Оно Йоко битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Шәхес
| Имя              = Йоко Оно
| Изображение      = Yokoono2.jpg
| Описание изображения = Йоко Оно в [[Музей современного искусства Университета Сан-Паулу|Музее современного искусства Университета Сан-Паулу]], Бразилия, 2007 год
| Полное имя       = Йоко Оно Леннон
| Место рождения   = {{мр|Токио}}, [[Японская Империя|Япония]]
| Дата смерти      = 
| Место смерти     = 
| Страна           = {{JAP}} <br>{{GB}} <br>{{USA}}
| Профессии        = {{Художница|Великобритании|США|Японии}}<br>{{Бөйөк Британия, АҠШ, Япония йырсыһы}}
| Жанры            = [[Авангард (искусство)|авангард]], [[Концептуальное искусство|концептуализм]], [[экспериментальная музыка]], [[сибуя-кэй]], [[флуксус]], [[танцевальная музыка]], [[рок-музыка]], [[альт-рок]], [[поп-музыка|поп]], [[электронная музыка|электроника]], [[нойз]]
| Годы активности  = {{s|с 1961 по настоящее время}}
| Коллективы       = [[Plastic Ono Band]]
| Сайт             = http://www.imaginepeace.com/
}}

'''Йоко Оно Леннон''' Йоко Оно булараҡ билдәле  (яп. <span lang="ja" style="font-size: 110%; font-style: normal;">小野 洋子</span>&#x20;''Ул:к''<span>,</span>&#x20;[[Английский язык|ингл.]]&nbsp;<span lang="en" style="font-style:italic;">Yoko Ono</span><span>; </span>[[18 февраля|18 февраль]]<span> </span>[[1933]]<span>, </span>[[Токио]]<span>, </span>[[Япония]]<span>)</span> — япон<ref>Paul Taylor, «Yoko Ono’s New Bronze Age At the Whitney», ''New York Times'' (Feb. 5, 1989).&nbsp;<small>Дата обращения: 30 сентября 2017.</small>&nbsp;<small>Архивировано 13 ноября 2013 года</small></ref> авангард рәссамы, йырсы һәм сәнғәт эшмәкәре, [[Джон Леннон]]<nowiki/>дың тол ҡатыны.

== Биографияһы ==

=== Бала сағы ===
Ғүмеренең тәүге өс йылын Йоко әсәһе Исоко  (Тыумыштан Ясуда<ref>{{Cite web|url=http://www.superstyle.ru/19feb2007/bubnova|title=Женский журнал Суперстиль: Русская японка. Одна из трех сестер|publisher=www.superstyle.ru|accessdate=2017-01-05|archive-date=2016-03-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20160306235905/http://www.superstyle.ru/19feb2007/bubnova|deadlink=no}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160306235905/http://www.superstyle.ru/19feb2007/bubnova |date=2016-03-06 }}</ref>)<ref>[http://clubs.ya.ru/4611686018427444400/replies.xml?item_no=1305 Йоко Оно — Праздник каждый день — я.ру]{{Недоступная ссылка}}</ref> менән [[Токио]]<nowiki/>ла үткәрә, атаһы Эйсуке Оно был ваҡытта [[Сан-Франциско|Сан-Францискола]] [[Америка Ҡушма Штаттары]]ның Bank of Japan вәкиллегендә етәксе вазифаһын биләй.

1936 йылда Йоко әсәһе менән атаһы янына күсенеп килә, әммә тағы бер йылдан һуң Японияға кире ҡайтырға мәжбүр була, сөнки атаһы Нью-Йорктағы банк бүлексәһенә күсерелә. 1940 йылда ғаилә ҡабаттан берләшә, әммә оҙаҡҡа түгел — [[Икенсе донъя һуғышы]] башланыу менән Йоко әсәһе менән тыуған иленә ҡайтырға ҡарар итә. 1943 йылдан 1953 йылға тиклем Йоко Токиола абруйлы Гакусюин мәктәбендә белем ала. 

1953 йылда ул Америкала Сара Лоуренс колледжына күсә, унда артабанғы бер нисә йылда музыкаға һәм әҙәбиәткә өйрәнә, опера йырсыһы булырға ниәтләй.

