Зәйн әл-Ғәбидин битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Ук}}'''Али Ибн Әл-Хөсәйен Зәйн әл-Ғәбидин''' ({{Lang-ar|علي بن الحسين زين العابدين}}; {{ВД-Преамбула}}), шулай уҡ '''әс-Сәжәд''' (للسیجשَاد, «сәждә ҡылыусы») булараҡ билдәле) — [[Шиғыйҙар|шиғый]] [[имам]]ы, [[Хөсәйен ибн Али|Хөсәйен Ибн Алиҙың]] улы,[[Хәсән ибн Али|Хәсән Ибн Алиҙың]] туғаны һәм [[Али ибн Әбү Талип|Али ибн Әбү Талиптың ейәне]].

== Биографияһы ==
Исеме Али (Ғәли) булған. Уға ''әс-Сәжәд'' (сәждә ҡылыусы), шулай уҡ ''Зәйн әл-Ғәбидин'' (сәждә ҡылыусылар биҙәге) һәм ''әл-Зәки'' (саф) тигән маҡтаулы ҡушаматтар бирелгән{{Sfn|Kohlberg|2022}}.

Али (Ғәли) Ибн Хөсәйен 658 йылдың 6 ғинуарында [[Мәҙинә|Мәҙинәлә]] тыуған. Уның атаһы [[Хөсәйен ибн Али|Хөсәйен Ибн Али]] [[Мөхәммәт (Пәйғәмбәр)|Мөхәммәт Пәйғәмбәрҙең]] ейәне, ә әсәһе фарсы батшаһы, һуңғы [[Сәсәниҙәр|сәсәни]] шаһ Йездигерд III ҡыҙы Шәһәрбаныу була.

Ислам риүәйәттәре һәм [[Шиғыйҙар|шиғый]] тарихсылары әйтеүенсә, ул Мәҙинәлә тыуған һәм йәш сағында атаһын [[Кәрбәлә]] сүллегенә оҙатып йөрөгән, әммә ауырыу сәбәпле [[Кәрбәлә]] янындағы алышта ҡатнашмаған һәм шуға күрә тере ҡалған. Атаһы һәм уның туғандары Кәрбәләлә ғазаплап үлтерелгәндән һуң, ул ҡулға алына һәм башта [[Күфә]]гә, ә һуңынан [[Дамаск]]ыға күсерелә.

Уның имамлығы 34 йыл дауам итә.

== Тәғлимәттәре ==
Зәйн әл-Ғәбидиндең тәғлимәттәре башлыса доға рәүешендә була. Уның күренекле эше — доға рәүешендә яҙылған «Сәхифәи Сәжәдиә». Али ибн әл-Хөсәйен аҡһаҡалдар һәм Хижәз ғалимдары араһында юғары дәрәжә биләгән. ''Фәрзәдәғин'' тигән данлыҡлы поэмаһы — бының сағыу миҫалы.

== Вафаты ==
Зәйн әл-Ғәбидин Мәҙинәлә хакимлыҡ иткән [[Өмәүиҙәр хәлифәлеге|өмәүиҙәр]] хәлифәһе [[:ru:Аль-Валид II ибн Язид|Әл-Үәлид II ибн Йәзид]] йәки уның ҡустыһы Хишам ҡушыуы буйынса ағыулап үлтерелгән, тиҙәр {{Sfn|Momen|1985|p=37}}{{Sfn|Donaldson|1933}}. Уның вафаты һижри 94 йылда (беҙҙең эраның 712 йылы) йәки 95 йылда (713 йыл) тип күрһәтелгән, һәм ул Мәҙинәлә [[Әл-Баҡый|әл-Баҡы]] зыяратында үҙенең бабаһы Хәсән янында ерләнгән {{Sfn|Madelung|1985}}{{Sfn|Momen|1985}}{{Sfn|Moosa|1987}}. Шәрҡиәт ғалимы [[:ru:Маделунг, Вилферд|Маделунг Вилферд]] Һүҙҙәре буйынса, уның вафатынан һуң күптәр үҙҙәренең йәшәү сығанаҡтары Алиҙан килгәнен асыҡлай. Ул һәр төн һайын бер тоҡ аҙыҡ артмаҡлап, ярлыларҙың ишеген шаҡып, билдәһеҙ ҡалыр өсөн йөҙөн ҡаплап, яуап биреүсегә йомарт итеп өлөш таратҡан була{{Sfn|Madelung|1985}}.

== Тышҡы ҡиәфәте ==
Мөслим Ибн Уҡбаның ошондай һүҙҙәрен еткерәләр: «Зәйн әл-Ғәбидиндең ҡиәфәте — Пәйғәмбәр кеүек»{{Sfn|Сайиди|2018|p=12}}{{Sfn|Donaldson|1933|p=110}}. Ҡайһы бер авторҙар хәбәр итеүенсә, имам Сәжәдте күргән кешеләр, һоҡланып, унан күҙен ала алмаған{{Sfn|Сайиди|2018|p=12}}.

== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр|2}}

== Әҙәбиәт ==
{{refbegin|2}}
;На русском

* {{Книга|ref=Сайиди|ссылка=https://books.google.ru/books?id=YqhVDwAAQBAJ&printsec=frontcover&dq=али+ибн+хусейн&hl=en&newbks=1&newbks_redir=0&source=gb_mobile_search&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q=али%20ибн%20хусейн&f=false|автор=Сайиди, Хусейн|заглавие=Личность Али ибн Хусейна|ответственный=пер. с перс. Б.В. Норика; канонич. ред. А. Рамазанов|год=2018|место=М.|издательство=Садра|страниц=376|серия=Семейство Пророка|isbn=978-5-906859-26-6}}
;На английском
* {{Книга|ref=Donaldson|ссылка=https://books.google.ru/books/about/The_Shi_ite_Religion.html?id=ZpV7QwAACAAJ&redir_esc=y|автор=Donaldson, Dwight M|заглавие=The Shi'ite Religion: A history of Islam in Persia and Irak|год=1933|место=L.|издательство=Luzac|allpages=393|isbn=0598503781|isbn2=9780598503787}}
* {{Публикация|book|заглавие=[[:iarchive:OriginsAndEarlyDevelopmentOfShiaIslamBySyedHusainMohammadJafri|The Origins and Early Development of Shia Islam]]|год=1979|автор={{нп5|Джафари, Хусейн Мухаммад|Jafri, S. H. M|ur|حسین محمد جعفری}}|ref=Jafri|язык=en|место=L.|издательство=[[Longman]]|allpages=344|серия=Millennium|isbn=978-0-195-79387-1}}
* {{Книга|ref=Momen|автор={{нп5|Момен, Муджан|Momen, Moojan|fa|موژان مؤمن}}|заглавие=[[:iarchive:introductiontosh0000unse_d5k7|An Introduction to Shi'i Islam]]|год=1985|язык=en|место=New Heaven|издательство=[[Yale University Press]]|страниц=XXII, 397|isbn=978-0-300-03531-5}}
* {{Книга:Энциклопедия ислама. 2-е издание|[[Веччия Вальери, Лаура|Veccia Vaglieri L.]]|(al-) Ḥusayn b. ʿAlī b. Abī Ṭālib|volume=3|pp=240—243|ref=Veccia Vaglieri}}
* {{Книга|ref=Ali ibn al-Husayn|ссылка=https://archive.org/details/shiitereligionhi0000dona/mode/2up|заглавие=Ali ibn al-Husayn. The Psalms of Islam (As-sahifa Al-kamilah Al-sajjadiyya).|ответственный=tr. by {{Iw|Chittick, William C.|3=en|4=William Chittick}}|год=1988|язык=en|издательство=The Muhammadi Trust of Great Britain and Northern Ireland}}
* {{Книга|ref=Moosa|ссылка=https://books.google.ru/books?id=WYO1BqdvX9EC&q=%22ali+ibn+al+husayn%22+poison&pg=PA92&redir_esc=y#v=onepage&q=%22ali%20ibn%20al%20husayn%22%20poison&f=false|автор=Moosa, Matti|заглавие=Extremist Shiites: The Ghulat Sects|год=1987|издание=1st ed|издательство=[[Syracuse University Press]]|страницы=92|allpages=580|isbn=0815624115|isbn2=9780815624110}}
* {{Книга|ref=Sharif al-Qarashi|ссылка=https://www.al-islam.org/printpdf/book/export/html/38883|автор=Sharif al-Qarashi, Baqir|заглавие=The Life of Imām Zayn al-Abidin (as)|ответственный=tr. by Jasim al-Rasheed. Iraq: Ansariyan Publications.|год=2000|язык=en|издание=1st ed|allpages=752|isbn=9644381653|isbn2=978 964 438 165 2}}
{{refend}}

== Һылтанмалар ==
* [https://shia.world/dua-imama-sadzhada-dlya-sniskaniya-bozhestvennogo-pokrovitelstva-i-zashhity/ Дуа имама Саджада для снискания божественного покровительства и защиты] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20230131154914/https://shia.world/dua-imama-sadzhada-dlya-sniskaniya-bozhestvennogo-pokrovitelstva-i-zashhity/ |date=2023-01-31 }}
{{Мөхәммәт}}
{{Шиғыйлыҡ}}
{{Тышҡы һытанмалар}}
[[Категория:Ун ике имам]]
[[Категория:Мәҙинәлә вафат булғандар]]
[[Категория:Википедия:Викимәғлүмәттә сығанағы булған мәҡәләләр]]
[[Категория:20 октябрҙә вафат булғандар]]
[[Категория:Мәҙинәлә тыуғандар]]
[[Категория:4 ғинуарҙа тыуғандар]]