Көньяҡ-Көнсығыш Азия дәүләттәре берләшмәһе битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Һайланған мәҡәлә}}
{| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=300 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
|+ <big>'''Көньяҡ-Көнсығыш Азия дәүләттәре берләшмәһе'''</big>
|-
| align="center" colspan="2" |<br /> АСЕАН-дың флагы
|-
| align="center" colspan="2" bgcolor="#FFFFFF" | [[Файл:Map of the Association of Southeast Asian Nations.svg|250px]]
|-
|'''Ағза-илдәре'''
|
{{Флагификация|Бруней}}<br />
{{Флагификация|Вьетнам}}<br />
{{Флагификация|Индонезия}}<br />
{{Флагификация|Камбоджа}}<br />
{{Флагификация|Лаос}}<br />
{{Флагификация|Малайзия}}<br />
{{Флагификация|Мьянма}}<br />
{{Флагификация|Сингапур}}<br />
{{Флагификация|Таиланд}}<br />
{{Флагификация|Филиппины}}
|-
|'''Секретариаттың урынлашыуы'''
| {{Флаг|Индонезия}} [[Джакарта]]
|-
| '''Генераль секретарь'''
| {{Флаг|Бруней}} [[Лим Джок Хой]]
|-
| '''Рәсми теле'''
| [[инглиз теле]]
|-
| '''Майҙаны'''
| 4 480 000 км<sup>2</sup>
|-
| '''Халҡы'''<br />
 — Бөтәһе (2004)<br />
 — Тығыҙлығы
| <br />592 000 000<br />122.3 кеше/км²
|-
| '''ВВП''' (2003) <br />
 — Бөтәһе<br />
 — Бөтәһе <br />
 — ВВП һәр кешегә <br />
 — ВВП һәр кешегә
|
<br />
2,172 трлн $ (ППС) <br />
681 млрд $ (номиналь) <br />
4 044 $ (ППС) <br />
1 267 $ (Номиналь)
|-
|'''Барлыҡҡа килеүе'''<br />АСЕАН декларацияһы<br /> АСЕАН Уставы
|<br />8 август 1967 йыл<br />16 декабрь 2008 йыл
|-
| align="left" colspan="2" |<small class="editlink noprint"></small>
|}

''' Көньяҡ-Көнсығыш Азия дәүләттәре берләшмәһе''' ('''АСЕАН'''; {{lang-en|'''A'''ssociation of '''S'''outh'''E'''ast '''A'''sian '''N'''ations}}) — [[Көньяҡ-Көнсығыш Азия]]лағы дәүләттәрҙең сәйәси, иҡтисади һәм мәҙәни  хөкүмәт-ара төбәк ойошмаһы. 1967 йылдың 8 авгусында [[Бангкок]] ҡалаһында «АСЕАН декларацияһына» («Бангкок декларацияһы») ҡул ҡуйғандан һуң барлыҡҡа килә.

1976 йылда Бали утрауында Көньяҡ-Көнсығыш Азияла Дуҫлыҡ һәм хеҙмәттәшлек тураһындағы килешеүгә һәм АСЕАН татыулыҡ декларацияһына ҡул ҡуйғандан һуң АСЕАН ойошмаһы формалаштырыла.

АСЕАН-дың юғарғы органы булып ағза-дәүләттәр етәкселәренең (ил һәм хөкүмәт башлыҡтарының) осрашыуы тора. 2001 йылдан алып бындай осрашыуҙар йыл һайын үткәрелә. Етәксе һәм координациялау органы булып йыл һайын үткәрелгән тышҡы эштәр министрҙары кәңәшмәһе  тора. Шулай уҡ йыл һайын финанс министрҙарының һәм ваҡыты-ваҡыты менән ауыл хужалығы һәм иҡтисад министрҙарының кәңәшмәләре уҙа, әммә уларҙың иң мөһим ҡарарҙары тышҡы эштәр министрҙары тарафынан раҫланырға тейешле. Рәйеслек итеүсе илдең тышҡы эштәр министры һәм башҡа ағза-дәүләттәрҙең илселәренән торған даими комитет ойошмала көндәлек етәкселекте башҡара. Даими Секретариат [[Джакарта]] ҡалаһында урынлашҡан һәм Генераль секретарь тарафынан етәкселек ителә (2013 йылдың 9 ғинуарынан алып был вазифаны [[Вьетнам]]дың элекке тышҡы эштәр министры Ле Лыонг Минь башҡара, вәкәләтлек ваҡыты — 5 йыл). Тағы ла 29 комитет һәм 122 эш төркөмө бар, улар АСЕАН сиктәрендә йылына 300-ҙән ашыу сара уҙғара.

