Ҡәғбә битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Мечеть
|Русское название        = Ҡәғбә
|Оригинальное название   = {{lang-ar|الكعبة}}
|Изображение = Kaaba_at_night.jpg
|Подпись изображения =
|Ширина изображения =
|Страна = Сәғүд Ғәрәбстаны
|Тип региона = Провинция
|Регион = [[Мәккә (провинция)|Мәккә]]
|Название местоположения = ҡала
|Местоположение = Мәккә
|Адрес =
 |lat_dir =N |lat_deg =21 |lat_min =25 |lat_sec =21.05
 |lon_dir =E |lon_deg =39 |lon_min =49 |lon_sec =34.35
 |region     = SA
 |CoordScale = 
|Статус = Исламдың&nbsp;иң изге&nbsp;урыны
|Течение, школа =
|ДУМ =
|Собственник =
|Тип мечети =
|Архитектурный стиль =
|Автор проекта =
|Архитектор =
|Строитель = [[Әҙәм (ислам)|Әҙәм]] Пәйғәмбәр
|Инициатор строительства =
|Стоимость =
|Благотворители =
|Первое упоминание =
|Строительство =
|Основные даты = {{Достопримечательность/Даты|605|Ҡабланы реконструкциялау|638|Абдулл ибн аз-Зубайра реконструкцияһы|693 |Абдул-Малик ибн Марван реконструкцияһы |1629 | Солтан Мурад Хан дәүерендәге реконструкция|1996|Ҡибланы реконструкциялау}}
|Начало строительства =
|Окончание строительства =
|Реликвии = Ҡара таш
|Имам =
|Состояние = ғәмәлдә
|Общая площадь =
|Размеры = 11,03×12,86 м
|Площадь помещений =
|Вместимость =
|Высота = 13,1 м
|Материал =
|Сайт =
|Дополнительная информация = 
|Commons =
}}

{{Ислам}}
'''Ҡәғбә''' ({{lang-ar|الكعبة المشرفة}} — куб) — [[Мәккә]] ҡалаһында, [[Әл-Харам мәсете]]нең уртаһында урынлашҡан, [[мосолмандар]] өсөн изге бер бина. [[Намаҙ]] ҡылған кеше ғибәҙәтен Ҡәғбә яғына ҡарап башҡарырға тейеш. [[Хаж]] ғибәҙәтенең төп шарттарынан береһе булып Ҡәғбә тирәләй әйләнеп сығыу, йәғни тауаф ҡылыу тора. Халҡыбыҙҙа уны ололап Ҡәғбәтулла тип атайҙар.

== Ҡәғбә тураһында ==
Ҡәғбә ҡара  япма (кисүә)  менән ҡаплап ҡуйыла, япмаға алтын менән аяттар сигелгән, хаж ваҡытында уны алыштыралар. Ислам ҡабул иткәнгә тиклем, Хиджаз провинцияһындағы мәжүси ҡәбиләләрҙең төп мөҡәддәс урыны була, ислам уның мөҡәддәслеген таный. Йыл һайын унда барыу хаж ҡылыуҙың төп йолаларының береһе булып тора. Ҡәғбәнең төп табыныу урыны — уның көнсығыш мөйөшөнә беркетелгән «ҡара таш».

== Тарихы ==

Мосолмандарҙың изге ҡалаһы Мәккә Сәғүд Ғәрәбстаны короллегенең көнбайыш өлөшөндә, Ҡыҙыл диңгеҙҙән 75 саҡрым алыҫлыҡта, бейек булмаған тауҙар араһында, 300 метр бейеклектә урынлашҡан.

