)]]|
|2008—2010|{{Аргентина флагы|20px}} [[Сборная Аргентины по футболу|Аргентина]]|
|2011—2012|{{Берләшкән Ғәрәп Әмирлектәре|20px}} [[Аль-Васл (футбол клубы)|Аль-Васл]]|
|2017—2018|{{Берләшкән Ғәрәп Әмирлектәре|20px}} [[Аль-Фуджайра (футбол клубы)|Аль-Фуджайра]]|
|2018—2019|{{Флаг Мексики|20px}} [[Дорадос (футбол клубы)|Дорадос]]|
|2019—2020|{{Аргентина (1812-1985) флагы|20px}} [[Химнасия и Эсгрима (футбол клубы, Ла-Плата)|Химнасия и Эсгрима ЛП]]|
}}
|миҙалдары = {{турнир|[[Футбол буйынса донъя чемпионаттары|Донъя чемпионаттары]]}}
{{медаль|Алтын|[[Чемпионат мира по футболу 1986|Мексика 1986]]}}
{{медаль|Көмөш|[[Чемпионат мира по футболу 1990|Италия 1990]]}}
{{турнир|[[Кубок Америки по футболу|Америка Кубогы]]}}
{{медаль|Бронза|[[Америка Кубогы 1989|Бразилия 1989]]}}
}}
'''Марадона Армандо Диего''' ({{lang-es|Diego Armando Maradona}}; [[30 октябрь]] [[1960 йыл]], Ланус, Буэнос-Айрес провинцияһы — [[25 ноябрь]] [[2020 йыл]]<ref>[https://news.sportbox.ru/Vidy_sporta/Futbol/south_america/spbnews_NI1275636_Umer_Dijego_Maradona Умер Диего Марадона. Сетевое издание «www.sportbox.ru», официальный сайт, 25 ноября 2020 года, 19:28]{{ref-ru}}{{V|25|11|2020}}</ref>, Тигре, Буэнос-Айрес провинцияһы)<ref>{{cite web|url=http://lenta.ru/lib/14172137/|title=Марадона, Диего — аргентинский футболист и тренер|publisher=''[[Лента.ру]]''|lang=ru|archiveurl=http://www.webcitation.org/6Hos30GWq|archivedate=2013-07-03}}</ref> — карьераһын тамамлаған Аргентина [[Футбол|футболсыһы]], һөжүм итеүсе ярымһаҡсы һәм һөжүмсе була. «Архентинос Хуниорс», «Бока Хуниорс», «Барселона», «Наполи», «Севилья» һәм "Ньюэллс Олд Бойз"клубтары өсөн сығыш яһай. Аргентина йыйылма командаһы составында 91 матчта 34 гол индерә.

[[1986 йыл]]дың донъя чемпионы. [[1990 йыл]]дың донъя вице-чемпионы. Дүрт донъя чемпионатында ҡатнашыусы. [[1979 йыл]]да Йәштәр командалары араһында донъя чемпионы була. [[1986 йыл]]ғы Донъя чемпионатының иң яҡшы уйынсыһы. [[1979]], [[1980]] йылдарҙа [[Көньяҡ Америка]]ның Йыл футболсыһы. Ике тапҡыр донъя беренселегенең символик йыйылма командаһы ағзаһы<ref>{{cite web|title=Все символические сборные 15 чемпионатов мира|url=http://www.sport-express.ru/newspaper/1998-05-28/9_1|publisher=Спорт-Экспресс|date=28 мая 1998|accessdate=2010-04-09|archiveurl=http://www.webcitation.org/5w9ohXLNG|archivedate=2011-02-01}}</ref>. «Бока Хуниорс» клуб составында Аргентина чемпионы. «Наполи» клубы составында ике тапҡыр Италия чемпионы.