=== Карьераһының башы ===
1956 йылда, 23 йәшендә, Йоко, ата-әсәһенең ризаһыҙлығына ҡарамаҫтан, талантлы, әммә ярлы пианист һәм композитор  Тоси Итальянагиға кейәүгә сыға. Бер нисә йылдан Тоси [[:ru:Каннингем,_Мерс|Мерс Каннингем]]дың бейеү труппаһына — Нью-Йорк авангардистары менән бәйләнештә булған кешегә репетиция пианисы булып эшкә ҡабул ителә. Һуңғы йылдарҙа Йоко тамашасы һөйөүен яуларға тырыша, ләкин уның перфоманстары, күргәҙмәләре һәм спектаклдәре уңышһыҙ була, ә тәнҡитселәр Йоко Ононы ҡабул итеүҙән баш тарта, уңышһыҙлыҡ арҡаһында ҡыҙ депрессияға бирелә һәм бер нисә тапҡыр үҙенә үҙе ҡул һалырға маташа, ләкин Тоси һәр ваҡыт уны ҡотҡарып алып ҡала. 

1962 йылда ҡыҙҙың йәшәү рәүеше тураһында мәғлүмәт ата-әсәһенә барып етә, Шунан һуң уны көсләп Японияға алып ҡайталар һәм психиатрия клиникаларының береһенә урынлаштыралар<ref name="autogenerated1"><nowiki>{{cite web</nowiki>&nbsp;| url =http://www.wingspan.ru/booksrus/lives_of_john/contents.html&nbsp;<nowiki>| title = А. Голдман «Жизни Джона Леннона»}}</nowiki></ref>. Тап шунда буласаҡ ире  — Энтони Коксты таба. Ул уның ижадын һөйөүсе була, һәм шул хәл тураһында белгәс, шунда уҡ Японияға Йоконы табыу һәм уға ярҙам итеү маҡсаты менән килә.  Клиниканан сыҡҡандан һуң улар икәүләшеп Нью-Йоркка ҡайта, Тони унда Йоко проекттарының продюсеры булып китә, һәм Йоконың эштәре бер аҙ яҡшыра. 1963 йылдың 8 авгусында уларҙың Кёко Оно Кокс исемле ҡыҙы тыуа<ref>[http://www.kinopoisk.ru/level/4/people/687360/ Киоко Оно Кокс]</ref>.

=== Джон Леннон менән танышыу ===
Йоко [[Лондон]]ға Тони һәм Кёко менән бергә 1966 йылда художестволы башланғыстарҙа алға китеү өсөн килә. [[Джон Леннон]], [[The Beatles]] ҡатнашыусыһы,  [[Пол Маккартни]] тәҡдиме буйынса «Индика» галереяһындағы күргәҙмәгә  килә. Һуңынан Джон һәм Йоко тарафынан таратылған рәсми версия буйынса, Джонды күргәҙмә экспонаттарының береһе хайран ҡалдыра: аҡ стеналы бүлмәлә баҫҡыс тора, ә түбәһенә лупа эленгән була. Күтәрелгәс, тамашасы лупаны алырға һәм уның ярҙамында түбә аҫтында эленеп торған «Эйе» һүҙен уҡырға тейеш була. Үҙенең һүҙҙәре буйынса, Леннон тамашасыға бушҡа шул тиклем юғары күтәрелеүен аңлаусы этлек көтә, һәм унда «Эйе» тип яҙылғанын күреп, һоҡланып китә<ref>{{Cite web|url=http://beatles-online.narod.ru/Lennon/Playboy-1980.htm|title=Интервью Йоко Оно и Джона Леннона для журнала «Playboy»|deadlink=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20081018192151/http://beatles-online.narod.ru/Lennon/Playboy-1980.htm|archivedate=2008-10-18|accessdate=2010-06-16}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081018192151/http://beatles-online.narod.ru/Lennon/Playboy-1980.htm |date=2008-10-18 }}</ref>.