[[Файл:ASEAN countries capitals-en.svg|thumb|right|250px|Көньяҡ-көнсығыш Азия дәүләттәренең берләшмәһе ағзалары]]

== Рәйеслек ==
Ойошмала рәйеслек итеү ағза-дәүләттәр менән сиратлап ([[инглиз теле]]нең алфавиты буйынса) һәм бер йыл вәкәләт ваҡыты менән башҡарыла. Мәҫәлән, 2007 йылда [[Сингапур]] (S), ә 2008 йылда [[Таиланд]] (T) рәйеслек иткән. Тышҡы эштәр министрҙары кәңәшмәһенә ойошмала үткән йыл рәйеслек иткән илдең тышҡы эштәр министры етәкселек итә.

== Ағза-дәүләттәр ==
Ойошманы туранан-тура төҙөгән илдәр булып [[Индонезия]], [[Малайзия]], [[Сингапур]], [[Таиланд]] һәм [[Филиппин]] торған. Һуңыраҡ уға [[Бруней]] (1984 йылдың 7 ғинуарынан, бойондороҡһоҙлоҡ алғандан һуң 6 көн үткәс), [[Вьетнам]] (1995 йылдың 28 июленән), [[Лаос]] һәм [[Мьянма]] (1997 йылдың 23 июленән), [[Камбоджа]] (1999 йылдың 30 апреленән) ҡушылған. Хәҙерге ваҡытта [[Папуа — Яңы Гвинея]]ның ойошмала күҙәтеүсе статусы бар. 2002 йылда был статусты алыр өсөн [[Көнсығыш Тимор]] ғариза бирҙе<ref>[http://www.kremlin.ru/events/articles/2005/12/98762/98842.shtml Президент России] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080605225446/http://www.kremlin.ru/events/articles/2005/12/98762/98842.shtml |date=2008-06-05 }}</ref>.

АСЕАН-дың ағза-дәүләттәренең дөйөм халыҡ һаны 500 миллион кешегә барып етә, ә дөйөм майҙаны — 4,5 млн км<sup>2</sup>. Был илдәрҙең дөйөм ЭТП-һы 737 млрд АҠШ долларына барып етә.

== Тарих ==
АСЕАН-дан алда 1961 йылда барлыҡҡа килгән '''Көньяҡ-Көнсығыш Азия дәүләттәре берләшмәһе ''' — '''ASA''' ойошмаһы булған, унда Филиппин, Малайзия Һәм Таиланд илдәре ингән. АСЕАН үҙе 1967 йылдың 8 авгусында Бангкок ҡалаһында биш дәүләт — Индонезия, Малайзия, Филиппин, Сингапур һәм Таиланд тышҡы эштәр министрҙары осрашыуында «АСЕАН декларацияһына» («Бангкок декларацияһына») ҡул ҡуйылғас барлыҡҡа килә. Биш сит ил эштәре министры — Индонезиянан Әҙәм Малик, Филиппиндан Нарцисо Рамос, Малайзиянан Абдул Разағ, Сингапурҙан С. Раджаратнам һәм Таиландтан Танат Кхоман — ойошманы нигеҙләүселәр булып тора<ref>{{cite book |title=The Asia-Pacific Profile |author=Bernard Eccleston, Michael Dawson, Deborah J. McNamara |year=1998 |publisher=Routledge (UK) |url=http://books.google.com/books?visbn=0415172799&id=l07ak-yd6DAC&pg=RA1-PA311&lpg=RA1-PA311&ots=XgqmmGV3CC&dq=%22Bangkok+Declaration%22+ASEAN&ie=ISO-8859-1&output=html&sig=u2ddDhzn-yVhEn5Fwu3d8iih0OA|isbn=0-415-17279-9 }}</ref>.

АСЕАН-ды төҙөү сәбәптәре араһында: ағза-дәүләттәренең етәкселек итеүсе элиталарының дәүләт төҙөүгә ҙур иғтибар биреү теләге, коммунизмдан  ҡурҡыу, алға киткән илдәрҙән шикләнеү һәм иҡтисади үҫешкә ынтылыш була.

