Яхъя битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

'''Яхъя́ ибн Зәкәрийә''' ({{lang-ar|يحيى ابن زكريا}}) — Аллаһы тәғәлә тарафынан Бәни Исраил ҡәүеменә Мәрйәм улы Ғайсаның пәйғәмбәрлек миссияһын раҫларға ебәрелгән [[Ислам]] пәйғәмбәре. [[Зәкәрийә]] пәйғәмбәр улы. [[Библия]]лағы пәйғәмбәр [[Иоанн Креститель]] менән бер тип һанала. [[Ҡөрьән]]дә 5 тапҡыр телгә алына. Исламс риүәйәтенә күрә, Яхья пәйғәмбәр Ғайсаның пәйғәмбәрлеген беренсе булып әйткән, уға ышанған һәм йәһүдтәр араһында рисәләтенә ярҙам иткән.

== Биографияһы ==

=== Донъяға килеүе ===
Оҙаҡ ваҡыт пәйғәмбәр Зәкәрийә һәм уның ҡатыны Элисаның балаһы булмай. Ул [[Аллаһ]]ы тәғәләнән Уның ул биреүен һорай. Аллаһ уның доғаларын ҡабул ҡыла һәм [[фәрештәләр]] аша, уларҙың улы тыуа сағы тураһында тураһында хәбәр ебәрә. Зәкәрийә фәрештәләр әйткәнен раҫлау өсөн берәй билдә бирелеүен һорай. Шунан һуң ул өс көнгә телдән яҙа. Ошо уның улы тураһындағы һүҙҙе раҫлау була<ref>{{Коран/Ссылка|9|7|11}}.</ref> Исламда Яхъяның тыуыуы тураһындағы риүәйәт [[Аллаһ]]тың ҡөҙрәтен күрһәтә һәм Уның хатта ҡартлыҡта ла бала бүләк итеү һәләтен күрһәтә.

{{Коран/Цитата
| Шул урында Зәкәрийә үҙенең Раббыһына доға ҡылды: «Раббым! Миңә Үҙ тарафыңдан яҡшы нәҫел бир, Һин — доғаны ишетеүсе бит!» — тине. . {{аят|38}} Ул михрабта тороп намаҙ уҡығанда, уға фәрештәләр хәбәр итте: «Алла һине Яхъя менән һөйөнсөләй, ул — Алланың һүҙе хаҡ икәнен раҫлаусы, ул хужа, тыйнаҡ, һәм изгеләрҙән пәйғәмбәр!» — тинеләр. {{аят|39}}  Ул: «Раббым! Нисек инде минең улым булһын, үҙемә ҡартлыҡ килде һәм ҡатыным минең бала тапмай»,— тине. Ул: «Шулай! Алла теләгәнен эшләй», -- тип әйтте.{{аят|40}}  Ул: «Раббым, миңә аят булдыр!» — тине. Ул: «Һиңә аят шулдыр: һин өс көн кешеләр менән һөйләшмәҫһең, тик ым менән генә аңлашырһың. Үҙ Раббыңды күп иҫкә ал, һәм кис һәм иртә Уға тәсбих әйт»,— тине. 
|3|38|41
| перевод = Кулиев
}}

=== Исеме ===
[[Ҡөрьән]]дә тасуирлаған Яхъя пәйғәмбәр тормошо һәм Лука Инжилендәге Иоанн Креститель тарихы менән дөйөм урындар күп {{Библия2|Лк|1:57|80}})
бәлки унан өҙөк тә булғандыр {{НЗ2|И сказали ей: никого нет в родстве твоем, кто назывался бы сим именем.|Лк|1:61}}. Шуға оҡшаш [[аят]] [[Мәрйәм сүрәһе]]ндә бар

{{Коран/Цитата
|«Эй, Зәкәрийә, Беҙ һине малай менән һөйөнсөләйбеҙ, уның исеме Яхъя! Беҙ бынан элек уға исемдәш яһаманыҡ».
|19|7
| перевод = башҡортса
}}

=== Холҡо ===
[[Ҡөрьән]]дә Яхъя пәйғәмбәр бик тәҡүә, иманлы кеше тип атала, Ғайса һәм Ильясо менән бер рәткә ҡуйыла.
<ref>{{Коран/Ссылка|6|85}}.</ref>. Бала саҡтан зирәк, ата-әсәһенә хөрмәтле, баҫалҡы булған.