Мәккә беҙҙең эраның IV быуатынан алып билдәле. Ундағы Ҡәғбә ғибәҙәтханаһы төрлө мәжүсилек культы юлынан барыусыларҙың табыныу урыны булған.
570 йылда Мәккәлә Мөхәммәт Пәйғәмбәр тыуған. Яҡынса 610 йылдарҙа ул үҙенең тәғлимәттәрен тарата башлаған, һөҙөмтәлә яңы дин — ислам барлыҡҡа килгән. Мәҙинәлә йәшәп, аҙаҡ киренән Мәккәгә ҡайтҡан Мөхәммәт Пәйғәмбәр 630 йылда Ҡәғбәне төрлө мәжүсилек юлынан барыусыларҙан азат иткән, уны мосолмандарҙың төп ғибәҙәтханаһы тип атаған. Шул ваҡыттан бирле Мәккә ислам диненең үҙәге, барлыҡ мосолмандың изге ҡалаһы һанала. "Ҡөрьән"дә ул «ҡалаларҙың әсәһе» тип аталған.
Бөгөн Мәккә — бер миллиондан ашыу халҡы булған заманса ҡала. Уның бар тормошо Ҡәғбә ғибәҙәтханаһы һәм уның тирәләй төҙөлгән «Харам» мәсете (ғәрәпсә «изге мәсет» тигәнде аңлата) менән бәйле. Был иман йорто Мәккәнең үҙәгендә урынлашҡан. "Харам"дың икенсе исеме — «Тыйылған мәсет». Унда мосолман булмаған кешеләргә инергә ярамай.
Әйткәндәй, башҡа дин тотҡандарға Мәккәгә юл ябыҡ. Элек бында инергә тырышҡандарҙың ғүмере өҙөлһә, хәҙер был эш штраф йәки илдән ҡыуыу менән сикләнә.
«Харам» мәсетенең майҙаны 309 мең квадрат метрҙы тәшкил итә. Уның 95 метр бейеклек туғыҙ манараһы, дүрт ҡапҡаһы бар. Бинаның эсе заманса йыһазландырылған, ете эскалатор эшләй. Мәсет бер юлы 700 мең кешене һыйҙыра ала.
Мосолман риүәйәте буйынса, ул — Әҙәмгә Алла тарафынан бүләк ителгән, кешеләрҙең гонаһтарынан ҡарайып бөткән аҡ яҡут. Уның өҫтөнә Әҙәм төҙөгән ҡоролма туфан һыуы ҡалҡҡандан һуң емерелгән. Ибраһим Пәйғәмбәр (Библияла Авраам) һәм уның улы Исмәғил Аллаһ ихтыярына ярашлы Ҡ. нигеҙен тергеҙә, шунан һуң Пәйғәмбәр бөтә диндарҙарға унда хаж ҡылырға васыят итә. Легендаға ярашлы, Ҡәғбә тышында, уның төньяҡ‑көнсығыш стенаһы буйында, Исмәғил һәм уның әсәһе Хәжәр ерләнгән. Ҡәғбә бөтә донъя мосолмандарының берҙәмлек символы һанала.

[[Файл:kaaba.png|thumb|left|300px|1 — Ҡара таш ({{lang-ar|حجر أسود}}, ''Хәжәрүл әсвәд''), 2 — Ҡәғбәгә ингән ер, 3 — улаҡ ({{lang-ar|مزراب}}, ''Мизраб''), 4 — шадырван, 5 — әл-хәтим, 6 — мөлтазам, 7 — Мәҡамы Ибраһим, 8 — Шәрҡи, 9 — Йәмәни, 10 — Шами (Сүриә), 11 — Ғираки, 12 — Ҡәғбәнең кисүәһе, 13 — тауафтың башланған ерен билдәләгән һыҙат, 14 — Мәкамы Ябраил]]

== Һандар ==
* Ҡәғбәнең координаталары {{coor dms|21|25|24|N|39|49|24|E|type:landmark}}.
* Ҡәғбәнең үлсәмдәре: төньяҡ-көнсығыш яғы- 12.63 м; төньяҡ-көнбайыш яғы — 11.03 м; көньяҡ-көнбайыш яғы — 13.10 м; көньяҡ-көнсығыш яғы — 11.22 м оҙонлокта һәм бейеклеге 13 метр. 145 м<sup>2</sup>лыҡ майҙанды биләп тора.
Ҡәғбәнең бер яҡ ҡабырғаһына тышҡы яҡтан «ҡара таш» индереп урынлаштырылған.Ҡәғбә тыш яҡтан киҫүә менән ҡапланған. Икенсе быуатта уҡ грек географы Птоломей, Мокарәбәлә (Мәккә ул саҡта шулай аталған) мәжүси ғәрәптәрҙең изге урыны бар тип яҙа. Риүәйәттәргә ҡарағанда, ул ваҡытта был изге урын таш диуар менән әйләндереп тура мөйөшлө йорт булғанлығы әйтелә.

== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}

== Әҙәбиәт ==
* ''Пиотровский М. Б.'' Коранические сказания. М., 1991.
* {{книга|часть=Кааба|заглавие=Исторический словарь|ссылка часть=http://dic.academic.ru/dic.nsf/hist_dic/11182|год=2000|ref=Исторический словарь}}
* {{книга|часть=Кааба|заглавие=Энциклопедия Кольера|ссылка часть=http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_colier/1740/|издательство=Открытое общество|год=2000|ref=Энциклопедия Кольера}}

== Һылтанмалар ==
* {{БЭ2013|index.php/read/8-statya/7510-b}}
* {{cite web|url=http://www.islam.ru/content/obshestvo/1129|title=Кааба – древнейший храм на Земле|date=2009-04-07|publisher=Ислам.ру|lang=ru|accessdate=2013-08-09|archiveurl=http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:imx-sqs4wDAJ:www.islam.ru/content/obshestvo/1129+&cd=2&hl=ru&ct=clnk|archivedate=2013-08-07|ref=Кааба – древнейший храм на Земле}}
* {{cite web|url=http://www.islam.ru/content/kultura/mejet_haram_baytyllah_v_mekke|title=Мечеть Харам Байт-Уллах в Мекке|date=2011-09-13|publisher=Ислам.ру|lang=ru|accessdate=2013-08-09|archiveurl=http://web.archive.org/20120219214806/www.islam.ru/content/kultura/mejet_haram_baytyllah_v_mekke|archivedate=2013-07-26|ref=Мечеть Харам Байт-Уллах в Мекке}}
----
* [http://www.youtube.com/watch?v=tt5lOSemY64 10 фактов о Каабе, которые вы, возможно, не знали] (islamworld.tv)
* [http://islamnaneve.com/?p=art/mosque/alharam Священная Мекка и Кааба. История строительства. Чёрный камень. «Место Ибрагима»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171101005854/http://islamnaneve.com/?p=art%2Fmosque%2Falharam |date=2017-11-01 }}
* [http://www.portalostranah.ru/view.php?id=154 Кааба: происхождение, история и устройство по материалам саудовских, иранских и египетских первоисточников, включая русское иновещание некоторых из этих стран — в тексте и аудио, рус.]
* [http://www.salam-alejkum.narod.ru/answers_kaabah.html Краткое изложение истории Каабы]
* [http://www.haj.ucoz.ru/ Виртуальная энциклопедия Хаджа. Большая фотогалерея]
* [http://www.1001nightbook.com/%D0%B2%D0%BD%D1%83%D1%82%D1%80%D0%B8-%D0%BA%D0%B0%D0%B0%D0%B1%D1%8B/ Внутри Каабы. История Храма от ангелов до Saudi BinLadin Group.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120319042308/http://www.1001nightbook.com/%D0%B2%D0%BD%D1%83%D1%82%D1%80%D0%B8-%D0%BA%D0%B0%D0%B0%D0%B1%D1%8B/ |date=2012-03-19 }}

{{ external media
| align = right
| width = 300px
| topic =Видео о Каабе
| video1 = [http://www.youtube.com/watch?v=jw5OUFamVU8&feature=related Что находится внутри Каабы?]
| video2 = [http://www.youtube.com/watch?v=kI1mxV6JD2Q&feature=related Строительство Каабы ]
| video3 = [http://www.youtube.com/watch?v=6qLzC_1VVbM&feature=related Смена одеяния на Каабе]
}}

{{Мечети Саудовской Аравии}}
{{Хадж}}

[[Категория:Ҡәғбә]]