1984 йылдың 8 ғинуарынан  Бруней-Даруссалам солтанлығы блоктың алтынсы ағзаһы булып китә<ref>{{cite web |title=Background Note:Brunei Darussalam/Profile:/Foreign Relations |publisher=United States State Department |url=http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/2700.htm |accessdate=6 March 2007 | archiveurl= http://web.archive.org/web/20070302131705/http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/2700.htm| archivedate= 2 March 2007| deadurl= no}}</ref>.

=== Артабанғы киңәйеүе ===
1995 йылдың 28 июленән Вьетнам уның етенсе ағзаһы була<ref>{{cite web|url=http://www.asean.org/10098.htm|title=Vietnam in ASEAN : Toward Cooperation for Mutual Benefits|work=ASEAN Secretariat|year=2007|accessdate=2009-08-28|archiveurl=http://www.webcitation.org/6GWWRjI5l|archivedate=2013-05-11}}</ref>. 1997 йылдың 23 июленән Лаос һәм Мьянма ойошмаға инә<ref name="enlargement">{{cite book|title=ASEAN Enlargement: impacts and implications|author=Carolyn L. Gates, Mya Than|year= 2001|publisher=Institute of Southeast Asian Studies|isbn=981-230-081-3}}</ref>. 1999 йылдың 30 апреленән Камбоджа АСЕАН ағзаһы була<ref name="enlargement" /><ref>{{cite web|url=http://www.asean.org/3338.htm|title=Statement by the Secretary-General of ASEAN Welcoming the Kingdom of Cambodia as the Tenth Member State of ASEAN : 30 April 1999, ASEAN Secretariat|work=ASEAN Secretariat|year=2008|accessdate=2009-08-28|archiveurl=http://www.webcitation.org/6GWWScuZR|archivedate=2013-05-11}}</ref>.

1990-сы йылдарҙа блок ағза-илдәренең күбәйеүен һәм артабанғы үҙ-ара интеграцияға ынтылыш көсәйеүен кисерә. 1990 йылда Малайзия Көнсығыш Азияның Иҡтисад советын төҙөргә тәҡдим итә<ref name="caucus">[http://www.asean.org/9303.htm Экономический совет Восточной Азии]</ref>, унда АСЕАН дәүләттәренән башҡа [[Ҡытай Халыҡ Республикаһы]], [[Корея Республикаһы]] һәм [[Япония]] инергә тейеш була. Бының сәбәптәре булып АҠШ-тың төбәктәге йоғонтоһоның тиҙ үҫеүе тора<ref name="oppose" /><ref>[http://digital.library.unt.edu/govdocs/crs//data/1993/upl-meta-crs-66/93-633f_1993Jun30.txt?PHPSESSID=f7a7ec622077fa19bfce9ec9def6f3d9 UNT.edu], Asia’s Reaction to NAFTA, Nancy J. Hamilton. CRS — Congressional Research Service.</ref>. Был тәҡдим АҠШ-тың һәм Японияның көслө ҡаршылығы арҡаһында тормошҡа ашмай ҡала<ref name="oppose">[http://www.asiaviews.org/?content=ger53rger567664&amp;voices=20060125184254 Asiaviews.org], Whither East Asia?</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20090212201202/http://www.iht.com/articles/1994/07/26/caucus.php IHT.com] , Japan Straddles Fence on Issue of East Asia Caucus. International Herald Tribune.</ref>. Был уңышһыҙлыҡҡа ҡарамаҫтан, ағза-дәүләттәр артабанғы интеграцияға ынтылыуын дауам итә һәм 1997 йылда «АСЕАН плюс өс» исеме алған формат барлыҡҡа килә.

