Жак-Луи Давид битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Ук}}
'''Жак-Луи Давид''' (франц. Jacques-Louis David; [[30 август]] [[1748  йыл]], [[Париж]] — [[29 декабрь]] [[1825  йыл]], [[Брюссель]]) — француз [[Һынлы сәнғәт|рәссамы]] һәм педагогы, һынлы сәнғәттә француз неоклассицизмының  эре вәкиле.

== Биографияһы ==
Жак- Луи Давид  [[1748 йыл]]дың  [[30 август|30 авгусында]] күпләп тимер һатыусы  Луи-Морис Давид һәм уның ҡатыны  Мари-Женевьев  (тыумыштан Бюрон) ғаиләһендә тыуған  һәм шул уҡ көндә Сен-Жермен- л'Осеруа сиркәүендә суҡындырылған. 1757 йылдың 2 авгусына — дуэлдә вафат булған атаһының үлеменә  тиклем Пиклюс монастыры пансионында йәшәй.  Әсәһенең ир туғаны  Франсуа Бюрон арҡаһында, туғыҙ йәшлек  Жак-Луи, репетитор менән шөғөлләнеп,  Дүрт Милләт Коллежына риторика курсы буйынса уҡырға инә. Шунан һуң әсәһе   малайҙы Парижда ҡустыһы ҡарамағына ҡалдырып,  Эврёға китә.  Жак-Луиҙың киләсәген уның туғандары билдәләй: Мари-Женевьевтың ҡустыһы, Франсуа Бюрон  һәм ҡәйнеше Жк-Франсуа Демезон архитекторҙар була, шулай уҡ ғаилә рәссам Франсуа Бюше менән бәйле була. Баланың рәсемгә һәләттәре беленеү менән ул ике ағаһы кеүек үк архитектор булыр тип ҡарар ителә. 

Давид рәсем дәрестәрен Изге Лука Академияһында ала,  1764 йылда туғандары уны Франсуа Буше үҙенә уҡыусы итеп алыр тигән  өмөт менән,  Жак-Луины уның менән таныштыралар.  Әммә рәссамдың ауырыуы сәбәпле был килеп сыҡмай — шуға ҡарамаҫтан, ул егеткә уға иртә неоклассицизмдың тарихи һынлы сәнғәт  оҫталарының береһе Жозеф Вьенда шөғөлләнеүҙе башларға тәҡдим итә.  Ике йылдан һуң, Давид  1766 йылда һынлы сәнғәт һәм скульптураның Король Академияһына уҡырға инә,  унда Вьен оҫтаханаһында шөғөлләнә башлай. Бер нисә йыл Италияла үткәргән һәм антиклыҡ менән мауыҡҡан һуңғыһының педагогик системаһы антик һынлы сәнғәтте, Рафаэль, ағалы-ҡустылы Карраччи, Микеданджело әҫәрҙәрен өйрәнеүгә, һынлы сәнғәттә «дөрөҫлөк» һәм «бөйөклөк»  ҡаҙаныштары талаптарына нигеҙләнә. 

1775—1780 йылдарҙа Давид Рим ҡалаһында Француз академияһында  уҡый, унда боронғо һынлы сәнғәтте һәм [[Яңырыу дәүере]] оҫталарының ижадын өйрәнә.  

1782 йылдың май айында Шарлотта Пекуль менән өйләнешә.  Уларҙың дүрт балаһы тыуа<ref>''Ланди Э.'' Тайная жизнь великих художников. — {{М.}}, 2011. — ISBN 978-5-98697-228-2. — С. 103.</ref>.

1783 йылда Һынлы сәнғәт академияһының ағзаһы булып һайлана.

[[Бөйөк француз инҡилабы]]нда әүҙем ҡатнаша. 1792 йылда Милли Конвент депутаты итеп һайлана,  унда Марат һәм Робеспьер етәкселегендә монтаньярҙарға ҡушыла, король Людовик XVI үлеме өсөн тауыш бирә.  Йәмәғәт именлеге комитетының ағзаһы була, уның сифатында  «революция дошмандарын»  ҡулға алыу тураһында бойороҡтарға ҡул ҡуя.  Сәйәси килешмәүсәнлек арҡаһында ҡатыны менән айырылыша.

Революцион ваҡиғаларҙы мәңгеләштерергә тырышып, Давид революционерҙарға арналған бер нисә картина яҙа: «Клятва в зале для игры в мяч» (1791, тамамланмаған), «Смерть Марата» (1793, Боронғо сәнғәт музейы, Брюссель). Шулай уҡ был ваҡытта милли халыҡ байрамдары һәм Луврҙа Милли музей ойоштора. 

1794 йылдан  термидориан түңкәрелешенән һуң   революцион ҡараштары  өсөн төрмәгә ябыла.

1796 йылдың ноябрендә Шарлоттаға ҡабаттан өйләнә.

1797 йылда Наполеон Бонапарттың Парижға инеү тантанаһының шаһиты була һәм шунан алып  уның яҡлы була, ә уның власҡа килеүенән һуң  һарай янында «беренсе рәссам» булып китә. Давид Наполеондың Альп аша үтеүен, уңы тәхеткә ултырыу  тантанаһын. шулай уҡ Наполеондың яҡындарының бер нисә портретын эшләй. Наполеон Ватерлоо янында алышта еңелгәндән һуң  1815 йылда ул  Швейцарияға ҡаса. Шул уҡ йылдың авгусында  Францияға ҡайта. Әммә 1816 йылда полиция министры Эли Деказдың һорауына ҡарамаҫтан «батша үлтереүсе» кеүек илдән ҡыуыла. Брюссель ҡалаһына күсә, ғүмеренең аҙағына тиклем шунда йәшәй.