Беренсе осрашыуҙан һуң Йоко Джондың иғтибарын йәлеп итергә тырыша. Сәғәттәр буйы Кенвудта, эскә инергә сәбәп табырға маташып,  уның өйө янында ултыра. Бер ваҡыт Леннондың ҡатыны Синтия уны, такси  саҡыртып алһын өсөн. индерә. Бер аҙҙан Йоко Леннондарҙың үҙенең ҡулсаһын онотҡан тей, һәм Джонға янауҙар һәм аҡса талаптары яҙылған хаттар яуҙыра. Был сәйе япон ҡыҙынан аптырашта ҡалған  Синтия, бер ваҡыт Йоконан алған посылканы күргәс, шаҡ ҡата: «Котекс " ҡумтаһында ҡыҙыл буяу менән һыланған ватылған сынаяҡ ята<ref>{{Cite web|url=http://www.wingspan.ru/booksrus/lives_of_john/contents.html|title=А. Голдман «Жизни Джона Леннона»|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120210145510/http://www.wingspan.ru/booksrus/lives_of_john/contents.html|archivedate=2012-02-10|accessdate=2010-06-16|deadlink=no}}</ref>.

=== Уртаҡ тормошо ===
[[Файл:Lennons_by_Jack_Mitchell.jpg|альт=|мини|200x200пкс|Йоко Оно һәм [[Джон Леннон]] 1980 йылда]]
Джон йыш ҡына [[The Beatles]] репетицияларына төркөмдөң  студияға сит кешеләрҙе индермәү ҡағиҙәһен боҙоп, Йоконы йыш килтерә башлай.  Шул арҡала музыканттар уңайһыҙлыҡ кисерә, һәм төркөм эсендә көсөргәнеш арта бара<ref><nowiki>{{cite web</nowiki>&nbsp;| url =http://www.wingspan.ru/booksrus/antr/12.html&nbsp;<nowiki>| title = Антология the Beatles«}}</nowiki></ref>. Шул уҡ ваҡытта Джон менән Йоко берлектәге ижад менән шөғөлләнә. Йоко The Beatles йырҙарын яҙҙырыуҙа ҡатнаша («Revolution 9», «Birthday», «The Continuing Story of Bungalow Bill»). 1969 йылдың 20 мартында Джон менән Йоко [[Гибралтар]]<nowiki/>ҙа  өйләнешә, үҙҙәренең  баллы айҙарын [[Амстердам]]<nowiki/>да үткәрә. 

1969 йылда улар үҙ төркөмөн булдыралар һәм уны «Plastic Ono Band» тип атай. Артабанғы бер нисә йылда улар бергәләп популяр булмаған бер нисә,  әммә, тәнҡитселәр фекеренсә,  авангард проекттарҙы тормошҡа ашыра.
[[Файл:1_West_72nd_Street_(The_Dakota)_by_David_Shankbone.jpg|справа|мини|Дакота, 1973 йылдан алып Йоко Оно йәшәгән йорт]]
Ике йылдан Һуң Ленинды күсереп ултырталар [[Нью-Йорк]]Леннондар оҙаҡ ваҡыт наркотиктар һаҡлауҙа ғәйепләүҙәр менән бәйле Америка Ҡушма Штаттарынан һөргөн сигендә була<ref name="autogenerated1"><nowiki>{{cite web</nowiki>&nbsp;| url =http://www.wingspan.ru/booksrus/lives_of_john/contents.html&nbsp;<nowiki>| title = А. Голдман «Жизни Джона Леннона»}}</nowiki></ref>. Был айҡанлы Йоко бик ныҡ борсола, сөнки [[Лондон]]<nowiki/>ға ҡайтыу уның инде бер нисә йыл атаһы менән Америкала йәшәгән Кёко исемле ҡыҙы менән ҡушылыу мөмкинлеген кәметә.