Халыҡ-ара футбол федерацияһының (ФИФА) рәсми сайтында тауыш биреү һөҙөмтәһендә 53,6 процент тауыш йыйып, [[XX быуат]]тың иң яҡшы футболсыһы тип табыла; ФИФА-ның Футбол комиссияһы версияһы буйынса, Марадона — XX быуаттың 3-сө футболсыһы<ref>{{cite web|title=У футбола теперь двуглавый король|url=http://www.sport-express.ru/newspaper/2000-12-13/1_4|publisher=Спорт-Экспресс|date=13 декабря 2000|accessdate=2010-04-09|archiveurl=http://www.webcitation.org/5w9ok9uKC|archivedate=2011-02-01}}</ref><ref>{{cite web|title=Pele, Maradona each win FIFA century awards after feud|url=http://sportsillustrated.cnn.com/soccer/news/2000/12/11/pele_maradona/#more|lang=en|publisher=[[Sports Illustrated]]|date=11 декабря 2000|accessdate=2010-04-09|archiveurl=http://www.webcitation.org/5w9omiRge|archivedate=2011-02-01}} {{Webarchive|url=https://archive.today/20120524213703/http://sportsillustrated.cnn.com/soccer/news/2000/12/11/pele_maradona/#more |date=2012-05-24 }}</ref>. МФФИИС-тың һорау алыуҙары буйынса, XX быуаттың иң яҡшы футболсылары араһында 5-се урын биләй. World Soccer, Football France<ref>{{cite web|title=France Football's Football Player of the Century|url=http://www.rsssf.com/miscellaneous/best-x-players-of-y.html#ff-poc|publisher=rsssf.com|date=5 февраля 2001|accessdate=2010-09-26|archiveurl=http://www.webcitation.org/615rAhjyS|archivedate=2011-08-21}}</ref> журналдары, Sportivo Guerin версияһы буйынса XX быуаттың иң яҡшы уйынсылары араһында икенсе урын биләй<ref>{{cite web|title=Guerin' Sportivo's. 50 Grandi del Secolo by Adalberto Bortolotti|url=http://www.rsssf.com/miscellaneous/best-x-players-of-y.html#gs-50|publisher=rsssf.com|date=5 февраля 2001|accessdate=2010-09-26|archiveurl=http://www.webcitation.org/615rAhjyS|archivedate=2011-08-21}}</ref>. Placar журналы версияһы буйынса, футбол тарихындағы иң яҡшы уйынсылар араһында 2-се урында тора<ref>{{cite web|title=Placar's 100 Craques do Século|url=http://www.rsssf.com/miscellaneous/best-x-players-of-y.html#placar100|publisher=rsssf.com|date=5 февраля 2001|accessdate=2010-09-26|archiveurl=http://www.webcitation.org/615rAhjyS|archivedate=2011-08-21}}</ref>. The Times гәзите версияһы буйынса донъя чемпионаттары тарихында иң яҡшы футболист булып иҫәпләнә<ref>{{cite web|title=Марадона&nbsp;— лучший игрок мундиалей по версии The Times|url=http://www.championat.ru/football/news-451638.html|publisher=[[Чемпионат.ру]]|date=23 марта 2010|accessdate=2010-04-09|archiveurl=http://www.webcitation.org/5w9onWJSm|archivedate=2011-02-01}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100505085743/http://www.championat.ru/football/news-451638.html |date=2010-05-05 }}</ref>. ФИФА 100 исемлегенә инә. «Алтын туп»ҡа иң беренсе эйә булыусы<ref>{{cite web|title=Марадона: первый почётный «Золотой мяч» вручили мне, Пеле вновь мне уступил |url=http://www.championat.com/football/news-1740837-maradona-pervyj-pochjotnyj-zolotoj-mjach-vruchili-mne-pele-vnov-mne-ustupil.html|publisher=[[Чемпионат.ру]]|date=24 января 2014|accessdate=2014-06-18}}</ref>. Италия футболының Дан залының «иң яҡшы сит ил уйынсыһы» номинацияһы буйынса ағзаһы<ref>{{cite web|title=Диего Марадона включен в Зал славы итальянского футбола|url=http://lenta.ru/news/2014/10/21/maradona/|publisher=[[Lenta.ru]]|date=21 октября 2014|accessdate=2014-10-21}}</ref>.