1992 йылда Дөйөм һөҙөмтәле преференциаль тариф тураһындағы килешеүгә (CEPT) ҡул ҡуйыла. АСЕАН-да был ирекле сауҙа зонаһын төҙөүгә беренсе аҙым булып тора. 1997 йылда Чиангмай ҡалаһында уҙған кәңәшмә АСЕАН һәм АСЕАН+3 (Ҡытай, Корея Республикаһы, Япония) форматтарындағы интеграцияның тағы ла нығыраҡ үҫешенә йүнәлтелгән<ref>{{cite web|title=Regional Financial Cooperation among ASEAN+3|publisher=Japanese Ministry of Foreign Affairs|url=http://www.mof.go.jp/english/if/regional_financial_cooperation.htm#CMI|accessdate=29 September 2008|archiveurl=http://web.archive.org/web/20081009153256/http://www.mof.go.jp/english/if/regional_financial_cooperation.htm|archivedate=9 October 2008|deadurl=no}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081009153256/http://www.mof.go.jp/english/if/regional_financial_cooperation.htm#CMI |date=9 October 2008 }}</ref>.

Иҡтисади мәсьәләләрҙән тыш, блок донъялағы һәм төбәктәге тотороҡлолоҡ тураһында ла ҡайғырта. 1995 йылдың 15 декабрендә Бангкок ҡалаһында ядро ҡоралынан азат зона тураһындағы Көньяҡ-Көнсығыш Азия килешеүенә ҡул ҡуйыла. Был килешеү 1997 йылдың 28 мартынан, берәүҙән башҡа бөтә ағза-дәүләттәр уны раҫлағандан һуң, көсөнә инә. 2001 йылдың 21 июнендә, Филиппин ҡабул иткәндән һуң, тулыһынса ғәмәлгә инә һәм төбәк ядроһыҙ зонаға әйләнә<ref name="NWFZ">[http://disarmament.un.org/TreatyStatus.nsf/Bangkok%20Treaty%20(in%20alphabetical%20order)?OpenView Бангкок килешеүе]</ref>.

==== Көнсығыш Тимор һәм Папуа [[Папуа — Яңы Гвинея|—]] Яңы Гвинея ====
2011 йылдың мартында Джакарта ҡалаһында уҙған ағза-дәүләттәр осрашыуында [[Көнсығыш Тимор]] АСЕАН-дың тулы ағзаһы булырға теләк белдерә<ref>[http://tuoitrenews.vn/cmlink/tuoitrenews/international/e-timor-leader-pushes-for-asean-membership-1.15889?localLinksEnabled=false  Лидер Восточного Тимора стремится к членству в АСЕАН] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120314222349/http://tuoitrenews.vn/cmlink/tuoitrenews/international/e-timor-leader-pushes-for-asean-membership-1.15889?localLinksEnabled=false |date=2012-03-14 }} {{недоступная ссылка|число=15|месяц=05|год=2013|url=http://tuoitrenews.vn/cmlink/tuoitrenews/international/e-timor-leader-pushes-for-asean-membership-1.15889?localLinksEnabled=false}}</ref><ref>[http://www.bangkokpost.com/news/local/218897/east-timor-bid-to-join-asean-wins-trong-support Восточный Тимор заявки на вступление решительную поддержку АСЕАН Победы] , Bangkok Post, дата: 31 января 2011 года.</ref><ref>[http://www.thejakartaglobe.com/world/east-timor-to-join-asean-in-jakarta-2011/409570 Восточный Тимор присоединится к АСЕАН в Джакарте 2011] , ''Джакарте глобус,'' Дата: 1 декабря 2010 года.</ref>

1976 йылда [[Папуа — Яңы Гвинея]]ға ойошмала күҙәтеүсе статусы һәм 1981 йылда айырым күҙәтеүсе статусы бирелә<ref>{{cite web|url=http://www.asean.org/3839.htm|title=ASEAN secretariat|publisher=ASEAN|date=1999-07-23|accessdate=2009-01-12|archiveurl=http://www.webcitation.org/6GWWTQvBg|archivedate=2013-05-11}}</ref>.

{| class="wikitable"
|-
! Дәүләт !! Дата !! Статус
|-
| {{Флагификация|Индонезия}} || 8 август 1967 йыл || ағза
|-
| {{Флагификация|Малайзия}} || 8 август 1967 йыл || ағза
|-
| {{Флагификация|Сингапур}} || 8 август 1967 йыл || ағза
|-
| {{Флагификация|Таиланд}} || 8 август 1967 йыл ||  ағза
|-
| {{Флагификация|Филиппины}} || 8 август 1967 йыл ||  ағза
|-
| {{Флагификация|Бруней}} || 8 ғинуар 1984 йыл ||  ағза
|-
| {{Флагификация|Вьетнам}} || 28 июль 1995 йыл ||  ағза
|-
| {{Флагификация|Лаос}} || 23 июль 1997 йыл ||  ағза
|-
| {{Флагификация|Мьянма}} || 23 июль 1997 йыл ||  ағза
|-
| {{Флагификация|Камбоджа}} || 30 апрель 1999 йыл ||  ағза
|-
| {{Флагификация|Папуа — Яңы Гвинея}} || 1976; 1981 йыл<ref>Айырым күҙәтеүсе статусы</ref> || күҙәтеүсе
|-
| {{Флагификация|Көнсығыш Тимор}} || 2011 йыл || күҙәтеүсе
|}

