Лена битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Река
|Название = Лена
|Национальное название= sah/Өлүөнэ
|Изображение = Lenapillarsriverview.JPG
|Подпись изображения =«Лена бағаналары»
|Длина = 4400
|Площадь бассейна = 2490000
|Бассейн = Лаптевтар диңгеҙе
|Расход воды = 16350 <ref name = makkaveev>{{статья |автор = А.А. Зайцев, О.М. Кирик, В.С. Михайлов | заглавие  = ВЗАИМОДЕЙСТВИЕ РЕЧНОГО ЛЬДА С РУСЛОМ НА р. ЛЕНЕ И ЕЕ ПРИТОКАХ | оригинал = | ссылка = http://makkaveev-lab.narod.ru/SEFP-16-2.pdf | автор издания = | издание = НАУЧНО-ИССЛЕДОВАТЕЛЬСКАЯ ЛАБОРАТОРИЯ ЭРОЗИИ ПОЧВ И РУСЛОВЫХ ПРОЦЕССОВ им. Н.И. МАККАВЕЕВА | тип = | место  = Москва | издательство = МГУ | год = | выпуск  = | том  = | номер = | страницы = 244 | isbn = }}</ref>
|Место измерения = тамағынан 4,7 км алыҫлыҡта
|Исток = Байкал һырты
|Местоположение истока= Качуг районы
|Высота истока = 1650
|Координаты истока = 53.9334/108.0837
|Устье = Лаптевтар диңгеҙе
|Местоположение устья = Булун улусы
|Высота устья = 0
|Координаты устья = 72/24/42.8/N/126/41/5/E
|Уклон реки = 0,375
|Страна = Рәсәй
|Регион = Иркутск өлкәһе,Саха Республикаһы
|Район = 
|Позиционная карта = Россия
|Позиционная карта 1 = Россия Дальневосточный ФО
}}
{{БМ|Лена (мәғәнәләр)}}
'''Ле́на''' ({{lang-sah|Өлүөнэ}}, {{lang-bua|Зγлхэ}}) — [[Рәсәй]]ҙәге йылға, Көнсығыш [[Себер]]ҙең иң ҙур йылғаһы<ref>[http://geosfera.info/evropa/russia/624-reka-lena-bolshaya-reka-sibiri-reka-v-rossii.html Большая река Сибири] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120704200347/http://geosfera.info/evropa/russia/624-reka-lena-bolshaya-reka-sibiri-reka-v-rossii.html |date=2012-07-04 }}</ref>. [[Төньяҡ Боҙло океан]]дың [[Лаптевтар диңгеҙе]]нә ҡоя. Донъяла оҙонлоғо буйынса унынсы һәм тулы һыулығы буйынса һигеҙенсе йылға.

[[Иркутск өлкәһе]] һәм [[Саха Республикаһы]] территорияһы аша аға, ҡайһы бер ҡушылдыҡтары [[Байкал аръяғы крайы|Байкал аръяғы]], [[Красноярск крайы|Красноярск]], [[Хабаровск крайы|Хабаровск]] крайҙарына, [[Бүрәт Республикаһы]]на һәм [[Амур өлкәһе]]нә ҡарай. Лена — бассейны тулыһынса ил сиктәрендә булған Рәсәйҙәге иң ҙур йылға<ref>[http://newtimes.ru/articles/detail/29611 Немного о величии]. // The New Times, 1.11.2010</ref>.

== География ==
[[Файл:Lena.svg|thumb|слева|Лена бассейны]]
Оҙонлоғо — 4400 км, бассейн майҙаны — 2490 мең км².

[[Байкал]]дан 7 км көнбайыштараҡ урынлашҡан бәләкәй генә күл Лена йылғаһының инеше тип иҫәпләнә. Был күл Байкал һырытында, 1470 м бейеклектә урынлашҡан<ref name="a">[http://nature.baikal.ru/obj.shtml?obj=lake&id=lena&rg=baikalolenskii Природа Байкала. Байкало-Ленский район. Озеро — исток Лены.][http://www.promved.ru/articles/article.phtml?id=1101&nomer=41 Открыты истинные истоки Лены и Енисея] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220606083428/https://www.promved.ru/articles/article.phtml?id=1101 |date=2022-06-06 }}, ''Промышленные ведомости''</ref>.

