Дондағы Ростов битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{НП-Россия|Дондағы Ростов|ҡала
 |башҡортса исеме        = Дондағы Ростов
 |русское название       = 
 |оригинальное название  =  Ростов-на-Дону <br>[[File:Rostov-on-Don Collage.jpg|280px]]
 |герб                   = Coat of Arms of Rostov-on-Don.svg
 |флаг                   = Rostov-na-Donu flag.svg
 |описание герба         = Герб
 |описание флага         = Флаг
  |lat_deg = 47|lat_min = 14|lat_sec = 26
  |lon_deg = 39|lon_min = 42|lon_sec = 38
  |CoordAddon = type:city(1052000)_region:RU
  |CoordScale = 
 |
 |размер карты страны      = 310
 |размер карты региона     = 310
 |размер карты района      = 310
 |регион                 = Ростов өлкәһе
 |вид района             = Ҡала округы
 |район                  = Дондағы Ростов ҡала округы
 |район в таблице        = 
 |C в регион               = юҡ
 |внутреннее деление     = 8 райондан тора:
* Ворошилов районы,
* Тимер юл районы,
* Киров районы,
* Ленин районы,
* Октябрь районы,
* Беренсе май районы,
* Пролетарий районы,
* Совет районы.
 |башлығы
 |глава                  = [[Неярохина, Зинаида Васильевна|Зинаида Неярохина]]
 |дата основания         = 1749
 |первое упоминание      = 
 |прежние имена          = 
 |статус               = 1807 йылдан
 |площадь                = 348,5<ref name="city">{{cite web|url=http://www.rostov-gorod.ru/?ID=6540|title=О городе|work=Ростов-на-Дону|archiveurl=http://www.webcitation.org/6IqLJYWWp|archivedate=2013-08-13}}</ref>
 |высота центра НП       = 50
  |население             = 1 109 835
  |год переписи          = 2014
  |плотность             = 3184.61
  |агломерация           = {{увеличение}}2,7<ref>[http://www.donland.ru/Default.aspx?pageid=86882 Ростовская агломерация. Существующее положение]</ref> млн кеше (2013)
  |национальный состав   = [[урыҫтар]] — 90,6 %<br>[[әрмәндәр]] — 3,4 %
  |конфессиональный состав = [[Христанлыҡ|христандар]], [[Ислам|мосолмандар]]
  |этнохороним           = 
 |часовой пояс           = +4
 |почтовые индексы       = 344000—344999
 |телефонный код         = 863
 |автомобильный код      = 61, 161
 |цифровой идентификатор = 60401
 |категория в Commons    = Rostov-on-Don
 |сайт                = http://www.rostov-gorod.ru
 |add1n                  = [[Ҡала көнө]] {{CURRENTYEAR}} йылда
 |add1                   = {{Slidate|день=7|месяц=9|номер=3}}
 |add2n                  = Бүләктәр
 |add2                   = {{орден Ленина|тип=город}} {{орден Отечественной войны 1-й степени|тип=город}}<br>«[[Хәрби даны калаһы]]»
 |add3n = Официаль булмаған атамалары
 |add3                     = Рәсәйҙең көньяҡ башкалаһы<ref>[http://kpoxa.info/turizm/2345-rostov-na-donu-qyuzhnaya-stolicza-rossiiq.html Ростов-на-Дону — «южная столица России» — Женский Журнал Кроха] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121105065213/http://kpoxa.info/turizm/2345-rostov-na-donu-qyuzhnaya-stolicza-rossiiq.html |date=2012-11-05 }}</ref>,<br> Ростов-атаһы<ref>[http://otvet.mail.ru/question/28727670 Ответы@Mail.Ru: Почему Одессу называют мамой, а Ростов папой???]</ref>, Кавказ ҡапҡасы, РнД, Рост-Анджелес<ref>[http://turbina.ru/guide/Rostov-na-Donu-Rossiya-88568/Zametki/Rost-Andzheles-40753/ Рост-Анджелес]</ref><ref>[http://morepesen.ru/22691-basta-rost-anzheles.html Баста − Рост-Анжелес] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140714163654/http://morepesen.ru/22691-basta-rost-anzheles.html |date=2014-07-14 }}</ref> 
}}

'''Дондағы Ростов''' ({{lang-ru|Ростов-на-Дону}}) — [[Ростов өлкәһе]] һәм [[Рәсәй]]ҙең Көньяҡ федераль округының административ үҙәге. Ҡала Көнсығыш-Европа тигеҙлегенең көньяҡ-көнсығышында, [[Дон]] йылғаһы ярында, уның [[Азов диңгеҙе]]нә ҡушылған ерененә 46 км юғарыраҡ урынлашҡан. [[Мәскәү]]гә тиклем алыҫлыҡ — 1076 км.