ФИФА версияһы буйынса барлыҡ донъя чемпионаттарында иң яҡшы уйынсыларҙың символик йыйылма командаһы ағзаһы<ref>{{cite web|title=ФИФА называет сборную чемпионатов мира всех времен|url=http://www.sport-express.ru/newspaper/2002-06-20/7_1/|publisher=Спорт-Экспресс|date=20 июля 2002|accessdate=2010-04-09|archiveurl=http://www.webcitation.org/5w9oq0xIR|archivedate=2011-02-01}}</ref>. [[Көньяҡ Америка]] тарихында иң яҡшы уйынсыларҙың символик йыйылма командаһы ағзаһы<ref>{{cite web|title=До уровня Пеле и Марадоны новое поколение еще не доросло|url=http://www.sport-express.ru/newspaper/1999-07-20/1_7/|publisher=Спорт-Экспресс|date=20 июля 1999|accessdate=2010-04-09|archiveurl=http://www.webcitation.org/5w9ostAGG|archivedate=2011-02-01}}</ref>. [[1999 йыл]]да Марадона Аргентинала [[XX быуат]]тың иң яҡшы спортсыһы тип таныла<ref>{{cite web|title=Марадона удостоился награды как лучший спортсмен Аргентины XX века|url=http://www.sport-express.ru/newspaper/1999-12-23/4_2/|publisher=Спорт-Экспресс|date=23 декабря 1999|accessdate=2010-04-09|archiveurl=http://www.webcitation.org/5w9ovYRQM|archivedate=2011-02-01}}</ref>. Англия йыйылма командаһы ҡапҡаһына индергән Донъя чемпионаттары тарихында иң яҡшыһы тип табылған һәм «Быуат голы» атамаһын алған гол авторы<ref name="footballplayers.ru1"/>; шул уҡ уйында ҡулы менән гол индереп, был осраҡ «Хоҙай ҡулы» булараҡ билдәле.

Марадона [[Буэнос-Айрес]]тың почетлы гражданы<ref name="О себе"/>. Командаһы составында дебют яһаған көн хөрмәтенә — [[2003 йыл]]дың 26 декабрендә «Архентинос Хуниорс» клубының стадионына Диего исеме бирелә<ref>{{cite web|title=Maradona agradeció que el estadio de Argentinos Juniors lleve su nombre|url=http://www.cooperativa.cl/p4_noticias/site/artic/20040809/pags/20040809221426.html|lang=es|publisher=cooperativa.cl|date=9 августа 2004|accessdate=2010-04-09|archiveurl=http://www.webcitation.org/5w9oyVbAp|archivedate=2011-02-01}}</ref>. [[2005 йыл]]дың июнендә марадона Аргентина сенатынан Фаустино Сармиэнто премияһын ала<ref>{{cite web|title=El Senado y una nueva distinción para Diego|url=http://www.clarin.com/diario/2005/06/22/deportes/d-04701.htm|lang=es|publisher=Clarin|accessdate=2010-04-09|archiveurl=http://www.webcitation.org/6121Sf2Sq|archivedate=2011-08-18}}</ref>.

Марадонаның спорт карьераһы наркотиктарға бәйле ҡыҫҡара, артабан ул дисквалификация һәм дауаланыу арҡаһында футболды ҡалдырып торорға мәжбүр була. Бынан тыш Марадона бер нисә, шул иҫәптән, [[1991 йыл]]дың апрелендә кокаин һаҡлаған өсөн ҡулға алыныуын һәм [[1994 йыл]]да журналистарға пневматик винтовканан атҡан өсөн [[1999 йыл]]да ике йылға бирелгән шартлы срокты ла индереп, суд тикшереүенә эләгә.

Уйынсы карьераһы тамамланғандан һуң [[Аргентина]] һәм [[Италия]] каналдарында телекомментатор булып эшләй. [[2005 йыл]]дың июненән [[2006 йыл]]дың авгусына тиклем «Бока Хуниорс» клубының футбол комиссияһының вице-президенты була. Бер нисә фильмда төшә.

[[2008 йыл]]дың октябренән [[2010 йыл]]да июленә тиклем Аргентина йыйылма командаһының баш тренеры була, уны 201 йылғы донъя чемпионатының сирек финалына сығара.

