Миғраж төнө битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Ислам}}
'''Исра́ һәм Миғраж''' ({{lang-ar|إسراء ومعراج  }}) — төнгө сәйәхәт һәм күккә ашыу. [[Мөхәммәт (Пәйғәмбәр)|Мөхәммәт Пәйғәмбәрҙең]] [[Иерусалим|әл-Ҡудсиҙа]] булып, күккә ашыуы. Был Уның [[Мәккә]]ләге осоронда миләди 619 йыл тирәһендә булған.

== Этимология ==
[[Файл:Jerusalem Al-Aqsa Mosque BW 2010-09-21 06-38-12.JPG|thumb|250px| Әл-Аҡса мәсете бөгөн]]
Ғәрәптәге ''исра’'' ({{lang-ar|إِسْرَاءٌ}}) һүҙе «төнгө сәйәхәт» тигәнде аңлата, ә ''миғраж'' ({{lang-ar|مِعْرَاجٌ}}) һүҙе — «күккә ашыу», «күккә күтәрелеү», «баҫҡыс» тип тәржемә ителә<ref>{{Арабско-русский словарь}}</ref>.

== Исра ==
<!-- [[Файл:Muhammad 20.jpg|thumb|250px|Исра]]-->
Риүәйәттәргә күрә, бер төндә [[Мөхәммәт (Пәйғәмбәр)|Мөхәммәт Пәйғәмбәргә]] [[Ҡәғбә]] ҡабырғаһына терәлеп ятҡанда Ябраил фәрештә килә һәм Бураҡ тигән атта Әл-Ҡудсиға барырға ҡуша. Бураҡ Пәйғәмбәрҙе Фәләстингә Әл-Ҡудсиға килтерә. Бында [[Мөхәммәт (Пәйғәмбәр)|Мөхәммәт Пәйғәмбәр]] [[Ибраһим пәйғәмбәр|Ибраһим]], [[Муса (пәйғәмбәр)|Муса]] һәм [[Ғайса (пәйғәмбәр)|Ғайса]] пәйғәмбәрҙәр менән осраша һәм уларҙың йәмәғәт [[намаҙ]]ында имам була. Ошо сәйәхәт менән Ҡөрьәндәге кәрәмәтте лә бәйләйҙәр (17:60)<ref>{{Коран/Ссылка|17|60}}</ref>, әйтеүҙәренсә, [[Мөхәммәт (Пәйғәмбәр)|Мөхәммәт ғәләйһис-сәләмгә]] Ҡәғбәтулла янында Уға Аллаһ Әл-Ҡудсины күрһәткән<ref>[[Пиотровский, Михаил Борисович|Пиотровский М. Б.]] [http://www.mifinarodov.com/i/isra.html Исра] // ''[[Мифы народов мира (энциклопедия)|Мифы народов мира]]''. М.: [[Советская энциклопедия]], 1980</ref>. Был ваҡиғаны Ҡөрьәндәге сүрә лә раҫлай ([[әл-Исра]]) сүрәһе:

{{Коран/Цитата| Үҙ ҡолон төндә «Харам мәсет»тән Беҙ аяттарыбыҙҙы күрһәтеү өсөн тирә-яғын бәрәкәтле иткән «Йыраҡ мәсет»кә күсергән затҡа дан! Ул, ысынлап та, ишетеүсе, күреүсе!|17|1|тәржемә=Кулиев}}

Тәфсирҙәргә ҡарағанда, бында һүҙ Мәккәләге Харам-Мәсет — [[Әл-Харам мәсете]], ә «Йыраҡ мәсет» тигәне Иерусалимдағы [[Әл-Аҡса мәсете]] тураһында бара{{sfn|Grabar, O.|1991}}.

== Миғраж ==
{{main|Намаҙ}}
[[Файл:Jerusalem-2013-Temple Mount-Dome of the Ascension 04.jpg|thumb|250px|Миғраж көмбәҙе, Әл-Ҡудс ([[Иерусалим]]).]]
[[Намаҙ]]ҙан һуң Уның алдына йәнә Ябраил фәрештә килә. Ул Рәсүлгә йә шарап, йә һөт һайларға тәҡдим итә. [[Мөхәммәт (Пәйғәмбәр)|Мөхәммәт Пәйғәмбәр]] һөттө һайлай һәм Ябраил фәрештә менән күккә аша. Әл-Ҡудсиҙа ([[Иерусалим]]да)саҡта фәрештәләр [[Мөхәммәт (Пәйғәмбәр)|Мөхәммәт ғәләйһис-сәләмдең]] күкрәген асып, йөрәген таҙарта. Миғражда ниҙәр күргәне (53:6-18) «Ән-Нәджм» сүрәһендә һүрәтләнгән.

