Цзянси битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Административная единица
|Цвет1= {{Цвет|КНР}}
|Страна= {{s|[[Ҡытай Халыҡ Республикаһы]]}}
  |lat_dir = N |lat_deg = 27 |lat_min = 37 |lat_sec = 49
  |lon_dir = E |lon_deg = 115 |lon_min = 46 |lon_sec = 0
  |region     = CN
  |уровень    = 1
|Русское название = Цзянси
|Оригинальное название = [[ҡытай теле|ҡытайса]] 江西, пиньин телендә Jiāngxī
|Герб =
|Флаг =
|ВВП =
|Год ВВП =
|Место по ВВП =
|Статус = Провинция
|Столица = Наньчан
|КрупныйГород = Наньчан
|КрупныеГорода =
|Глава = Хуан Чжицюань
|Название главы = Губернатор
|Название главы2 = ҠКП секретары
|Глава2 = Мэн Цзяньчжу
|Население = 44 567 475
|Место по населению = 13
|Плотность = 260,57
|Место по плотности = 19
|Год переписи = 2010
|Площадь = 171 041
|Место по площади = 17
|Широта =
|Долгота =
|Карта = Jiangxi in China (+all claims hatched).svg
|Часовой пояс = UTC+8
|Телефонный код =
|Почтовый индекс =
|Аббревиатура = 赣 (Gàn)
|ISO = CN-36
|HASC =
|FIPS =
|Код автомобильных номеров =
|Сайт = http://www.jiangxi.gov.cn/
}}

'''Цзянси''' ([[ҡытай теле|ҡытайса]] 江西, пиньин телендә Jiāngxī) — [[Ҡытай]]ҙың көньяҡ-көнсығыш провинцияһы. Административ үҙәге һәм иң ҙур ҡалаһы — Наньчан. Халҡы — 44 567 475 кеше ([[2010 йыл]] мәғлүмәттәре буйынса провинциялар араһында 13-сө урында).

== География ==
Дөйөм майҙаны – 171 041 км² (17-се урын).

[[Бөтә донъя мираҫы]] исемлегенән  провинцияла ошондай объекттар урынлашҡан: Саньциншань милли паркы, Лушань милли паркы, Уи тауы. 

== Тарих ==
Провинция Гань йылғаһы буйлап урынлашҡан, борон был ерҙәр аша Ҡытайҙың көньяҡ өлөшөнә төп юл үткән. Был тауҙар аша үткән иң уңайлы юлдарҙың береһе булған.

Боронғо Ҡытайҙа был ерҙәргә цивилизация килеп етмәгән, шулай ҙа күҙаллауҙар буйынса Юэ халҡы йәшәгән. Һуңыраҡ Яҙ һәм Көҙ дәүерендә бында У батшалығының көнбайыш өлөшө урынлашҡан булған. Ай (艾) һәм По (番, һуңынан 潘) ҡалалары тураһындағы яҙыуҙар һаҡланып ҡалған. Һуңыраҡ У батшалығының ерҙәрен Юэ батшалығы биләй, төньяҡ өлөшөн Чу батшалығы баҫып ала. Беҙҙең эраға тиклем 333 йылда Чу Юэны еңә, ә беҙҙең эраға тиклем 221 йылда провинцияның ерҙәре [[Цин империяһы|Цин берҙәм империяһына]] инә.

Өлкә әүҙем үҙләштерелә башлай, күсеп килеүселәр күп кенә тораҡ пункттар төҙөй.

[[Хань империяһы|Хань дәүләте]] ойошторолған саҡта, 8 өйәҙ территорияһы берләштерелә. Ючжан тип аталған был провинция яҡынса хәҙерге Цзянси провинцияһы биләмәһенә тура килә.
{| align="right" class="wikitable" style="margin-bottom: 10px;"
|+'''[[Хань (династия)|Хань династияһы]] ваҡытында Ючжан провинцияһы өйәҙҙәре'''
! colspan="2" | Исеме
!Урынлашҡан ере
|-
|Наньчан
| 南昌
| Nanchang municipality
|-
|Лулин
| 廬陵
| Ji’an municipality
|-
|Пэндзе
| 彭澤
| Hukou County
|-
|Поян
| 鄱陽
| Poyang County
|-
|Юхань
| 餘汗
| northeast of Yugan County
|-
|Чайсан
| 柴桑
| southwest of modern Jiujiang
|-
|Гань
| 贛
| Ganzhou municipality
|-
|Синьгань
| 新淦
| Zhangshu municipality
|-
|Наньчен
| 南城
| east of Nancheng County
|-
|Ючинь
| 宜春
| Yichun municipality
|-
|Юду
| 雩都
| northeast of Yudu County
|-
|Ай
| 艾
| west of Xiushui County
|-
|Анпин
| 安平
| southeast of Anfu County
|-
|Хайхунь
| 海昏
| Yongxiu County
|-
|Лилин
| 曆陵
| east of De’an County
|-
|Цзянчен
| 建成
| Gao’an County
|-
|Саоян
| west of Duchang County
|-
|Нанье
| southwest of Nankang County