Халыҡ һаны — 1 109 835 кеше (2014), халҡы буйынса [[Ҡалып:Рәсәйҙең 50 иң ҙур ҡалаһы|Рәсәй ҡалалары]] араһында унынсы урынды биләй. Көньяҡ федераль округ ҡалалары араһында 1-се урында тора (Дондағы Ростов, [[Волгоград]], [[Краснодар]], [[Әстерхан]], [[Сочи]]).

== Тарихы ==
Дондағы Ростовтың барлыҡҡа килгән ваҡыты [[1749 йыл]] тип һанала, батшабикә Елизавета Петровнаның 1749 йылдың [[15 декабрь|15 декабрендәге]] грамотаһы буйынса нигеҙ һалына. Бынан һуң бында порт барлыҡҡа килә, ә [[1761 йыл]]да — хәрби Изге Димитрий Ростовский ҡәлғәһе төҙөлә башлай. Ҡулайлы географик урыны Ростовтың [[иҡтисад]]и үҫешенә йоғонто яһай. Ҡаланың 100 йыллығында бында 15 мең кеше, ә инде [[XX быуат]]та 110 меңдән артыҡ кеше йәшәй<ref>[http://www.rostov-gorod.ru/?ID=6545 Официальный портал городской Думы и Администрации города]</ref>.

Ростовтың иҡтисади үҫешенең нигеҙе — сауҙагәрлек булған. Шулай ҙа XX быуат башында бында йөҙҙән артыҡ предприятие булған. [[1917 йыл]]ға тиклем Ростов ситкә тауар һатыу кимәле буйынса Рәсәйҙә өсөнсө урынды биләп торған. [[1930 йыл]]дар аҙағында халыҡ һаны һәм иҡтисади үҫеше буйынса [[Советтар Союзы]]ның иң эре ун ҡалалаһы иҫәбенә ингән.

[[Файл:Спасибо деду за попеду! 9 Мая 2013 год (Ростов-на-Дону).jpg|280px|слева|thumb|Дондағы Ростовта 9 май]]
[[Бөйөк Ватан һуғышы]] ваҡытында немец ғәсҡәрҙәре Ростовты ике тапҡыр алған: [[1941 йыл]]дың көҙөндә һәм [[1942 йыл]]дың [[йәй]]ендә. Беренсе тапҡыр немец ғәскәрҙәре ҡаланы 1941 йылдың [[17 ноябрь|17 ноябрендә]] баҫып алған<ref>''Бусленко Н. И.'' На ростовских рубежах: немецкие письма сорок первого года. Ростов-на-Дону, 2005.</ref>, бер аҙнанан, [[28 ноябрь|28 ноябрҙә]], маршал [[С. К. Тимошенко]] командованиеһындағы совет ғәсҡәрҙәре ҡаланы азат иткән.

[[Файл:9 МАЯ 2013 (Ростов-на-Дону).jpg|280px|thumb|9 май Парады]]
1942 йылдың [[24 июль|24 июлендә]] Ростовҡа вермахтың 17-се армияһы ингән. Оккупация осоронда нацистар тарафынан 40 меңдән ашыу кеше язаланған, 53 меңе көсләп [[Германия]]ға [[ҡоллоҡ]]ҡа оҙатылған<ref>Действительное количество угнанных в Германию из СССР не поддаётся точному учёту, поскольку в советских источниках угнанные насильно не отделялись от тех, кто добровольно ушёл на Запад вслед за отступающими немецкими войсками (''И. Г. Ермолов.'' Три года без Сталина. Стр. 217)</ref>. [[1943 йыл]]дың [[14 февраль|14 февралендә]] Дондағы Ростов немец ғәсҡәрҙәренән азат ителгән<ref>{{cite web|author=Старосельский Б. Я.|url=http://www.rostov-gorod.ru/?ID=9405|title=Так ковалась наша воинская слава|accessdate=2008-12-19|date=2007-02-27|archiveurl=http://www.webcitation.org/659y5m5tg|archivedate=2012-02-02}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131219075059/http://rostov-gorod.ru/?ID=9405 |date=2013-12-19 }}</ref>. Һуғыш ҡалаға ҙур зыян килтергән, 270 завод һәм фабриканың алтауһы ғына һаҡланып ҡалған. [[Театр]] биналары, институт, мәктәп һәм дауаханалар шартлатылған һәм яндырылған.