[[Мөхәммәт (Пәйғәмбәр)|Мөхәммәт Пәйғәмбәр]] төнгө сәйәхәте тураһында кешеләргә һөйләгәс, уға ышанмайҙар, сөнки Мәккәнән Сүриәгә каруан бер ай бара һәм бер ай ҡайта. Күптәр Исламдан баш тарта башлай. Кешеләр [[Әбү Бәкер]]гә килә һәм Мөхәммәт Пәйғәмбәр шулай тип һөйләй тип еткерә. [[Әбү Бәкер]] [[Мөхәммәт (Пәйғәмбәр)|Мөхәммәт ғәләйһис-сәләмгә]] ышаныуын әйтә. Был хәл [[сәхәбәләр]]ҙең [[Мөхәммәт (Пәйғәмбәр)|Мөхәммәт ғәләйһис-сәләмгә]] саҡ ҡына ла шик тотмауын күрһәтә<ref>Осман Нури Топбаш. Самый любимый человек. М. 2005. 51 с.</ref>. Шунан [[Әбү Бәкер]] [[Мөхәммәт (Пәйғәмбәр)|Мөхәммәт ғәләйһис-сәләмгә]] килә һәм Әл-Ҡудс тураһында һораша башлай, сөнки уның был ҡалала булғаны була. Тыңлап бөткәс, ул һүҙҙәрҙең дөрөҫ икәнен белдерә. [[Мөхәммәт (Пәйғәмбәр)|Мөхәммәт Пәйғәмбәр]] нимәлер һөйләгән ваҡытта Әбү-Бәкер һәр саҡ «Һин дөрөҫтө һөйләйһең. Һин Аллаһ Рәсүле икәнеңә шәһәҙәт бирәм», ти торған була<ref>''[[Ибн Хишам]]'' глава «Ночное путешествие и вознесение пророка» // [http://www.islamhouse.com/d/files/ru/ih_books/single/ru_sirt_ibn-hisham.pdf «Жизнеописание пророка Мухаммада»]{{Недоступная ссылка|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. Был хәлдән һуң [[Мөхәммәт (Пәйғәмбәр)|Мөхәммәт Пәйғәмбәр]] Әбү-Бәкергә «Иң тоғро һүҙле» (''әс-Сиддиҡ'') тигән ҡушамат бирә. Һүҙҙәренә дәлил итеп, [[Мөхәммәт (Пәйғәмбәр)|Мөхәммәт Пәйғәмбәр]] Әл-Ҡудсиҙан Хижазға китеп барған каруандар тураһында һөйләй. Иерусалимдан ҡайтҡан юлаусылар [[Мөхәммәт (Пәйғәмбәр)|Мөхәммәт ғәләйһис-сәләмдең]] һүҙҙәрен раҫлай.

== Исра һәм Миғраж сәнғәттә ==
[[Мөхәммәт (Пәйғәмбәр)|Мөхәммәт ғәләйһис-сәләмдең]] миғражына бағышлап ({{lang-ar|الحرم القدسي الشريف}}, ''әл-Харам әл-Ҡудс әш-Шәриф'' тигән урында (Иерусалимдағы түбәлә) ''Ҡүббәт әл-Миғраж''— Миғраж көмбәҙе һалынған.<ref name="le Strange">le Strange, Guy.[https://books.google.com/books?id=tfGX--qpg40C&pg=PA154&dq=Dome+of+Ascension&sig=ACfU3U3gt-FuhTrSQ66b9UibsVyN-6bGTg#PPA154,M1 Palestine under the Moslems: A Description of Syria and the Holy Land from A. D. 650 to 1500] pp.154-155.</ref>. [[Ғабдулла Туҡай]] бер шиғырын Миғраж төнөнә бағышлаған.

== Миғраж кисе башҡорттарҙа ==
Динле башҡорттар, мосолман булараҡ, Миғраж кисендә  Аллаһы Тәғәләнең ҡөҙрәтенә ышанып, гонаһтарына тәүбә итеп, доға уҡып үткәрә. Миғраж – күккә күтәрелеү, Рәсүлүллаһҡа пәйғәмбәрлек биреүҙең туғыҙынсы йылында Рәжәб айының 27-се кисендә була. Был мөғжизә унан башҡа һис бер пәйғәмбәргә бирелмәй. Ошо ваҡыттан алып мосолмандарға биш ваҡыт намаҙ фарыз <ref>[http://www.ye02.ru/news/iman/5011-16-iyun-mi1171razh-kise.html]</ref>.
== Шулай уҡ ҡарағыҙ ==
* [[Кәүҫар|Кәүҫәр]];
* [[Сират күпере]]
== Иҫкәрмәләр ==
{{Примечания|33em}}

== Әҙәбиәт ==
* Исра и Мирадж |[http://slovar-islam.ru/books/i.html#IsraiMiradzh73] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111001002841/http://slovar-islam.ru/books/i.html#IsraiMiradzh73 |date=2011-10-01 }}
* Пиотровский М. Б. Ал-Исра ва-л-Мирадж
* Schrieke B.Isrāʾ|brillonline=isra-SIM_3251
* Grabar O.al-Masd̲j̲id al-Ạkṣā.том=6

{{Islam-calend}}
{{Намаҙ}}
[[Категория:Дин]]
[[Категория:Ислам]]
[[Категория:Сәхәбәләр]]
[[Категория:Ислам терминдары]]
[[Категория:Ҡәғбә]]