== Марадонаның бала сағы ==

=== Балалыҡ йылдары ===
Диего Армандо Марадона [[1960 йыл]]дың 30 октябрендә йәкшәмбе иртәнге 5-тә Буэнос-Айрес провинцияһының ланус ҡалаһында Эвита поликлиникаһында тыуа. Атаһы дон Диего, Тритумоль тирмәннедә эшләй<ref name="maradona.cc"/>, әсәһе Дальма Сальвадора Франко хужабикә була. Марадона ғаиләлә бишенсе бала, әммә беренсе малай була: уға тиклем дүрт апаһы — Рита, Ана, Эльза һәм Мария тыуа<ref name="Выборнов">{{книга|автор = Выборнов Ю. В., Горанский И. В.|часть = |заглавие = Марадона, Марадона…|оригинал = |ссылка = |ответственный = |издание = |место = |издательство = Физкультура и спорт|год = 1989|том = 1|страницы =|страниц = 192|серия = Звезды зарубежного спорта|isbn =5278001860|тираж =}}</ref>. Һуңҡараҡ Дальма Сальвадора: «Уны мин барыһынан да еңелерәк таптым. Шәмбе көн буйына үҙемде яҡшы тойҙом, төнөн клиникаға алып киттеләр. Ул тиҙ тыуҙы. Ул саҡта мин бары тик уның сәләмәт тыуыуын һәм яҡшы кеше булыуын ғына теләнем. Бәхеткә күрә, барыһы ла, хатта артығы менән, тормошҡа ашты», — ти<ref name="maradona.cc">{{cite web|title=Биография Диего Марадоны|url=http://www.maradona.cc/bio|publisher=maradona.cc|accessdate=2010-06-10|archiveurl=http://www.webcitation.org/5w9tqnb8s|archivedate=2011-02-01}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100914091410/http://www.maradona.cc/bio |date=2010-09-14 }}</ref>.

Марадона ғаиләһенең тамырҙары [[Италия]]ға барып тоташа. Аныҡлап әйткәндә, ул [[Марко Поло]]ның вариҫы<ref name="footballplayers.ru1"/><ref>{{cite web|title=Потомок Марко Поло|url=http://www.sport-express.ru/newspaper/2002-09-27/16_1/|publisher=Спорт-Экспресс|date=27 сентября 2002|accessdate=2010-04-09|archiveurl=http://www.webcitation.org/5w9p266uZ|archivedate=2011-02-01}}</ref>. Шулай уҡ Диегола хорват тамырҙары ла бар: Сальвадораның өләсәһе ҡыҙ сағында Кариолич фамилияһын йөрөтә, ә уның атаһы сығышы менән Корчула утрауынан<ref>{{cite web|title=Biography of Diego Armando Maradona|url=http://www.new-dimension-software.com/news/mondiali/maradona-en.php|lang=en|publisher=new-dimension-software.com|accessdate=2010-05-21|archiveurl=http://www.webcitation.org/5w9p4cOey|archivedate=2011-02-01}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110101212036/http://www.new-dimension-software.com/news/mondiali/maradona-en.php |date=2011-01-01 }}</ref>.

10 айлыҡ сағында Диего атлап китә. Аргентиналағы күпселек балалар кеүек, бәләкәй сағынан туп ҡыуа. Уларҙың уйынын футбол тип атау ауыр, сөнки малайҙар тупҡа тибә һәм уның артынан йүгерә генә<ref name="Выборнов"/>.

Марадонаға 7 йәш булғанда, ике туған ағаһы Бето, Нена апаһының улы<ref name="maradona.cc"/>, уға туп бүләк итә<ref name="Выборнов"/>. Диего бүләккә шул тиклем шатлана, хатта тубын ҡосаҡлап йоҡлайт. Иртән Диего урам малайҙарына маҡтаныр өсөн тубын алып сыға, әммә уны береһенә лә тоттормайынса, кире алып инеп китә. Туп ҡыш буйына Диегоның бүлмәһендә ята, бик һирәк кенә уны өй буйлап тибеп уйнайҙар<ref name="Выборнов"/>. Яҙғыһын Диего шулай ҙа уны урамға алып сыға: атаһы ьупҡа нисек тибергә өйрәтә, малай һул аяғы менән тибеп, оҙаҡ ваҡыт стена эргәһендә шөғөлләнә.