[[1970 йыл]]да Дондағы Ростов СССР Юғары Советы Указына ярашлы [[Ленин ордены]] менән бүләкләнгән, [[1982 йыл]]да СССР Юғары Советы Президиумы Указы менән I дәрәжәләге Ватан һуғышы ордены менән бүләкләнгән. Бөйөк Ватан һуғышының 63-сө йыллығы алдынан Ростовҡа «Хәрби Дан ҡалаһы»<ref>[http://document.kremlin.ru/doc.asp?ID=045702 Указ Президента Российской Федерации от 5 мая 2008 года № 556 «О присвоении городу Ростову-на-Дону почётного звания Российской Федерации „Город воинской славы“»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120525064115/http://document.kremlin.ru/doc.asp?ID=045702 |date=2012-05-25 }}</ref> тигән почетлы атама бирелгән.

Бөгөнгө Ростов — Рәсәйҙең иң эре мегаполистарының береһе, көньяҡ илдең сәйәсәти, иҡтисади, мәҙәни һәм фәнни үҙәге, мөһим транспорт магистраль узелы.

=== Административ бүленеш ===
<div style="float: right; margin: 0px 10px 0px 10px">
{{Rostov-on-Don Labelled Map}}
</div>
Ҡала 8 районға бүленгән.
{| class="standard sortable"
!№
!Район
!Майҙан,<br> км²
!Халыҡ һаны,<br> чел
|-
| align="center" | 1
|[[Ворошилов районы (Дондағы Ростов)|Ворошилов районы]]
| align="right" | 38,0
| align="right" | {{Население | Ворошилов районы (Дондағы Ростов) | тс }}
|-
| align="center" | 2
|[[Тимер юл районы (Дондағы Ростов)|Тимер юл районы]]
| align="right" | 69,0
| align="right" | {{Население | Тимер юл районы (Дондағы Ростов) | тс }}
|-
| align="center" | 3
|[[Киров районы (Дондағы Ростов)|Киров районы]]
| align="right" | 18,6
| align="right" | {{Население | Киров районы (Дондағы Ростов) | тс }}
|-
| align="center" | 4
|[[Ленин районы (Дондағы Ростов)|Ленин районы]]
| align="right" | 13,0
| align="right" | {{Население | Ленин районы (Дондағы Ростов) | тс }}
|-
| align="center" | 5
|[[Октябрь районы (Дондағы Ростов)|Октябрь районы]]
| align="right" | 49,5
| align="right" | {{Население | Октябрь районы (Дондағы Ростов) | тс }}
|-
| align="center" | 6
|[[1 Май районы (Дондағы Ростов)|1 Май районы]]
| align="right" | 44,1
| align="right" | {{Население | 1 Май районы (Дондағы Ростов) | тс }}
|-
| align="center" | 7
|[[Пролетар районы (Дондағы Ростов)|Пролетар районы]]
| align="right" | 37,1
| align="right" | {{Население | Пролетар районы (Дондағы Ростов) | тс }}
|-
| align="center" | 8
|[[Совет районы (Дондағы Ростов)|Совет районы]]
| align="right" | 85,4
| align="right" | {{Население | Совет районы (Дондағы Ростов) | тс }}
|}
<!--