Сен-Жосс-тен-Нодела Леопольд кварталы зыяратында ерләнә (1882 йылда Эверҙағы Брюссель зыяратына күсереп ерләнә), уның йөрәген Парижға алып киләләр һәм Пер-Лашез зыяратында ерләйҙәр  

Рәссамдың ҡатыны унан бер йылдан һуң вафат була

== Ҡыҙыҡлы факттар ==
Аристократ Лепелетье  ҡыҙы Сюзанна, ажар роялист булараҡ, Давидтың «Лепелетье де Сен-Фаржо на смертном одре» картинаһының бөтә репродукцияларын һатып ала һәм тегенеһе королдең үлеме өсөн хәл иткес тауыш биргәс, уларҙы юҡ итә.  Ахырҙа ул рәссамдың улынан ҙур аҡсаға оригиналын һатып ала һәм уны яндыра.  Бер репродукция  һәм рәссамдың уҡыусыһының рәсеме арҡаһында картина осраҡлы һаҡланып ҡала<ref>{{книга|автор=Ланди Э.|заглавие=Тайная жизнь великих художников|оригинал=|ответственный=|место=М.|издательство=|год=2011|страниц=|серия=|isbn=978-5-98697-228-2|тираж=}}{{rp|104}}</ref>

== Данлыҡлы эштәре ==
<gallery>
David - Belisarius.jpg|Хәйер һораусы Велизарий (1781)
David-Oath of the Horatii-1784.jpg|[[Клятва Горациев|Горацийҙар анты]] (1784)
Helene Paris David.jpg|Парис  һәм  Елена мәхәбәте (1788)
Death of Marat by David.jpg|Мараттың үлеме (1793)
The Intervention of the Sabine Women.jpg|Римлеләр һәм сабиндар араһындағы һуғышты туҡтатыусы сабин ҡатын-ҡыҙҙары (1799)
Madame Récamier painted by Jacques-Louis David in 1800.jpg|Рекамье  ханым портреты (1800)
David napoleon.jpg|[[Бонапарт на Сен-Бернарском перевале|Бонапарт  Сен-Бернар артылышында]] (1801)
Jacques-Louis David 018.jpg|Папа Пий VII портерты (1805)
Jacques-Louis David 006.jpg|[[Посвящение императора Наполеона I и коронование императрицы Жозефины в соборе Парижской Богоматери 2 декабря 1804 года|Император Наполеон  менән таныштырыу…]] (1806—1807)
Léonidas aux Thermopyles (Jacques-Louis David).PNG|[[Леонид при Фермопилах|Леонид  Фермопил янында]]
David - Portrait.JPG|Маркизы де Сорси де Теллюсон  портреты. 1790. [[Старая пинакотека|Иҫке  пинакотека]]. [[Мюнхен]]
David - The Death of Socrates.jpg|[[Смерть Сократа|Сократ үлеме]] (1787)
Jacobus Blauw door Jacques-Louis David.jpg|[[Париж|Парижда голланд  вәкиле]] Якобус Блаув (1795)
Madame-Seriziat Jacques-Louis-David 1795.jpg|Эмили Серизиат ханым һәм уның улының портреты  (1795)
Portrait de madame de Verninac by David Louvre RF1942-16 n2.jpg|Мадам де Вернинак портреты (1799)
Jacques-Louis David - Anger of Achilles.jpg|Ахилл асыуы (1825)
Jacques-Louis David 013.jpg|Давидтың уҡыусыһы рәссам Жорж Руже портреты  (1800).
</gallery>

== Иҫкәрмәләр ==
{{Иҫкәрмәләр}}

== Әҙәбиәт ==
* {{Публикация|заглавие=Давид Ж.Л.|инфо=[альбом репродукций]|место=М.|год=1960}}
* {{Публикация|книга|год=1903|заглавие=Сто шедевров искусства|место=СПб.}}
* Герман М. Давид. — М. : Молодая гвардия, 1964. — 304 с. — (ЖЗЛ; Вып. 381). — 115000 экз.
* {{Публикация|книга|заглавие=Давид|место=М.|год=1936}}
* {{Публикация|книга|заглавие=Луи Давид|место=М.|год=1965}}
* {{Публикация|книга|заглавие=Давид: Свидетель своей эпохи|место=М.|год=1984}}
* {{Публикация|книга|заглавие=Louis David|место=P.|год=1954}}

== Һылтанмалар ==
* [http://www.artcyclopedia.com/artists/david_jacques-louis.html Artcyclopedia.com]
* Давид, Жак-Луи в Web Gallery of Art  (англ.)
* {{Из|Кругосвет|http://www.krugosvet.ru/enc/kultura_i_obrazovanie/izobrazitelnoe_iskusstvo/DAVID_ZHAK_LUI.html|заглавие=Давид, Жак-Луи}}
* {{БСЭ3|Давид Жак Луи}}
[[Категория:Рим премияһы лауреаттары]]
[[Категория:Алфавит буйынса Бөйөк француз инҡилабы шәхестәре]]
[[Категория:Википедия:Тура мәҡәләлә булған Викиһаҡлағысҡа һылтанма]]
[[Категория:Википедия:Статьи с переопределением значения из Викиданных]]
[[Категория:Почётлы легион ордены офицерҙары]]
[[Категория:Википедия:Викимәғлүмәттә сығанағы булған мәҡәләләр]]
[[Категория:Алфавит буйынса шәхестәр]]
[[Категория:1825 йылда вафат булғандар]]
[[Категория:29 декабрҙә вафат булғандар]]
[[Категория:Парижда тыуғандар]]
[[Категория:1748 йылда тыуғандар]]
[[Категория:30 августа тыуғандар]]
[[Категория:Рәссамдар]]