1973 йылда көсөргәнешлек сигенә етә, һәм Йоко Джон менән айырылышырға ҡарар итә. Ул уны Леннондарҙың шәхси ярҙамсыһы Мэй Пэнг менән берләштерә һәм уларҙы [[Лос-Анджелес]]ҡа ялға ебәрә, үҙе [[Нью-Йорк]]та йәшәргә ҡала. 1973 йылда Йоко АҠШ-та даими йәшәү хоҡуғын ала<ref>{{Cite web|url=https://www.nydailynews.com/entertainment/celebs-search-american-dream-article-1.2576561|title=Molly Crane-Newman, «As Yoko Ono celebrates her U.S. citizenship anniversary, a look at other celebs who immigrated to America», ''New York Daily News'' (Mar. 24, 2016)|access-date=2019-12-14|archive-date=2019-12-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20191214192333/https://www.nydailynews.com/entertainment/celebs-search-american-dream-article-1.2576561|deadlink=no}}</ref>

1975 йылда Йоко Һәм Джон татыулаша. 1975 йылдың 9 октябрендә 42 йәшендә Йоко Ононың улы тыуа. 

=== Артабанғы йылдары ===
[[Файл:Immagine_&_Poesia_on_Yoko_Ono’s_Wish_Tree,_MoMa_2.jpg|справа|мини|Теләктәр ағасында Йоко Оның һүрәттәре һәм шиғырҙары]]
Бер аҙҙан һуң иренең үлеменән һуң антиквар әйберҙәр дилеры Сэм Хавадт менән бәйләнешкә инә, ул 2001 йылға тиклем дауам итә. 1982 йылда «It ' s Alright (I See Rainbows)» альбомы сыға.

1984 йылда, Элвис Костелло, Роберт Флэк, Эдди Мони, Розэнн Кэш һәм Гарри Нильсон кеүек артистар башҡарған, Ононың иң яҡшы йырҙарынан торған, трибьюттар альбомы «Every Man Has a Woman» сығарыла. Һуңыраҡ шул уҡ йылда Йоко Леннондың тамамланмаған «Milk and Honey» альбомын сығара.

Ононың 1980 йылдарҙағы Һуңғы альбомы — «Starpeace» сыға. Был Йоко Ононың иң уңышлы яңғыҙ әҫәре тип таныла. Был альбомды хуплап [[Көнсығыш Европа]] илдәре буйлап гастроль туры үткәрелә.

1992 йылда алты дисктан торған «Onobox " коллекция йыйылмаһы сыға. Ул Йоконың яңғыҙ әҫәрҙәрен һәм Леннондың 1974 йылғы «юғалған уик-энд» сессияһы материалын үҙ эсенә ала.  Шулай уҡ «Onobox» тың Төп моменттары ингән «Walking on Thin Ice» сығарылышы була. Шул уҡ йылда ул музыкаль күҙәтеүсе Марк Кемпҡа «Option» журналы өсөн ҙур интервью бирә. Йоконың музыкаль ҡараштары тураһында һүҙ бара<ref><nowiki>{{cite web</nowiki>&nbsp;| url =http://beatpatrol.wordpress.com/2010/04/02/mark-kemp-yoko-ono-reconsidered-1992/<nowiki> | title = Интервью Йоко Оно Марку Кэмпу для журнала «Option»}}</nowiki></ref>.

1995 йылда Шон Леннон һәм уның  «Ima» төркөмө менән берлектә ижад ителгән «Rising» альбомы донъя күрә. Альбомға булышлыҡ итеү йәһәтенән донъяуи турне Европа, [[Япония]] һәм [[Америка]] илдәрендә үтә<ref>[http://www.text.newlookmedia.ru/?p=12576 «Новый взгляд на Йоко Оно»] — [[Музыкальная правда]] № 11 от 20.03.1998</ref>.
[[Файл:Mikhail_Tarasov_&_Yoko_Ono.jpg|альт=|слева|мини|134x134пкс|Svoy & Йоко компанияһы BMI офисында,[[Нью-Йорк]]]]