== Билдәле шәхестәре ==
* [[Фомин Вадим Александрович]] (13.02.1949), спортсы. Иҡтисад фәндәре кандидаты (1985). [[Өфө авиация институты]]н тамамлаған (1973). Өфө нефть институты спорт клубы тәрбиәләнеүсеһе (тренеры М. А. Зәйнетдинов). Саңғы ярышы буйынса СССР‑ҙың спорт мастеры (1981). [[Башҡортостан Республикаһы]]ның күренекле спортсыһы (1995)<ref>[http://баш.башкирская-энциклопедия.рф/index.php/component/content/article/8-statya/13288-fomin-vadim-aleksandrovich Башҡорт энциклопедияһы — Фомин Вадим Александрович] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160421180719/http://xn--80ab4e.xn----7sbacsfsccnbdnzsqis3h5a6ivbm.xn--p1ai/index.php/component/content/article/8-statya/13288-fomin-vadim-aleksandrovich |date=2016-04-21 }}{{V|5|02|2019}}</ref>.

== Халҡы ==
Дондағы Ростов — халыҡ һаны буйынса Рәсәй ҡалалары араһында 10-сы, Көньяҡ Федераль округы һәм Ростов өлкәһе буйынса — 1-се урынды биләй.

Дондағы Ростовта 2014 йыл башына 1 млн 109,8 кеше йәшәгән<ref>[http://rostov.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/rostov/resources/50dac00043b747bbbd02bdd06954faf7/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8+%D0%BD%D0%B0+1+%D1%8F%D0%BD%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%8F+2014+%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0.htm Ростовстат. Муниципальная статистика. Численность населения Ростовской области на 1 января 2014 года] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140427165744/http://rostov.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/rostov/resources/50dac00043b747bbbd02bdd06954faf7/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8+%D0%BD%D0%B0+1+%D1%8F%D0%BD%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%8F+2014+%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0.htm |date=2014-04-27 }}</ref>, йәки өлкәнең 26,1 % халҡы.

Дондағы Ростовтың миллионлы кешеһе [[1987 йыл]]да тыуған<ref>[http://donlib.ru/rostov-na-donu/2010/4/27/istoriya-rostova.html Централизованная Библиотечная Система Ростова-на-Дону: Исторические зарисовки. Ростов-на-Дону]</ref>.

=== Милли составы ===
[[1989 йыл]]ғы халыҡ иҫәбен алыу йомғағы буйынса ҡалала 106-нан артыҡ милләт йәшәгән.

==== 2010 йылға милли составы<ref>[http://rostov.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/rostov/ru/census_and_researching/census/national_census_2010/score_2010/ Итоги::Ростовстат<!-- Заголовок добавлен ботом -->] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141211011510/http://rostov.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/rostov/ru/census_and_researching/census/national_census_2010/score_2010/ |date=2014-12-11 }}</ref> ====
Дондағы Ростов көньяҡ илдең, төрлө халыҡтарҙың күплеге буйынса, миллионлы ҡалалар араһында беренселекте биләй.
{| class="standard" style="width:40%; height:70px"
|+[[2010 йыл]]ғы Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәбен алыу буйынса милли составы<ref>{{cite web|url=http://rostov.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/rostov/ru/census_and_researching/census/national_census_2010/score_2010/|title=Итоги::Ростовстат|archiveurl=http://www.webcitation.org/6Gd7NdZiK|archivedate=2013-05-15}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141211011510/http://rostov.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/rostov/ru/census_and_researching/census/national_census_2010/score_2010/ |date=2014-12-11 }}</ref>:
|-align="</center>"
!Милләт!!Иҫәбе,<br>кеше!! милләтен<br>күрһәтеүселәр %
|-
|align="left"|[[Урыҫтар]]||960 883||90,1 %
|-
|align="left"|Әрмәндәр||41 553||3,4 %
|-
|align="left"|Украиндар||16 249||1,5 %
|-
|align="left"|[[Әзербайжандар]]||6 739||0,6 %
|-
|align="left"|Ҡаҙаҡтар||5 291||0,5 %
|-
|align="left"|Грузиндар||3 960||0,4 %
|-
|align="left"|Белорустар||2 874||0,3 %
|-
|align="left"|Корейҙар||2 792||0,3 %
|-
|align="left"|Йәһүдтәр||2 403||0,2 %
|-
|align="left"|Лезгиндар||1 660||0,2 %
|-
|align="left"|Ҡырғыҙҙар||1 374||0,1 %
|-
|align="left"|Үзбәктәр||1 188 ||0,1 %
|-
|align="left"|Чечендар||1 073||0,1 %
|-
|align="left"|Осетиндар||992||0,1 %
|-
|align="left"|Гректар||950||0,1 %
|-
|align="left"|Ингуштар||928||0,1 %
|-
|align="left"|Сиғандар||893||0,1 %
|-
|align="left"|Таджиктар
||852||0,1 %
|-
|align="left"|ҡалған милләттәр||13 861||1,7 %
|-bgcolor="lavender"
|align="left"|Милләттәрен күрһәтеүселәр, бөтәһе||1 066 523||100,0 %
|-
|align="left"|БАРЛЫҠ ХАЛҠЫ||1 089 900
|}

