Ҡорайыштар битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Халыҡ|название=Ҡорайыштар|изображение=Quraysh_Flag.svg|подпись=[[Сиффин һуғышы|Сиффин һуғышында]] ҡорайыштарҙың флагы|самоназвание={{lang-ar|قُرَيْشٌ}}|язык=[[Ғәрәп теле|ғәрәп]]|религия=[[Ислам]], Исламға тиклем [[ширк]]|происхождение=[[Фиһр ибн Мәлик]]}}

'''Ҡорайыштар''' ({{lang-ar|قريش}}) — боронғо [[Мәккә]]лә хакимлыҡ тотҡан ҡәбилә; [[Мөхәммәт (Пәйғәмбәр)|Мөхәммәт Пәйғәмбәр]] (Аллаһының фатихаһы һәм сәләме булһын уға) ошо ҡәбиләнән сыҡҡан.

Нәҫел Ҡорайыш ҡушаматлы [[Фиһр ибн Мәлик|Фиһер ибн Мәликтән]] таралған.

== Ҡүсәй ибн Киләб ==
[[Файл:أبو العاص لقيط بن الربيع بن عبد العزي بن عبد شمس العبشمي القرشي.png|thumb|слева|Ҡорайыштың [[Әбү әл-Әс]] тармағы шәжәрәһе ]]
Фиһерҙең етенсе быуынындағы тоҡомо Ҡүсәй ибн Киләб (миләди [[480]] йылда үлгән) осоронда уның нәҫелдәре тулыһынса Мәккәгә һәм [[Ҡәғбә]] ғибәҙәтханаһына хужа булалар, [[Хижәз|Хижәздең]] күп өлөшөндә хакимлыҡ иткәндәр.

Байлығы һәм йоғонтололоғо өсөн Күсәйҙе «ҡорайыштар башлығы» тип йөрөтәләр. Ҡүсәйҙең тоҡомдарынан иң билдәлеһе — ейәне Хашим була (вафаты [[Ғәззә]]лә). Ул [[Мәккә]] башлығы тип һаналған, ул хакимлыҡ иткән осорҙа аҙыҡ-түлек менән сауҙа итеү киңәйә, ҡыш каруандар [[Йәмән]]гә юллана, ә йәйгеһен [[Сүриә]]гә йүнәлә.

Хашимдың вафатынан һуң ырыу башлығы булып [[Ғәбд әл-Моталлип]] ҡушаматлы улы Шәйбә тороп ҡала. Уның [[Зәм-зәм һыуы]]ның ҡоҙоғон тергеҙеүе тураһында риүәйәттәр һаҡланған. Борон уны [[жүрһүмиттәр]] быуып ҡуйған булғандар.

Был осорға ҡорайыштар [[Ҡәғбә]]лә сит [[илаһ]]тарҙың һындарын ҡуйыуға ҡамасауламағандар, [[Ғәрәбстан ярымутрауы|Ғәрәбстан]]дың күп өлөшө өсөн дини үҙәк булараҡ ролен арттырырға тырышҡандар.