=== Тирә-яҡ мөхит ===
[[Файл:Borneo fires October 2006.jpg|thumb|2006 йылда юлдаштан эшләнгән фотоһүрәт. Борнео өҫтөндәге төтөндәр]]
2002 йылда Көньяҡ-Көнсығыш Азияла төтөн менән бысраныуҙы контролдә тотоу өсөн яңы килешеүҙәргә ҡул ҡуйыла<ref>[http://www.asean.org/8914.htm Соглашение АСЕАН о трансграничном дымовом загрязнении воздуха]</ref> . Башҡа экологик килешеүҙәр араһында «Көнсығыш Азия энергетика хәүефһеҙлеге тураһындағы Себу декларацияһы» (2007), «Ҡырағай тәбиғәтте һаҡлау буйынса АСЕАН-дың тәбиғәт һаҡлау селтәре» (2005)<ref>{{cite web|url=http://www.asean.org/17933.htm|title=ASEAN Statement on Launching of the ASEAN Wildlife Enforcement Network (ASEAN-WEN)|publisher=ASEAN|date=2005-12-01|accessdate=2009-01-12|archiveurl=http://www.webcitation.org/6GWWUJpT3|archivedate=2013-05-11}}</ref> һәм «Экологик саф үҫеш һәм климат буйынса Азия-Тымыҡ океан теләктәшлеге» климаттың үҙгәреүенә ҡаршы саралар булып тора. АСЕАН дәүләттәре өсөн климат үҙгәреүе көнүҙәк мәсьәлә булып ҡала.

=== Ирекле сауҙа ===
2007 йылдың 26 авгусында АСЕАН ирекле сауҙа зонаһы тураһында Ҡытай, Япония, Корея Республикаһы, Һиндостан, Австралия һәм Яңы Зеландия менән  килешеүҙәрҙе 2013 йылға төҙөп бөтөргә йыйыныуы хаҡында иғлан итә. Бының сәбәбе — 2015 йылға АСЕАН Иҡтисади Берләшмәһен төҙөү<ref>{{cite news |title=ASEAN to complete free trade agreements by 2013 |url=http://www.forbes.com/afxnewslimited/feeds/afx/2007/08/26/afx4054320.html |work=Forbes |date=26 August 2007 |accessdate=27 August 2007 |deadurl=yes |archiveurl=http://web.archive.org/web/20101202085906/http://www.forbes.com/feeds/afx/2007/08/26/afx4054320.html |archivedate=2 December 2010 |deadlink=404 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101202085906/http://www.forbes.com/feeds/afx/2007/08/26/afx4054320.html |date=2 December 2010 }}</ref><ref>{{cite news |first=Christine |last=Ong |title=ASEAN confident of concluding FTAs with partners by 2013 |url=http://www.channelnewsasia.com/stories/economicnews/view/296149/1/.html |publisher=Channel NewsAsia |date=27 August 2007 |accessdate=27 August 2007 |archiveurl=http://web.archive.org/web/20070829125803/http://www.channelnewsasia.com/stories/economicnews/view/296149/1/.html |archivedate=29 August 2007 |deadurl=no }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070829125803/http://www.channelnewsasia.com/stories/economicnews/view/296149/1/.html |date=29 August 2007 }}</ref>. 2007 йылдың нояберендә АСЕАН Уставы ҡабул ителә. Шул уҡ йылды Себу утрауында «Көнсығыш Азия энергетика хәүефһеҙлеге тураһындағы Себу килешеүенә» АСЕАН ағзалары һәм EAS-тың башҡа ағзалары (Ҡытай, Япония, Корея Республикаһы, Һиндостан, Австралия һәм Яңы Зеландия) ҡул ҡуя. Декларация энергетика хәүефһеҙлеген тәьмин итер өсөн альтернатив яғыулыҡ сығанаҡтарын эҙләүҙе хуплай.
2009 йылдың 27 февралендә АСЕАН [[Яңы Зеландия]] һәм [[Австралия]] дәүләттәре араһында ирекле сауҙа тураһындағы килешеү төҙөлә<ref>{{cite web |url=http://www.mfat.govt.nz/Trade-and-Economic-Relations/Trade-Agreements/Asean/index.php |title=ASEAN, Australia and New Zealand Free Trade Agreement – NZ Ministry of Foreign Affairs and Trade |publisher=Mfat.govt.nz |accessdate=21 May 2009 |archiveurl=http://web.archive.org/web/20090415060123/http://www.mfat.govt.nz/Trade-and-Economic-Relations/Trade-Agreements/Asean/index.php |archivedate=15 April 2009 |deadurl=no }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090415060123/http://www.mfat.govt.nz/Trade-and-Economic-Relations/Trade-Agreements/Asean/index.php |date=15 April 2009 }}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=newsarchive&sid=aul8rxM98Jg4 |title=Asean, Australia, New Zealand Sign Free-Trade Deal (Update1) |publisher=Bloomberg |date=27 February 2009 |accessdate=21 May 2009}}</ref> АСЕАН ағзалары 2013 йылда Ҡытай, Япония, Корея Республикаһы, Һиндостан, Австралия һәм Яңы Зеландия илдәре менән бергә «Бөтә яҡлы төбәк иҡтисади теләктәшлеге» барлыҡҡа килтереү тураһында һөйләшеүҙәрҙе башлайҙар<ref name="ref2013022305">{{Cite news
    | title = ASEAN+6 trade bloc in the making
    | publisher = Investvine.com
    | date = 2013-02-23
    | url = http://investvine.com/asean6-trade-bloc-in-the-making/
    | accessdate = 2013-02-24
    }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130328045835/http://investvine.com/asean6-trade-bloc-in-the-making |date=2013-03-28 }}</ref>.