Урыҫтар араһынан 2005 кеше үҙҙәрен төп халыҡ [[казактар]] иҫәбенә индергәндәр.

=== Халыҡ һаны динамикаһы ===
'''Халыҡ һанының үҙгәреүе (мең кеше)'''
<center><timeline>
Colors=
  id:lightgrey value:gray(0.9)
  id:darkgrey  value:gray(0.7)
  id:canvas value:rgb(1,1,1)
  id:barra value:rgb(0.6,0.7,0.8)

ImageSize = width:auto height:500 barincrement:50
PlotArea = left:50 bottom:50 top:20 right:20
DateFormat = yyyy
Period = from:0 till:1150000
TimeAxis = orientation:vertical
AlignBars = late
BackgroundColors = canvas:canvas
ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:100000 start:0
ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:25000 start:0

BarData=
  bar:1811 text:1811
  bar:1840 text:1840
  bar:1863 text:1863
  bar:1897 text:1897
  bar:1914 text:1914
  bar:1923 text:1923
  bar:1926 text:1926
  bar:1931 text:1931
  bar:1939 text:1939
  bar:1956 text:1956
  bar:1959 text:1959
  bar:1962 text:1962
  bar:1967 text:1967
  bar:1970 text:1970
  bar:1973 text:1973
  bar:1975 text:1975
  bar:1979 text:1979
  bar:1982 text:1982
  bar:1989 text:1989
  bar:1990 text:1990
  bar:1993 text:1993
  bar:1997 text:1997
  bar:2000 text:2000
  bar:2002 text:2002
  bar:2005 text:2005
  bar:2008 text:2008
  bar:2012 text:2012
  bar:2013 text:2013
  bar:2014 text:2014

PlotData=
  color:barra width:15 anchor:till align:center shift:(0,5)
  bar:1811 from:0 till: 4000 text: 4,000
  bar:1840 from:0 till: 12000 text: 12,600  
  bar:1863 from:0 till: 29300 text: 29,300
  bar:1897 from:0 till: 119500 text: 119,500
  bar:1914 from:0 till: 172300 text: 172,300
  bar:1923 from:0 till: 231400 text: 231,400
  bar:1926 from:0 till: 327600 text: 327,700
  bar:1931 from:0 till: 425100 text: 425,500
  bar:1939 from:0 till: 502900 text: 502,9
  bar:1956 from:0 till: 552000 text: 552,0
  bar:1959 from:0 till: 599500 text: 599,5
  bar:1962 from:0 till: 661000 text: 661,0
  bar:1967 from:0 till: 757000 text: 757,0
  bar:1970 from:0 till: 788000 text: 788
  bar:1973 from:0 till: 845000 text: 845
  bar:1975 from:0 till: 898000 text: 898
  bar:1979 from:0 till: 934100 text: 934,1
  bar:1982 from:0 till: 966000 text: 966
  bar:1989 from:0 till: 1007800 text: 1007,8
  bar:1990 from:0 till: 1013300 text: 1013,3
  bar:1993 from:0 till: 1025000 text: 1025
  bar:1997 from:0 till: 1023000 text: 1023
  bar:2000 from:0 till: 1012700 text: 1012,7
  bar:2002 from:0 till: 1068300 text: 1068,3
  bar:2005 from:0 till: 1058000 text: 1058
  bar:2008 from:0 till: 1048700 text: 1048,7
  bar:2012 from:0 till: 1099500 text: 1099,5
  bar:2013 from:0 till: 1103700 text: 1103,7
  bar:2014 from:0 till: 1109800 text: 1109,8

