Википедия буйынса фекерләшеү:Латин әлифбаһы (тематик фекерләшеү)
Конвертация ҡағиҙәләре · Konvertaciya qağiđäläre · Reguloj de konvertado
[сығанаҡты үҙгәртеү]
 |
Ĉi tiu mesaĝo estas skribita en Esperanto. Se necesas ĝia traduko baŝkiren aŭ alilingven, demandu tion en ĉi tiu diskutopaĝo. |
Alfabetoj
[сығанаҡты үҙгәртеү]La baŝkira cirila alfabeto, oficie uzata en Baŝkirio, havas 42 literojn (kompare al la rusa 9 estas aldonataj). Jen kiel ĝi aspektas:
| Аа (а) | [ɑ] | Бб (бэ) | [b] | Вв (вэ) | [w],[v] en fremdvortoj |
| Гг (гэ) | [g] | Ғғ (ғы) | [ɣ] | Дд (дэ) | [d] |
| Ҙҙ (ҙ) | [ð] | Ее (йе) | [e], [je] | Ёё* (йо) | [jo] |
| Жж (жэ) | [ʒ] | Зз (зэ) | [z] | Ии (и) | [i] |
| Йй (ҡыҫҡа и / Mallonga I) | [j] | Кк (ка) | [k] | Ҡҡ (ҡы) | [q] |
| Лл (эль) | [l] | Мм (эм) | [m] | Нн (эн) | [n] |
| Ңң (эң) | [ŋ] | Оо (о) | [ụ] | Өө (ө) | [ỵ] |
| Пп (пэ) | [p] | Рр (эр) | [r] | Сс (эс) | [s] |
| Ҫҫ (ҫэ) | [θ] | Тт (тэ) | [t] | Уу (у) | [u] |
| Үү (ү) | [y] | Фф (эф) | [f] | Хх (ха) | [x] |
| Һһ (һа) | [h] | Цц* (цэ) | [ts] | Чч* (чэ) | [tʃ] |
| Шш (ша) | [ʃ] | Щщ* (ща) | [ɕ] | Ъъ (ҡатылыҡ билдәһе / malmoliga signo) | [ʔ] |
| Ыы (ы) | [ɯ] | Ьь* (йомшаҡлыҡ билдәһе / moliga signo) | [ʲ] | Ээ (э) | [e] |
| Әә (ә) | [æ] | Юю (йу) | [ju] | Яя (йа) | [ja] |
La literoj antaŭ kiuj estas (*)-signoj estas nur uzataj en la fremdaj vortoj (precipe el la rusa lingvo). La malmoliga signo (Ъъ) estas uzata en la vortoj prenitaj el rusa kaj araba, kaj kelkaj origine baŝkiraj vortoj havantaj kelkajn radikojn: ҡулъяулыҡ "naztuko" = ҡул "hando" + яулыҡ "tuko".
La latina alfabeto estis ĉefe populara dum 1990-aj jaroj. Nun oni kontinuas uzi ĝin ĉefe en Interreto. Ĝia aspekto estas jena:
| Aa (а) | [ɑ] | Bb (be) | [b] | Cc* (ce) | [ts] |
| Çç* (çe) | [tʃ] | Dd (de) | [d] | Đđ (đe)* | [ð] |
| Ee (e) | [e] | Ff (ef) | [f] | Gg (ge) | [g] |
| Ğğ (ğı) | [ɣ] | Hh (ha) | [h] | Iı (ı) | [ɯ] |
| İi (i) | [i] | Jj (je) | [ʒ] | Kk (ka) | [k] |
| Ll (el) | [l] | Mm (em) | [m] | Nn (en) | [n] |
| Ññ* (eñ) | [ŋ] | Oo (o) | [ụ] | Öö (ö) | [ỵ] |
| Pp (pe) | [p] | Rr (er) | [r] | Ss (es) | [s] |
| Śś (śe) | [θ] | Tt (te) | [t] | Uu (u) | [u] |
| Üü (ü) | [y] | Vv* (ve) | [v] | Ww (we) | [w] |
| Xx (xa) | [χ] | Yy (ye) | [j] | Zz (ze) | [z] |
Konvertado
[сығанаҡты үҙгәртеү]Reguloj: cirila → latina
[сығанаҡты үҙгәртеү]- А → A
- Б → B
- В → V, W[1]
- Г → G
- Ғ → Ğ
- Д → D
- Ҙ → Đ[2]
- Е → E, Ye[3]
- Ё → Ô
- Ж → J
- З → Z
- И → İ[4]
- К → K
- Ҡ → Q
- Л → L
- М → M
- Н → N
- Ң → Ñ[5]
- О → O
- Ө → Ö[6]
- П → P
- Р → R
- С → S
- Ҫ → Ś
- Т → T
- У → U, W[7]
- Ү → Ü, W[8]
- Ф → F
- Х → X
- Һ → H
- Ц → C
- Ч → Ç
- Ш → Ş
- Щ → Şç
- Ъ → nenio[9]
- Ы → I
- Ь → nenio [10]
- Э → E
- Ю → Û
- Я → Â
Reguloj: latina → cirila
[сығанаҡты үҙгәртеү]- A → А
- Â → Я (ĝenerale), ъя (nur vortomeze; prilaborendas vortlisto)
- Ä → Ә
- B → Б
- C → Ц
- Ç → Ч
- D → Д
- Đ → Ҙ
- E → Э (vortkomence), Е (ĉiuj aliaj okazoj)
- F → Ф
- G → Г
- Ğ → Ғ
- H → Һ
- I → Ы
- İ → И
- J → Ж
- K → К
- L → Л
- M → М
- N → Н
- Ñ → Ң
- O → О
- Ô → Ё (ĝenerale), estas esceptoj, diskutendas konvertado de ьо, йо en fremdvortoj
- Ö → Ө
- P → П
- Q → Ҡ
Rimarkoj
[сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ Kiel V nur en fremdvortoj: витамин → vitamin, ватан → watan, вәкил → wäkil
- ↑ En Interreto oni pli vaste uzas la literon Ź, tamen Đ estis elektita ĉi tie pro du kazoj: etimologio kaj ĝia uzado en la malnova baŝkira latina alfabeto (1930-aj jaroj).
- ↑ Kiel ye nur vortkomence: емеш → yemeş, Екатеринбург → Yekaterinburg
- ↑ Ĉiam kun punkto, I estas aparta litero!
- ↑ En la malnova baŝkira latina alfabeto estis uzata la litero ŋ. Ĉi tie estos uzata ñ pro ĝia pli bona subteno.
- ↑ En la malnova baŝkira latina alfabeto estis uzata la litero ɵ. Ĉi tie estos uzata ö pro ĝia pli bona subteno.
- ↑ Kiel W antaŭ aŭ post la vokalo: ауыл → awıl, тауар → tawar.
- ↑ Kiel W antaŭ aŭ post la vokalo: килеү → kilew. Sed: rişüät
- ↑ ъя → â, ъе → ye, ъю → û: ҡулъяулыҡ → qulâwlıq
- ↑ Same kiel la malmoliga signo.