== АСЕАН төбәк форумы ==
[[Файл:ASEAN_Regional_Forum_Map.png|thumb|240px|
АСЕАН төбәк форумы:
{{легенда|#cb6411| АСЕАН ағзалары}}
{{легенда|#f7eb39| АСЕАН төбәк форумы илдәренең башҡа ҡатнашыусылары}}
]]
АСЕАН төбәк форумы 1994 йылда барлыҡҡа килә һәм уның ҡатнашыусыларының осрашыуҙары йыл һайын АСЕАН-дың берәй баш ҡалаһында үткәрелә. Шундай форматтағы һуңғы осрашыуҙа АСЕАН илдәренән башҡа [[Австралия]], [[Бангладеш]], [[Көнсығыш Тимор]], [[Европа Берләшмәһе]], [[Һиндостан]], [[Канада]], [[Корея Халыҡ Демократик Республикаһы]], [[Ҡытай Халыҡ Республикаһы]], [[Монголия]], [[Яңы Зеландия]], [[Папуа — Яңы Гвинея]], [[Пакистан]], [[Корея Республикаһы]], [[Рәсәй]] һәм [[АҠШ]] ҡатнаша.
[[Файл:Secretary Kerry Poses With ASEAN Leaders (10174786925).jpg|thumb|right|250px|23-сө Көньяҡ-көнсығыш Азия дәүләттәренең берләшмәһенең осрашыуы]]
{| class="wikitable centre"
|+ Көньяҡ-Көнсығыш Азия дәүләттәре берләшмәһенең осрашыуҙары
!
! scope=col | Дата
! scope=col | Дәүләт
! scope=col | Урыны
|-
| 1-се || align="right" | 23—24 февраль 1976 || {{Флагификация|Индонезия}} ||Бали
|-
| 2-се || align="right" | 4—5 август 1977 || {{Флагификация|Малайзия}} ||[[Куала Лумпур]]
|-
| 3-сө || align="right" | 14—15 декабрь 1987 || {{Флагификация|Филиппины}} ||Манила
|-
| 4-се || align="right" | 27—29 ғинуар 1992 || {{Флагификация|Сингапур}} ||[[Сингапур]]
|-
| 5-се || align="right" | 14—15 декабрь 1995 || {{Флагификация|Таиланд}} ||[[Банконг]]
|-
| 6-сы || align="right" | 15—16 декабрь 1998 || {{Флагификация|Вьетнам}} ||[[Ханой]]
|-
| 7-се || align="right" | 5—6 ноябрь 2001 || {{Флагификация|Бруней}} ||Бандар Сери Бегаван
|-
| 8-се || align="right" | 4—5 ноябрь 2002 || {{Флагификация|Камбоджа}} ||Пномпень
|-
| 9-сы || align="right" | 7—8 октябрь 2003 || {{Флагификация|Индонезия}} ||Бали
|-
| 10-сы || align="right" | 29—30 ноябрь 2004 || {{Флагификация|Лаос}} ||Вьетьян
|-
| 11-се || align="right" | 12—14 декабрь 2005 || {{Флагификация|Малайзия}} ||[[Куала Лумпур]]
|-
| 12-се || align="right" | 11—14 ғинуар 2007 || {{Флагификация|Филиппины}} ||Себу
|-
| 13-сө || align="right" | 18—22 ноябрь 2007|| {{Флагификация|Сингапур}} || [[Сингапур]]
|-
| 14-се || align="right" | 28 февраль — 1 март 2009 || {{Флагификация|Таиланд}} || Чанг-ам
|-
| 15-се || align="right" | 23—25 октябрь 2009 || {{Флагификация|Таиланд}} || Чанг-ам
|-
| 16-сы || align="right" | 8—9 апрель 2010 || {{Флагификация|Вьетнам}} || [[Ханой]]
|-
| 17-се || align="right" | 28—30 октябрь 2010 || {{Флагификация|Вьетнам}} || [[Ханой]]
|-
| 18-се || align="right" | 7—8 май 2011 || {{Флагификация|Индонезия}} || [[Джакарта]]
|-
| 19-сы || align="right" | 21—23 октябрь 2011 || {{Флагификация|Индонезия}} || Бали
|-
| 20-се || align="right" | 3—4 апрель 2012 || {{Флагификация|Камбоджа}} || Пномпень
|-
| 21-се || align="right" | 17—20 ноябрь 2012 || {{Флагификация|Камбоджа}} || Пномпень
|-
| 22-се || align="right" | 24—25 апрель 2013 || {{Флагификация|Бруней}} || Бандар Сери Бегаван
|-
| 23-сө || align="right" | 9—10 октябрь 2013 || {{Флагификация|Бруней}} || Бандар Сери Бегаван
|-
| 24-се || align="right" | ''2014'' || {{Флагификация|Мьянма}} || Нейпьидо
|-
| colspan="4" style="border-right-color: white; border-left-color: white; border-bottom-color: white; background: white;" |