TextData=
  fontsize:S pos:(100,30)
  text:
</timeline></center>

=== Тыуым һәм үлем ===
{| class="standard"
 !Күрһәткес
 !1990
 !1999
 !2000
 !2001
 !2002
 !2003
 !2004
 !2005
 !2006
 !2007
 !2008
 !2009
 !2010
 !2011
 !2012
 !2013<ref>[http://rostov.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/rostov/resources/2a6895004403f4538127cbd92111eac8/%D0%95%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B5+%D0%B4%D0%B2%D0%B8%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%B2+%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8+%D0%B7%D0%B0+2013+%D0%B3%D0%BE%D0%B4.htm Ростовстат. Естественное движение населения в Ростовской области за 2013 год] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160305193605/http://rostov.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/rostov/resources/2a6895004403f4538127cbd92111eac8/%D0%95%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B5+%D0%B4%D0%B2%D0%B8%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%B2+%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8+%D0%B7%D0%B0+2013+%D0%B3%D0%BE%D0%B4.htm |date=2016-03-05 }}</ref>
 |-
 !1000 кешегә, тыуғандар һаны
 |11.2
 |6.7 
 |7.5
 |7.6
 |8.49
 |8.6
 |8.55
 |8.54
 |8.62
 |8.99
 |9.1
 |9.6
 |10.3
 |10.0
 |11.1
 |11.1
 |-
 !1000 кешегә, вафат булғандар һаны
 |11.9
 |13.4
 |14.7
 |14.8
 |15.3
 |13.7
 |13.59
 |13.75
 |13.27
 |13.08
 |14
 |13.4
 |12.9
 |11.9
 |11.8
 |11.7
 |-
 !1000 кешегә, тәбиғи артым (кәмеү)
 | -0.7
 | -6.7
 | -7.2
 | -7.2
 | -6.8
 | -5.1
 | -5.04
 | -5.21
 | -4.65
 | -4.09
 | -4.9
 | -3.8
 | -2.6
 | -1.9
 | -0.7
 | -0.6
 |}

=== Райондар буйынса халыҡ һаны ===
'''(мең кеше)'''
{| class="standard"
 !Район
 !1970
 !1979
 !1989
 !2002
 !2010
 |-
 !Ворошилов
 | —
 | —
 | align=right | {{Nts|192.9}}
 | align=right | {{Nts|203.3}}
  | align=right | {{Nts|212.7}}
 |-
 !Ленин
 | align=right | {{Nts|103.8}}
 | align=right | {{Nts|90.6}}
 | align=right | {{Nts|79.8}}
 | align=right | {{Nts|81.8}}
  | align=right | {{Nts|78.5}}
 |-
 !Пролетарий
 | align=right | {{Nts|122.4}}
 | align=right | {{Nts|132.2}}
 | align=right | {{Nts|129.6}}
 | align=right | {{Nts|132.2}}
 | align=right | {{Nts|122.2}}
 |-
 !Тимер юл районы
 | align=right | {{Nts|170.6}}
 | align=right | {{Nts|100.8}}
 | align=right | {{Nts|95.3}}
 | align=right | {{Nts|95.3}}
 | align=right | {{Nts|103.2}}
 |-
 !Октябрь
 | align=right | {{Nts|154.7}}
 | align=right | {{Nts|197.8}}
 | align=right | {{Nts|137.6}}
 | align=right | {{Nts|153.6}}
 | align=right | {{Nts|160.6}}
 |-
 !Совет	
 | —
 | align=right | {{Nts|146.6}}
 | align=right | {{Nts|148.2}}
 | align=right | {{Nts|166.2}}
 | align=right | {{Nts|170.3}}
 |-
 !Киров	
 | align=right | {{Nts|98.5}}
 | align=right | {{Nts|94.1}}
 | align=right | {{Nts|81.5}}
 | align=right | {{Nts|69.0}}
 | align=right | {{Nts|66.0}}
 |-
 !Беренсе май районы
 | align=right | {{Nts|138.7}}
 | align=right | {{Nts|171.7}}
 | align=right | {{Nts|154.2}}
 | align=right | {{Nts|166.6}}
 | align=right | {{Nts|176.4}}
 |}