|}
[[Тан династияһы]] ваҡытында (исеменә ярашлы «йылғанан көньяҡҡа») [[Янцзы]] йылғаһының көньяғынан урынлашҡан, әлеге Цзянси провинцияһын да ҡушып, Цзяннань провинцияһы барлыҡҡа килә. 733-сө йылда Цзяннань провинцияһы көнсығыш һәм көнбайыш өлөшөнә бүленә, көнбайыш яғы Цзянси исемен ала (Йылғаның көнбайыш өлөшө).<div><br />
</div>

Ул ваҡытта провинция 9 өйәҙгә (чжоу) бүленгән булған:
{| style="background:transparent;" class=""
|
{| class="wikitable"
| Хун
| 洪
| hóng
|-
| Жао
| 饒
| ráo
|-
| Цянь
| 虔
| qián
|-
| Цзи
| 吉
| jí
|}
|
{| class="wikitable"
| Цзян
| 江
| jiāng
|-
| Юань
| 袁
| yuán
|-
| Фу
| 撫
| fǔ
|-
| Синь
| 信
| xìn
|}
|}
Аҙаҡ та провинцияның төҙөлөшө бик күп тапҡырҙар үҙгәртелә.

Цин династияһы ҡолағандан һуң провинция Ҡытай коммунистарының һәм революция яғына күскән крәҫтиәндәрҙең таянысы була. [[1927]]йылдың 1 авгусында Наньчян ихтилалы була. Һуңыраҡ провинцияның бер өлөшөн коммунистар яулап ала, 1931 йылда, «Ҡыҙыл баш ҡала» тип йөрөтөлгән, үҙәге Жуйцзине лә булған Ҡытай Совет Республикаһы ойошторола. 1935 йылда, бер-бер артлы еңелеүҙәрҙән һуң, коммунистар ҡыҫырыҡлап сығарыла һәм легендар 8-се Армияның Яньангә Бөйөк походы башлана.

== Административ ҡоролошо ==
Цзянси провинцияһы 11 ҡала округына бүленә:
{| align="center" class="wikitable" style="font-size:90%;"

! Карта
! #
! исеме
! ҡытайса яҙылышы
! пиньинь
! төр
|-
| rowspan="12" |[[Файл:JiangxiMap.png|290x290px]]
|-
|1
|Наньчан
|南昌市
|Nánchāng Shì
|ҡала округы
|-
|2
|Фучжоу
|抚州市
|Fǔzhōu Shì
|ҡала округы
|-
|3
|Ганьчжоу
|赣州市
|Gànzhōu Shì
|ҡала округы
|-
|4
|Цзиань
|吉安市
|Jí'ān Shì
|ҡала округы
|-
|5
|Цзиндэчжэнь
|景德镇市
|Jǐngdézhèn Shì
|ҡала округы
|-
|6
|Цзюцзян
|九江市
|Jiǔjiāng Shì
|ҡала округы
|-
|7
|Пинсян
|萍乡市
|Píngxiāng Shì
|ҡала округы
|-
|8
|Шанжао
|上饶市
|Shàngráo Shì
|ҡала округы
|-
|9
|Синьюй
|新余市
|Xīnyú Shì
|ҡала округы
|-
|10
|Ичунь
|宜春市
|Yíchūn Shì
|ҡала округы
|-
|11
|Интань
|鹰潭市
|Yīngtán Shì
|ҡала округы
|}

== Иҡтисад ==

== Мәҙәниәт ==

== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}

== Һылтанмалар ==
* [http://www.bashinform.ru/news/781081-rustem-khamitov-vstretilsya-s-delegatsiey-kitayskoy-provintsii-tszyansi/ Рустэм Хамитов встретился с делегацией китайской провинции Цзянси]
* [http://www.jiangxi.gov.cn 江西省人民政府 (The People’s Provincial Government of Jiangxi)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091027224222/http://www.jiangxi.gov.cn/ |date=2009-10-27 }} (in simplified and traditional Chinese)
* [http://www.muztagh.com/images/map/map-of-jiangxi-large.jpg Large map of Jiangxi] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051031064401/http://www.muztagh.com/images/map/map-of-jiangxi-large.jpg |date=2005-10-31 }}

[[Категория:ҠХР провинциялары]]