|}

== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр|3}}

== Әҙәбиәт ==
* {{книга
 | автор         = 
 | заглавие      = АСЕАН в начале XXI века: Актуальные проблемы и перспективы
 | оригинал      = 
 | ссылка        = 
 | ответственный = Отв. ред.: Е. В. Кобелев, Г. М. Локшин, Н. П. Малетин; Институт Дальнего Востока РАН
 | издание       = 
 | место         = М.
 | издательство  = Форум
 | год           = 2010
 | страниц       = 368
 | isbn          = 978-5-8199-0421-3
 | тираж         = 300
 | ref           = 
}} (в пер.)
* ASEAN: Building national cooperation de Richard Stubbs dans Contemporary Southeast Asia édité par Mark Beeson, éditions Palgrave Macmillian, 2004.{{ref-en}}
* Aséanie, Revue francophone bi-annuelle de sciences humaines concernant l'Asie du Sud-Est (17 numéros en ligne en 2012 avec 290 contributions pour 1997-2005), fondée en 1998 et publiée par le centre EFEO de Bangkok avec le Sirindhorn Anthropology Centre, sous le haut patronage de S. A. R. la princesse Maha Chakri Sirindhorn, soutenu par l'IRD (Institut de recherche pour le développement), l'Institut de recherche sur le Sud-Est asiatique et le ministère français des Affaires étrangères.{{ref-fr}}
* Amitav Acharya: ''Constructing a Security Community in Southeast Asia: ASEAN and the Problem of Regional Order''. London/New York: Routledge 2001, ISBN 0-415-15762-5, ISBN 0-415-15763-3 (Paperback).{{ref-en}}
* Badié et Vidal, Nouveaux acteurs, nouvelle donne, La Découverte, 2011.{{ref-fr}}
* Sebastian Bersick, Felix Heiduk: ''[http://swp-berlin.org/de/common/get_document.php?asset_id=4554 Im Krebsgang nach vorn: Die Asean hat sich eine Charta gegeben]''. SWP-Aktuell 2007/A 65, Dezember 2007.{{ref-en}}
* Mely Caballero-Anthony: ''Regional Security in Southeast Asia: Beyond the ASEAN Way''. Singapur: Institute of Southeast Asian Studies 2005, ISBN 981-230-261-1, ISBN 981-230-260-3.{{ref-en}}
* Jörn Dosch & Christian Wagner: ''ASEAN und SAARC. Entwicklung und Perspektiven regionaler Zusammenarbeit in Asien''. Hamburg: Abera Verlag 1999, ISBN 978-3-934376-22-9.{{ref-de}}
* Michael Leifer: '' Dictionary of the Modern Politics of South-East Asia''. London: Routledge 1996. ISBN 0-415-13821-3.
* Stefan Rother: ''Normen, Identitäten und die Logik der Anarchie: Die ASEAN aus konstruktivistischer Perspektive''. Freiburg i. Br.: Arnold-Bergstraesser-Institut 2004, ISBN 3-928597-41-8.{{ref-de}}