== Иҡтисады ==
[[Файл : Доходный Дом И.А.Э.ЛАША. Начало 20 века.jpg|thumb|240x240px |right| Лаша И. А. Э. Килем Йорттары]]
[[Файл: Доходный дом Чирикова, Ростов-на-Дону.jpg|thumb|240x240px |right| Чириков килем йорттары ]]
[[Файл: Дом М. В. Ширмана, Ростов-на-Дону.jpg |thumb|240x240px |right| Йортта М. В. Ширман]]
[[Файл: Здание Доходного Дома.jpg |thumb|240x240px |right| Йорт Масалитин ]]
Ҡаланың төп аэропорты «Рәсәй аэропорттары» холдингына инә («Ренова» составында)<ref>[ http://www.ar-management.ru/ ]</ref>.
Хәҙерге ваҡытта төрөк Limak Holding менән ҡаланың яңы «Көнсығыш» аэропорты төҙөлә<ref>[ http://www.rostov.aif.ru/money/vybran_genpodryadchik_stroitelstva_aeroporta_yuzhnyy Хәҙерге ваҡытта төрөк Limak Holding менән ҡаланың яңы «Көнсығыш» аэропорты төҙөлә]</ref>.

== Иҫтәлекле урындар ==
* Ҡала думаһы бинаһы.
* А. Солженицын Йорто.
* Г. Г. Пустовойтов сауҙа йорто.
* Гәзит урамындағы бәҙрәф.
* Парамонов складтары.
* Сурб Хач сиркәүе.
* Пресвятая Богородица раштыуаһындағы Ростов Кафедраль соборы.
* М. Горький исемендәге Ростов академия драма театры.
* Ростов өлкә тыуған яҡты өйрәнеү музейы.
* Ростов дәүләт циркы.
* С. Н. Мнацаканов килем йорто булған, ХХ быуат башында.
* Ир-ат шәхси реаль училище Ягубьянец С. Я.
* Килем йорто Пивоварова.
* Кистов килем йорто булған.
* Максимова Йорт.
* Врангел Йорт.
* Өйҙә Ҡаралама.
* Степан Акимов килем йорто булған.
* Мыльцын килем йорто булған.
* Квитко килем йорто булған.
* Бострикин килем йорто булған.
* Трунов Йорт.

== Театр ==
Ростов дәүләт музыка театры, рәсәйҙең көньяғындағы иң ҙур музыка театрҙарының береһе. Дондағы Ростов ҡалаһында урынлашҡан.

1931 йылдың ғинуарында ул дәүләт театры статусына эйә була. Был Советтар Союзында музыка сәнғәтендә һиҙелерлек эҙ ҡалдырған иң яҡшы оперетта театры була. 1999 йылдың сентябрендә театр яңы бинаға күсә. Яңы Ростов дәүләт музыка театры Рәсәйҙә ысын мәҙәни феномен була. Ул, үҙенең статусын үҙгәртеп, музыкаль театрҙың тулы хоҡуҡлы вариҫы булараҡ, бөгөн үҙ репертуарында опера, балет, оперетта, мюзикл, рок-опера, музыкаль новеллалар, иҫ киткес симфоник концерттар тота.

[[Дондағы Ростовтың академия драма йәштәр театры]], элекке Ленин комсомолы исемендәге Ростов йәш тамашасылар театры. [[Ростов дәүләт ҡурсаҡ театры]] — дондағы Ростовта 1935 йылда нигеҙ һалынған ҡурсаҡ театры.

== Фән һәм мәғариф ==
# Рәсәй Президенты янында халыҡ хужалығы һәм дәүләт хеҙмәт Рәсәй академияһы(РАНХиГС) филиалы.

== Мәҙәниәте ==
{{Яҙырға}}

== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр|2}}

== Һылтанмалар ==
* [https://rostov-gorod.ru Рәсми сайт] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191021005912/https://rostov-gorod.ru/ |date=2019-10-21 }}
* [https://gorodrnd.ru/ Ҡала Дондағы Ростов]

{{Рәсәйҙең 50 иң ҙур ҡалаһы}}

[[Категория:Дондағы Ростов|*]]
[[Категория:Миллионер ҡалалар]]
[[Категория:Рәсәй субъекттары баш ҡалалары]]
[[Категория:Хәрби дан ҡалалары]]