Биети сиркәүе

Biet сиркәүенең изге мәрйәм (грузин: ეკლესია ბიეთის ღვთისმშობლის), көньяҡ Биети Пресвятая Богородица сиркәүе емерелгән грузин православ сиркәүе Грузияның көньяғындағы Самтше- Кавахети төбәгендә урынлашҡан,14 быуаттың икенсе яртыһында грек тәреһенең көмбәҙе рәүешендә төҙөлгән. 2019 йылда тергеҙелгән. Сиркәү Грузияның милли әһәмиәттәге мәҙәни ҡомартҡыһы исемлегенә индерелгән^[1] Хәҙерге ваҡытта бәхәсле Көньяҡ Осетияла шул уҡ "Биети" исеме аҫтында урта быуат грузин сиркәүе бар.^[2]

Тарихы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Биети сиркәүе ташландыҡ Биети ауылында, Цинаубани артылышында, Самтше- Кавахети төбәгендәге Гуркели ауылынан төньяҡҡа ҡарай яҡынса 2 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Сиркәү 14 быуат аҙағында төҙөлгән. Сиркәүҙән төньяҡҡа ҡарай 1493 йылда Зааль Тохадзеның часовняһы өҫтәп төҙөлгән. Территория 1578 һәм 1829 йылдар араһында башлыса мосолман хакимлығы аҫтындағы урта быуат Месхетия өлкәһенә ингән.^[3]

Архитектураһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

11.8× 17.7 м күләмле Биети сиркәүе ҡырҡылған таштарҙан төҙөлгән. Үҙәгендә ҙур көмбәҙ урынлашҡан, ярым түңәрәк абциссаһы бар. Көмбәҙе, бөтә аркалары һәм абциссаһының өҫкө өлөшө емерелгән һәм емереклектәре сиркәүҙең эске өлөшөнә тулған. Көнсығыш диуарында Византияның Палеологик сәнғәте йоғонтоһо аҫтында башҡарылған фрескаларының фрагменттары һаҡланып ҡалған. Тышҡы диуарҙары таш һырлау һәм урта быуат грузин алфавитында яҙылған яҙыуҙар менән биҙәлгән. Сәнғәт белгесе Вахтанг Беридзе сиркәүҙе Сапараға ингән "Самтшеның урта быуат көмбәҙ ҡиәфәтле сиркәүҙәре төркөмө" тип баһалай.^[4]

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

↑ "List of Immovable Cultural Monuments" (PDF) (Gürcüce). National Agency for Cultural Heritage Preservation of Georgia. Erişim tarihi: 25 July 2019.
↑ Gamkrelidze, Gela; Mindorashvili, Davit; Bragvadze, Zurab; Kvatsadze, Marine, (Edl.) (2013). "Bieti [ბიეთი]". ქართლის ცხოვრების ტოპოარქეოლოგიური ლექსიკონი [Topoarchaeological dictionary of Kartlis tskhovreba (The history of Georgia)] (PDF) (Georgian). Tbilisi: Georgian National Museum. s. 111. ISBN 978-9941-15-896-4.
↑ Marsagishvili, G. (2013). "ბიეთის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის ეკლესია [Bieti church of the Holy Mother of God]". Asatiani, Valeri (Ed.). ახალციხისა და ტაო-კლარჯეთის ეპარქია [Eparchy of Akhaltsikhe and Tao-Klarjeti] (Gürcüce). Tbilisi. ss. 648-651. ISBN 978-9941-0-6774-7
↑ "ახალციხის ბიეთის ღვითსმშობლის სახელობის ეკლესია რესტავრაციისთვის მოამზადეს" [The Bieti church of the Mother of God in Akhaltsikhe prepared for reconstruction]. region.ge (Gürcüce). SK News. 1 August 2019. Erişim tarihi: 17 August 2019.

[1] "List of Immovable Cultural Monuments" (PDF) (Gürcüce). National Agency for Cultural Heritage Preservation of Georgia. Erişim tarihi: 25 July 2019.

[dic-2] Gamkrelidze, Gela; Mindorashvili, Davit; Bragvadze, Zurab; Kvatsadze, Marine, (Edl.) (2013). "Bieti [ბიეთი]". ქართლის ცხოვრების ტოპოარქეოლოგიური ლექსიკონი [Topoarchaeological dictionary of Kartlis tskhovreba (The history of Georgia)] (PDF) (Georgian). Tbilisi: Georgian National Museum. s. 111. ISBN 978-9941-15-896-4.

[3] Marsagishvili, G. (2013). "ბიეთის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის ეკლესია [Bieti church of the Holy Mother of God]". Asatiani, Valeri (Ed.). ახალციხისა და ტაო-კლარჯეთის ეპარქია [Eparchy of Akhaltsikhe and Tao-Klarjeti] (Gürcüce). Tbilisi. ss. 648-651. ISBN 978-9941-0-6774-7

[GM-4] "ახალციხის ბიეთის ღვითსმშობლის სახელობის ეკლესია რესტავრაციისთვის მოამზადეს" [The Bieti church of the Mother of God in Akhaltsikhe prepared for reconstruction]. region.ge (Gürcüce). SK News. 1 August 2019. Erişim tarihi: 17 August 2019.

[1]

[2]

[3]

[4]