* S. Streich: ASEAN- ein Überblick und aktuelle Entwicklungen, GRIN Verlag, 2007 ISBN 3-638-67024-4, 9783638670241{{ref-de}}
* Michael Yahuda: The International Politics of the Asia-Pacific, 2004 ISBN 0-415-20798-3, Seite 225{{ref-de}}
* Gerhard Wahlers (Hrsg.): ''[http://www.kas.de/db_files/dokumente/7_dokument_dok_pdf_9716_1.pdf ASEAN and the European Union] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120130185847/http://www.kas.de/db_files/dokumente/7_dokument_dok_pdf_9716_1.pdf |date=2012-01-30 }} (PDF; 605&nbsp;kB)''. Singapur: Konrad-Adenauer-Stiftung 2006.{{ref-en}}

== Һылтанмалар ==
{{Викисклад|Association of Southeast Asian Nations|Көньяҡ-көнсығыш Азия дәүләттәренең берләшмәһе}}
* [http://www.aseansec.org АСЕАН Секретариаты] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090826000826/http://www.aseansec.org/ |date=2009-08-26 }} офсайт{{ref-en}}
* [http://www.11thaseansummit.org.my/ АСЕАН-дың 11-се саммиты] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180621052502/http://11thaseansummit.org.my/ |date=2018-06-21 }} 2005, Куала Лумпур, Малайзия офсайт{{ref-en}}
* [http://aseansummit.bernama.com/ АСЕАН-дың 11-се саммиты] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060213220742/http://aseansummit.bernama.com/ |date=2006-02-13 }} 2005, Куала Лумпур, Малайзия {{ref-en}}
* [http://www.aseanregionalforum.org/ АСЕАН төбәк форумы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130725021423/http://www.aseanregionalforum.org/ |date=2013-07-25 }} {{ref-en}}
* [http://www.aseanfoundation.org/ АСЕАН мәғәрифы] {{ref-en}}
* [http://www.asean.or.jp/eng/general/base/glance2004.html АСЕАН-Япония үҙәге] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061205105520/http://www.asean.or.jp/eng/general/base/glance2004.html |date=2006-12-05 }} {{недоступная ссылка|число=15|месяц=05|год=2013|url=http://www.asean.or.jp/eng/general/base/glance2004.html}} {{ref-en}}
* [http://www.aseannewsnetwork.com АСЕАНдың яңылыҡтар селтәре] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050427131934/http://www.aseannewsnetwork.com/ |date=2005-04-27 }} {{ref-en}}
* [http://www.aseanfocus.com/ АСЕАНдың фокус төркөмө]{{ref-en}}

[[Категория:Халыҡ-ара ойошмалар]]
[[Категория:Халыҡ-ара хоҡуҡ]]
[[Категория:Сауҙа блоктары]]
[[Категория:Азияның халыҡ-ара ойошмалары]]