2007 йылдың май-июнь айҙарында ЦУМ-да 2-се [[Мәскәү]] биенналеһы сиктәрендә Йоконың «Одиссея таракана» исемле күргәҙмәһе үтте<ref>Вторая Московская биеннале современного искусства - Публикации.2nd.moscowbiennale.ru.<small>Дата обращения: 5 января 2017.</small><small>Архивировано из оригинала 2 июня 2013 года.</small></ref>. 2007 йылдың июлендә Йокоға Берновоға —скрипкасы Анна Бубнова-Оно һәм уның һеңлеһе рәссам-авангардист Варвара Бубнованың һеңлеһе, үҙенең ағаһы Сюнъюти Ононың ҡатынының тыуған иленә бара<ref>''Фокин С. И.''&nbsp;Есть многое на свете, друг Горацио….&nbsp;''Санкт-Петербургский университет''&nbsp;(30 декабря 2006).&nbsp;— Журнал «Санкт-Петербургский университет», № 24 (3747). <small>Дата обращения: 22 февраля 2018.</small>&nbsp;<small>Архивировано 23 декабря 2007 года.</small></ref>, улар ирҙәре үлгәндән һуң Япониянан СССР-ға әйләнеп ҡайта<ref>{{Cite news|title=Йоко Оно - родственница Пушкина|author=Комсомольская правда|first=|last=|url=http://www.irk.kp.ru/daily/23916/68437/|work=KP.RU|date=2007-06-09|accessdate=2017-01-05|archivedate=2017-01-06|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170106103148/http://www.irk.kp.ru/daily/23916/68437/}}</ref>.

[[2012 йыл]]да Йоко «To The Light» шәхси күргәҙмәһен ойоштора<ref>''Собств. корр.'' [http://www.artukraine.com.ua/news/4419.html В Лондоне открылась выставка работ Йоко Оно] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120822205814/http://www.artukraine.com.ua/news/4419.html |date=2012-08-22 }} // www.artukraine.com.ua. — 2012. — 21 июня.</ref>.

[[2016 йыл]]дың 26 февралендә Йоко инсультҡа шик менән аңын юғалтып Нью-Йорктағы «Маунт Синай» дауаханаһына һалына<ref>{{Cite news|title=Йоко Оно госпитализирована в Нью-Йорке. Это не инсульт, уверяет представитель|url=http://www.newsru.com/world/27feb2016/yoko.html|work=NEWSru.com|accessdate=2017-01-05|archivedate=2016-09-24|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160924134002/http://www.newsru.com/world/27feb2016/yoko.html}}</ref>.

== Дискографияһы ==

==== Үҙенсәлекле соло альбомдары ====

* «Yoko Ono/Plastic Ono Band» (1970) #182
* «[[Fly (альбом Йоко Оно)|Fly]]<nowiki/>» (1971) #199
* «[[Approximately Infinite Universe]]<nowiki/>» (1972) #193
* «[[Feeling the Space]]<nowiki/>» (1973)
* «[[A Story]]<nowiki/>» (1974) (Релиз — 1997)
* «[[Season of Glass (альбом Йоко Оно)|Season of Glass]]<nowiki/>» (1981) #49
* «[[It’s Alright (I See Rainbows)]]<nowiki/>» (1982) #98
* «[[Starpeace]]<nowiki/>» (1985)
* «[[Rising (альбом Йоко Оно)|Rising]]<nowiki/>» (1995)
* «[[Blueprint for a Sunrise]]<nowiki/>» (2001)
* «[[Between My Head and the Sky]]<nowiki/>» (2009)
* «Take Me to the Land of Hell» (2013, с Plastic Ono Band)
* «[[Yes, I'm A Witch Too]]<nowiki/>» (2016)
* «Warzone» (2018)

==== Джон Леннон менән ====
[[Файл:Yoko_Ono_and_John_Lennon_at_John_Sinclair_Freedom_Rally.jpg|мини|1971 йылда ире менән концертта]]

* «Unfinished Music No.1: Two Virgins» (1968)
* «Unfinished Music No.2: Life with the Lions» (1969)
* «Wedding Album» (1969)
* «Live Peace in&amp;nbsp;Toronto 1969» (1969) #10
* «Some Time in&amp;nbsp;New York City» (1972) #48
* «Double Fantasy» (1980) #1
* «Milk and Honey» (1984) #11

=== Ҡалған релиздар ===

* Әсәһе (1984) (Трибьют-альбом)
* [[Onobox|Онобося]] (1992) (йыйынтыҡ)
* "Walking on Thin Ice" (1992) (йыйынтыҡ)
* [[New York Rock|Нью-Йорк]] (1994) (Музыкаль материал шул уҡ исемле мюзикл өсөн)
* Әмирлек (1996) (Ремикс-альбом)
* Әсәһе, Әсәһе (2007) (Ремикс-альбом)
* Опенный Бокс (2007) (Ремикс-альбом)