{{Коран/Цитата
| «Эй, Яхъя, китапты көс менән тот!» Һәм Беҙ уға сабый сағында уҡ хикмәт бирҙек,{{аят|12}} һәм Үҙ тарафыбыҙҙан шәфҡәт һәм сафлыҡ. Һәм ул тәҡүәлеләрҙән булды,{{аят|13}} һәм ата-әсәләренә изгелекле булды, һәм ул йәберләүселәрҙән һәм ҡаршыларҙан булманы. {{аят|14}} Һәм уға тыуған көнөндә лә, һәм үлгән көнөндә лә, терелеп ҡубарылған көнөндә лә сәләм!
|19|12|15
| перевод = башҡортса
}}

== Яхъя Сөннәттә ==
Риүәйәт буйынса, Яхъя пәйғәмбәр Ғайса пәйғәмбәр менән бер йылда тыуған. Ул бәләкәй сағынан атаһының тәрбиәһендә үҫә, [[Әл-Ҡудс]] (''Йәрүсәлим'') ҡорамында була, ул Аллаһы тәғәләгә тәҡүәлек менән ғибәҙәт ҡыла. Ул яңғыҙ булырға яратҡан, аскеттарса йәшәү рәүеше алып барған, көндәлек тормошта әҙ менән ҡәнәғәт була белгән.

Бәлиғ булғас, Бәни Исраил ҡәүеме араһында [[Муса (пәйғәмбәр)|Муса]] диненә өндәй башлаған. Ғайса пәйғәмбәрҙең миссияһын белгәс, уны таныған һәм яңы дингә саҡырып, [[Инжил]] буйынса йәшәргә саҡырған. Израиль халҡының күпселеге яңы динде ҡабул итмәй, [[Тәүрат]] буйынса йәшәүҙе дауам итә.

Йәһүд батшаһы [[Ирод Антипа|Ирод]] башта Яхъя пәйғәмбәргә яҡшы мөнәсәбәттә була, мәгәр пәйғәмбәр Иродтың туған һеңлеһе менән никахын танымағас, уға ҡарашын насар яҡҡа үҙгәртә һәм башын ҡырҡтырып үлтертә. Шулай итеп, Яхъя пәйғәмбәр 35 йәщтәр самаһында дин хаҡына үҙен ҡорбан итә. Яхъя пәйғәмбәрҙең башы [[Өмәүиҙәр хәлифәлеге|өмүәиҙәр]] мәсетендә ерләнгән ([[Дамаск]]).

== Иҫкәрмәләр ==
{{примечания|<!-- 33em-->}}

== Әҙәбиәт ==
* {{ИЭС2007|Йахья}}
* {{ИЭС1991|Пиотровский М.Б.|Йахйа|120}}
* ''[[Годфруа-Демонбин, Морис|M. Gaudefroy-Demombynes]]''. 383—384t. // [http://classiques.uqac.ca/classiques/gaudefroy_demombynes_maurice/mahomet/mahomet.html Mahomet]. P.: [[Albin Michel]], 1969. — 698 pp.{{ref-fr}}
* {{ЭИ/2|Rippin, A.|Yaḥyā b. Zakariyyāʾ|http://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-2/yahya-b-zakariyya-SIM_7956}}

== Һылтанмалар ==
* [https://wikisource.org/wiki/%D2%A0%D3%A9%D1%80%D1%8C%D3%99%D0%BD Ҡөрьән Кәрим — Д. Кинельский тәржемәһенән башҡортсаға Ф. Н. Байышев, Д. Д.Мәһәҙиев тарафынан әйләндерелгән]

{{Тышҡы һытанмалар}}
{{Ислам пәйғәмбәрҙәре}}
{{Ҡөрьән персонаждары}}

[[Категория:Ислам]]
[[Категория:Ислам пәйғәмбәрҙәре]]