Төп ҡушылдыҡтары: Оло Патом, Чая, Витим, Алдан, Кута, Олёкма, Вилюй, Киренга, Чуя, Молодо, Бирюк, Лунгха. Уларҙың иң ҙурыһы — Алдан йылғаһы, уның бассейн майҙаны — {{nobr|729 000 км²}}, ә тамағындағы һыу сығымы {{nobr|5 060 м³/с}} тәшкил итә.

== Инфраструктура ==
[[Файл:Лена в районе Табагинского мыса (3).JPG|thumb|слева|Лена йылғаһы — мөһим транспорт магистрале]]
Лена бөгөнгө көнгә тиклем Саха Республикаһын федераль транспорт инфрастуктураһы менән бәйләүсе төп транспорт артерияһы булып тора. Суднолар йөрөшөнөң башы тип Качуг пристане иҫәпләнә. Навигация осоро 125-тән 170 тәүлеккә тиклем дауам итә.

Лена йылғаһындағы төп порттар<ref name="bse">Большая советская энциклопедия (3-е изд.) : Онлайн-версия на портале «Яндекс». Статья «[http://slovari.yandex.ru/dict/bse/article/00041/95300.htm?text=Усть-Кут&stpar1=1.7.1 Ленского бассейна речные порты]{{Недоступная ссылка|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}».</ref> (инешенән тамағына тиклем): Осетрово, Киренск, Ленск, Олёкминск, Покровск, [[Яҡутск]], Сангар, Тикси.

Лена ҡушылдыҡтарының иң ҙур порттар: Бодайбо (Витим йылғаһында), Хандыга (Алдан йылғаһында), Джебарики-Хая (Алдан йылғаһында).

Лена йылғаһында (инешенән тамағына тиклем) 6 ҡала урынлашҡан: Усть-Кут, Киренск, Ленск, Олёкминск, Покровск, [[Яҡутск]].

== Шулай уҡ ҡарағыҙ ==
* [[Туймазы (Лена йылғаһы үҙәне)]]

== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}

== Һылтанмалар ==
{{Навигация}}
* {{Из БСЭ|http://slovari.yandex.ru/лена%20река/БСЭ/Лена/|title=Лена}}
* {{ВТ-ЭСБЕ|Лена}}
* [http://nature.baikal.ru/obj.shtml?obj=river&id=lena Природа Байкала. Река Лена.]
* [http://sibrelic.ucoz.ru/news/reka_lena_s_urochishhi/2012-03-25-19 Чертеж «Река Лена с урочищи» из «Хорографической чертежной книги» С. У. Ремезова.]
* [http://nature.baikal.ru/phtext.shtml?id=211 Природа Байкала. Истоки Лены.]
* [http://edu.greensail.ru/encyclopedia/water_resource/riv_rus.shtml Реки России]
* [http://moflat.ru/lib/great_rivers.pdf Сибирцева Е. А., Белицина В. Г. Великие реки России] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140219005000/http://moflat.ru/lib/great_rivers.pdf |date=2014-02-19 }}
* [http://sibrelic.ucoz.ru/news/rospisanie_rek_a_ot_enisejska_do_lenskoj_perevoloki_i_b_vpadajushhikh_v_lenu_ot_reki_kuty_do_lenskikh_verkhovev_i_proch/2012-04-05-24?lDknhN 1640 — 1641. Росписание рек впадающих в Лену от реки Куты до Ленских верховьев и проч.]
* [http://ostrog.ucoz.ru/news/stanovlenie_sudokhodstva_na_reke_lene/2012-03-24-741 Казарян П. Л. Становление судоходства на реке Лене]

[[Категория:Лена бассейны округы йылғалары]]
[[Категория:Иркутск өлкәһе йылғалары]]
[[Категория:Саха Республикаһы йылғалары]]