== Библиографияһы ==

* «Грейпфрут» (1964)
* «Лето 1980-го» (1983)
* {{Нихонго|Тада но ватаси|ただの私||только я}} (1986)
* «Семейный альбом Джона Леннона» (1990)
* «Инструкции по рисованию» (1995)
* «Грейпфруктовый сок» (1998)
* «ДА ЙОКО ОНО» (2000)
* «Одиссея таракана» (2005)
* «Вообрази Йоко» (2005)
* «Память о Джоне» (editor) (2005)
* «Жёлудь» (2014)

== Фильмографияһы ==
{{Колонки}}
* ''Satans Bed'' (в качестве актрисы)
* ''Eye blink'' (1966, 5 мин.)
* ''Bottoms'' (1966, 5½ мин.)
* ''Match'' (1966, 5 мин.)
* ''Cut Piece'' (1965, 9 мин.)
* ''Wrapping Piece'' (1967, прибл. 20 мин.)
* ''Film No. 4 (Bottoms)'' (1966/1967, 80 мин.)
* ''Bottoms'', (рекламный ролик, 1966/1967, прибл. 2 мин.)
* ''Two Virgins'' (1968, прибл. 20 мин.)
* ''Film No. Five (Smile)'' (1968, 51 мин.)
* ''Rape'' (1969, 77 мин.)
* ''Bed-In'', (1969, 74 мин.)
* ''Let It Be'', (1970, прибл. 90 мин.)
* ''Apotheosis'' (1970, 18½ мин.)
* ''Freedom'' (1970, 1 мин.)
* ''Fly'' (1970 (25 мин.)
* ''Making of Fly'' (1970, прибл. 30 мин.)
* ''Erection'' (1971, 20 мин.)
* ''Imagine'' (1971, 70 мин.)
* ''Sisters O Sisters'' (1971, 4 мин.)
* ''Luck of the Irish'' (1971, прибл. 4 мин.)
* ''Flipside'' (TV show) (1972, прибл. 25 мин.)
* ''Blueprint for the Sunrise'' (2000, 28 мин.)
{{Конец кол}}

== Иҫкәрмәләр ==
<references group="" responsive="1"></references>

== Һылтанмалар ==

* {{Official}}
* [http://100acorns.blogspot.com/100 Acorns — Интернет-блог Йоко Оно]{{Недоступная ссылка|accessdate=Декабрь 2019|fix-attempted=InternetArchiveBot}}
* [http://archives.kgsu.ru/index.php?option=content&task=view&id=574 ’’Симонов В.’’ Баллада о Джоне и Йоко // Литературная газета. — 1987. — 1 янв.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210416145133/http://archives.kgsu.ru/index.php?option=content&task=view&id=574 |date=2021-04-16 }} Архивная копия от 16 апреля 2021 на Wayback Machine
* [http://www.text.newlookmedia.ru/?p=12576 Интервью с Йоко Оно] — Музыкальная правда — 1998
* [https://www.youtube.com/watch?v=lsSGiFzHaTE&index=19&list=PLRSwFqRcpg4GogFwgpkgNlSjIf5qKa-oO Лекция Ирины Кулик «Йоко Оно — Ай Вэйвэй» в Музее современного искусства «Гараж»] Архивная копия от 30 сентября 2016 на Wayback Machine
[[Категория:«Грэмми» премияһы лауреаттары]]
[[Категория:Википедия:Статьи со ссылками на элементы Викиданных без русской подписи]]
[[Категория:Википедия:Викимәғлүмәттә сығанағы булған мәҡәләләр]]
[[Категория:Меццо-сопрано]]
[[Категория:АҠШ йырсылары]]
[[Категория:Бөйөк Британияның йырсылары]]
[[Категория:Алфавит буйынса йырсылар]]
[[Категория:Алфавит буйынса шәхестәр]]
[[Категория:Токиола тыуғандар]]
[[Категория:Википедия:Замандаштар биографияһы]]
[[Категория:1933 йылда тыуғандар]]
[[Категория:18 февралдә тыуғандар]]