== Ҡорайыштарҙың төп шәжәрәһе ==
<center>
{{familytree/start}}
{{familytree| | | | | | | | | | | | | | | | кур|кур=[[Ҡорайыш]]}}
{{familytree| | | | | | | | | | | | | | | | |:}}
{{familytree| | | | | | | | | | | | | | | |абдма|-|-|абдш|абдма=[[Абд Манаф ибн Кусай|Абд Манаф]]|абдш=[[Абд Шамс]]}}
{{familytree| | | | | | | | | | | | | | | | |!| | | | |!| }}
{{familytree| | | | | | | | | | | | | | | |хаш| | |умм| | | | | |хаш=[[Хашим ибн Абд Манаф|Хашим]]|умм=[[Өмәүиҙәр хәлифәлеге|Өмәйә]]}}
{{familytree| | | | | | | | | | | | | | | | |!| | | | |:| | | | | }}
{{familytree| | | | | | | | | | | | | | | |абдму | | |Ом| | | | | | | ||абдму=[[Абд аль-Мутталиб]]|Ом=[[Өмәүиҙәр хәлифәлеге|Өмәүиҙәр]]}}
{{familytree| | | | | | | | | | | | | | | | |!| | | | | | | | | }}
{{familytree| | | | | | | | | | | | | | | | |!| | | | | | | | | |}}
{{familytree| | | | | | | | |,|-|-|-|-|-|-|-|+|-|-|-|-|-|.| | | }}
{{familytree| | | | | | | | абду| | | | | | абут| | | |абб| | ||абду=[[Абдуллах ибн Абд аль-Мутталиб|Абдуллах]]|абут=[[Али ибн Әбү Талип|Әбү Талип]]|абб=[[Аббас ибн Абд аль-Мутталиб|Аббас]]}}
{{familytree| | | | | | | | |!| | | | | | | |!| | | | | |!| | | | }}
{{familytree| | | |умар| | |!| | |абуб| | |!| | | | |ибна| | | |абуб=[[Әбү Бәкер]]|умар=[[Ғүмәр ибн әл-Хәттаб|Ғүмәр]]|ибна=[[Ғабдуллаһ ибн Ғәббәс|Ибн Ғәббәс]]}}
{{familytree| | | | |!| | | |!| | | |!| | | |!| | | | | |:}}
{{familytree| | | |хаф|~| мух|~|аиш| | |!| | | | |аббаси|хаф=[[Хафса бинт Ғүмәр|Хафса]]|аиш=[[Ғәйшә бинт Әбү Бәкер|Ғәйшә]]|мух=[[Мөхәммәт (Пәйғәмбәр)|Мөхәммәт]]|аббаси=[[Ғәббәсиҙәр хәлифәлеге|Ғәббәсиҙәр]]}}
{{familytree| | | | | | | | |!| | | | | | | |!| | | | | | |}}
{{familytree|усм|~|рук|-|^|-|-|фат|~|али | | | | |усм=[[Усман ибн Әффан|Усман]]|рук=[[Руҡайя — Мөхәммәт Пәйғәмбәр ҡыҙы|Руҡайя]]|фат=[[Фатима (Мөхәммәт Пәйғәмбәр ҡыҙы)|Фатима]]|али=[[Али ибн Әбү Талип|Али]]}}
{{familytree| | | | | | | | | | | | | | | | |!| | | | | ||}}
{{familytree| | | | | | | | | | | | | | |,|-|^|-|.| | |}}
{{familytree| | | | | | | | | | | | | |хас| |хус|~|7||хас=[[Хәсән ибн Али|Хәсән]]|хус=[[Хөсәйен ибн Али|Хөсәйен]]}}
{{familytree| | | | | | | | | | | | | | |:| | | |:| | |:}}
{{familytree| | | | | | | | | | | | | |идр| |фати| |ши|идр=[[Идрисиҙәр]]|фати=[[Фатимиҙар]]|ши=[[Двенадцать имамов|шиитские имамы]]}}
{{familytree| | | | | | | | | | | | | | | | | |}}
{{familytree/end}}
</center>

== Иң танылған ҡорайыш ==
{{төп мәҡәлә|Мөхәммәт (Пәйғәмбәр)}}
Аҡсаны иң ҙур байлыҡ һанаған, ә кешене байлығына ҡарап баһалаған мәккәләр араһындағы ҡорайыш ырыуында миләди 571 йылда бөйөк кеше — Мөхәммәт Пәйғәмбәр ﷺ донъяға килгән. Уның атаһы бай булмаған сауҙагәр ҒәбдуЛлаһ (Аллаһ ҡоло тип тәржемә ителә), әсәһе Мәҙинәнән — Әминә исемле. Ул иртә үкһеҙ етем ҡала, бала саҡтан хеҙмәт итергә тотона. Көтөүсе лә була.

Сауҙагәр булараҡ, ул намыҫлы булыуы, хәрәмләшмәүе менән дан ала.

