Пагонат йорто битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Памятник архитектуры}}
{{Достопримечательность 
|Тип                      = 
|Русское название         = Пагонат йорто
|Оригинальное название    = 
|Изображение              = 
|Подпись изображения      = 
|Ширина изображения       = 270px
|Статус                   = 
|Страна                   = Рәсәй
|Название местоположения  = ҡала 
|Местоположение           = Таганрог
|Тип здания               = Айырым йорт
|Архитектурный стиль      = 
|Автор проекта            = архитектор Македонский
|Строитель                = 
|Основатель               = Варвара Пагонат
|Первое упоминание        =
|Основание                = 
|Основные даты            = 
|Упразднён                =
|Начало строительства     = 1860-сы йылдар
|Окончание строительства  = 1860-сы йылдар
|Здания                   = 
|Приделы                  =
|Известные обитатели      = 
|Состояние                = эшләй
|Сайт                     =
|Commons                  =
}}

'''Пагонат йорто''' — Таганрог ҡалаһының үҙәк өлөшөндә, [[Грек урамы (Таганрог)|Греческая]] урамы, 83 адресы буйынса урынлашҡан боронғо ике ҡатлы йорт. Төбәк әһәмиәтендәге мәҙәни мираҫ объекты ([[1992 йыл]]дың 18 ноябрендәге 301-се ҡарар).

== Тарихы ==
Пагонат йорто Таганрогта 1850-се йылдарҙа урындағы архитектор Македонский проекты буйынса төҙөлгән. Йорттоң хужаһы майор ҡатыны Варвара Пагонат (был фамилияны күп сығанаҡтар шулай уҡ Паганато, Погонат, Поганат тип күрһәтәләр) була.

[[1887 йыл]]да ҡала думаһы Варвара Андреевна Пагонаттың рухи васыятын раҫлай. Йорт хужаһы имениены, унда ҡала Йәмәғәт идаралығы тарафынан, дауахана йәки етем һәм ярлы балалар өсөн хәйриә йорто ойошторорға васыят итеп ҡалдыра. Уның икенсе күрһәтмәһе урам яғынан йорт стенаһында иҫтәлекле таҡта элеп ҡуйыу була. Был таҡтала, бинаны хәйриә йорто итеп Иван һәм Варвара Пагонаттар иғәнә иттеләр, тип яҙылырға тейеш була.

Васыят нигеҙендә 1890-сы йылдарҙа бинала ҡыҙҙар өсөн 4 класлы башланғыс ҡатын-кыҙҙар училищеһы асыла. Һуңынан училище «Петровское» тип атала. Ҡалала башҡа «Петровское» училищеһы була, уныһы малайҙар өсөн. [[1906 йыл]]дан ҡыҙҙар училищеһы Пагонат училищеһы тип атала башлай.

[[1908 йыл]]дың 19 июнендә бинала ҡала хәйриә советы ҡарамағында булған, ярлы һәм хәлһеҙ балалар өсөн «Һөт тамсыһы» тип аталған «туҡланыу пункты» эшләй башлай. Уны ҡала башлығы И. Е. Платонов, уның ярҙамсыһы О. Ф. Прохорова һәм попечителдәр етәкләй.

[[1910 йыл]]дан йортто хәйриә комитетының өсөнсө разрядлы башланғыс училищеһы биләй. [[1918 йыл]]дан — йорт-интернат. [[Бөйөк Ватан һуғышы]]нан һуң бинала оло йәштәгеләр һәм инвалидтар өсөн ҡарттар йорто асыла. Хәҙерге ваҡытта бында 100 урынға иҫәпләнгән психик ауырыуҙар менән сирлеләр интернаты эшләй.

== Архитектура үҙенсәлектәре ==
Ике ҡатлы йорт 1850-се йылдарҙа төҙөлгән. Ҡапҡаһы һул өлөшөндә. Йорттоң фасадындағы декоратив биҙәлеше һылап яһалған биҙәктәрҙән, үҫемлектәр орнаментынан, кәрниздән, кәрнизде ослап ҡуйған көпләү ташынан, шымартылмаған дүртмөйөшлө таштар менән көпләнеүҙән тора.

== Әҙәбиәт ==
* Энциклопедия Таганрога. — Ростов-н/Д: Ростиздат, 2003. — 512 с. — <nowiki>ISBN 5-7509-0662-0</nowiki>

== Һылтанмалар ==
* [https://sites.google.com/site/istoriceskijtaganrog/greceskaa-ulica-1/dom-83 Гаврюшкин О. П. «По старой Греческой» д. 83] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140325065657/https://sites.google.com/site/istoriceskijtaganrog/greceskaa-ulica-1/dom-83 |date=2014-03-25 }}
[[Категория:Таганрогтың иҫтәлекле урындары]]
[[Категория:1860 йылда барлыҡҡа килгәндәр]]