Диего тупҡа яҡшылап тибергә өйрәнгәс, үҙенән өлкәндәр менән ысын футбол уйнай башлай. Уйында ул әллә ни уңыш ҡаҙанмай, оло малайҙар унан аша йә уны урап ңтә, ә үпкәләгән Марадона тубын тотоп ала ла уны ҡосаҡлап тора<ref name="Выборнов"/>. Яйлап ул футбол уйнарға өйрәнә һәм башҡалар кеүек уйнай башлай. Ул «Ете ялан» тип аталған, урам матчтары үткәрелгән майҙанда сәғәттәр буйы уйнай<ref name="article-item/55867"/>. Диего һаҡсы позицияһында сығыш яһарға ярата, бары тик һуңынан ғына һөжүмгә күсә<ref>{{cite web|title=Двуличный гений: Диего Армандо Марадона|url=http://www.euro-football.ru/news/shownews.php3?num=31614|publisher=euro-football.ru|date=12 апреля 2006|accessdate=2010-04-09|archiveurl=http://www.webcitation.org/5w9trmZ6g|archivedate=2011-02-01}}</ref>. Бер аҙҙан ул ихатаның иң техния яҡтан яҡшы уйынсыһына әүерелә, мәктәп уҡыусылары командалары Диегоның үҙҙәре өсөн уйнағанын теләй. Марадона «Ремедиос де Эскалада Сан-Мартин» мәктәбенә уҡырға ингәс, шунда уҡ башланғыс синфытар уйнаған Эскалады футбол командаһына алына<ref name="Выборнов"/>. <!-- В [[1999 год]]у в своей книге Диего написал: «Я всегда говорю, что стал профессионалом, начиная с самого маленького возраста: я играл за команду, которая приглашала меня первой, иногда меня не отпускали из дома, и тогда я ревел как сумасшедший. И всё-таки за пять минут до начала нашего матча Тота всегда давала мне разрешение. Ну а для того, чтобы убедить дона Диего, моего отца, усилий требовалось значительно больше. Я понимал своего старика, и как было не понять, если он буквально выбивался из сил, для того чтобы мы могли есть и учиться? И он очень хотел, чтобы я учился»<ref name="maradona.cc"/>.

Семья Диего проживала в районе [[Вилья Фиорито]] на пересечении улиц Асамор и Марио Браво в трёхкомнатном доме<ref name="article-item/55867">{{cite web|title=Я&nbsp;— Диего|url=http://www.sovsport.ru/gazeta/article-item/55867|publisher=euro-football.ru|date=16 января 2001|accessdate=2010-06-10|archiveurl=http://www.webcitation.org/5w9p5kfHD|archivedate=2011-02-01}}</ref>, который находился на южной окраине Буэнос-Айреса и был одним из беднейших в городе<ref name="Выборнов"/>. Бедствовала и семья Марадоны, а потому дети, чтобы помочь родителям, лепили глиняные кувшинчики для цветов, продавали их на местном рынке и отдавали все заработанные деньги матери<ref name="Выборнов"/>. Занимался этим и Диего. Позже он сказал: «Если мои родители попросят у меня луну, я сделаю всё, чтобы её достать. Но это был бы пустяк по сравнению с тем, что они сделали для меня»<ref name="footballplayers.ru1"/>. -->

=== «Луковички» ===

== Аргентиналағы карьераһы ==

=== «Архентинос Хуниорс» ===

==== 1976 ====

==== 1977 һәм 1978 ====

==== 1979 ====

==== 1980 ====

== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр|3}}

{{Тышҡы һытанмалар}}

[[Категория:Алфавит буйынса шәхестәр]]
[[Категория:1960 йылда тыуғандар]]
[[Категория:2020 йылда вафат булғандар]]
[[Категория:Алфавит буйынса спортсылар]]
[[Категория:Футбол буйынса донъя чемпиондары]]
[[Категория:Футбол буйынса донъя чемпионаттары еңеүселәре]]
[[Категория:Йөрәк-ҡан тамырҙары ауырыуҙарынан вафат булыусылар]]