Рисаләт иңгәс, бик күп ауырлыҡтар кисереп, быуаттарға, ҡитғаларға таралған Аллаһ динен кешеләргә тапшыра, Мәккәне Ислам донъяһының үҙәгенә әүерелдерә<ref>Курайшиты — правящее племя древней Мекки[https://islam-today.ru/istoria/kurajsity-pravasee-plema-drevnej-mekki/]</ref>.
== Ҡурәйш сүрәһе ==
Ҡөрьән Кәримдә ҡорайыш ҡәбиләһенә бағышланған 106-сы сүрә «[[Ҡурәйш сүрәһе]]» ({{lang-ar|سورة قريش}}) тип атала. '''Ҡурәйш (ҡорайыш) сүрәһе''' 4 аяттан тора, [[Мәккә]]лә иңгән.
Риүәйәте: ҡорайыш ҡәбиләһе йылына ике мәртәбә сауҙагәрлек маҡсаты менән сәфәр ҡылған. Ҡыш көнө [[Йәмән|Йәмәнгә]], йәй көнө [[Левант|Шамға]] ([[Дамаск|Димәшҡҡә]]) барғандар. Ҡайҙа ғына барһалар ҙа, уларҙы Харам-Шәриф (изге ғибәҙәтхана) әһеле тип хөрмәт иткәндәр. Аллаһы Тәғәлә уларға биргән ниғмәттәрен бәйән итеп, әлеге сүрәне иңдергән.<ref>Тәсһилүл бәйән (Ҡөрьән Кәримдең еңеләйтелгән аңлатмаһы), 4-се том — Ҡазан, 2004</ref>
{{Коран/Цитата
|Ул ҡорайыш ҡәүеменә был Ҡәғбәнең Раббыһына ғибәҙәт ҡылырға кәрәк. Сөнки уларҙың хөрмәтле булыуының сәбәбе - ошо Ҡәғбә
|106|3| 
|тәржемә=башҡортса }}

== Әҙәбиәт ==
* M.J. Kister: «Mecca and the tribes of Arabia: Some notes on their relations» in M. Sharon (ed.): ''Studies in Islamic History and Civilization in honour of David Ayalon.'' Leiden 1986. стр. 33-57.
* F.E. Peters: ''Muhammad and the origins of Islam''. Albany 1994. стр. 16-21, 167—178.
* W. Montgomery Watt: Art. «Ḳuraysh» in ''Encyclopaedia of Islam''. Second Edition. том V., 434—435 биттәр.
* Алиев А. Курайшиты: Историко-генеалогический справочник. М., Ин-тут научной информации по общественным наукам РАН. 2014.
* Ҡөрьән Кәрим — башҡорт, татар, урыҫ телдәренә тәржемәләр.
* Ҡөрьән Кәрим (транскрипциялар) // мөх. Нурмөхәмәт Сөйәрғолов // — Стәрлетамаҡ, ҡала типографияһы, 2007, 609 бит.
Тәсһилүл бәйән (Ҡөрьән Кәримдең еңеләйтелгән аңлатмаһы), 1-4 томдар — Ҡазан, 2004.

== Һылтанмалар ==
{{Навигация1
|Портал       =Ислам 
|Викисловарь  = 
|Викиучебник  = 
|Викицитатник = Ҡөрьән
|Викитека     = Ҡөрьән
|Викивиды     = 
|Викиновости  = 
|Викисклад    = 
|Метавики     = 
|Проект       = 
}}
*[https://ba.quranacademy.org/quran/106 Ҡөрьән Кәримдең башҡорт телендәге 106-сы сүрәһе]

== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}

[[Категория:Ғәрәптәр]]
[[Категория:Ҡорайыштар ]]
[[Категория:Ислам тарихы]]
[[Категория:Ҡөрьән халыҡтары]]
[[Категория:Ғәрәп ҡәбиләләре]]
[[Категория:Ҡәбиләләр]]