Изге Елизавета Венгерская соборы (Кошице)
| Изге Елизавета Венгерская соборы | |
| Нигеҙләү датаһы | 1378 һәм 1490[1] |
|---|---|
 | |
 | |
| Кем хөрмәтенә аталған | Елизавета Венгерская[d] |
| Дәүләт |
 Словакия[1] |
| Административ-территориаль берәмек | Кошице һәм Старе Место[d][1] |
| Сәғәт бүлкәте | UTC+1:00[d] һәм UTC+2:00[d] |
| Епархия | Архиепархия Кошице[d] |
| Христианский литургический обряд | латинская церковь[d] |
| Диңгеҙ кимәленән бейеклек | 212 метр |
| Архитектура стиле | готика[d] һәм готик архитектура[d][1] |
| Һыйым | 5000 кеше |
| Мираҫ статусы | Национальные памятники культуры Словакии[d][2] һәм cultural heritage of Slovakia[d][1] |
| Почта индексы | 04001 |
| Рәсми сайт | domsvalzbety.sk |
 | |
| Святой покровитель | Елизавета Венгерская[d] |
| Бында ерләнгән кешеләр категорияһы | Категория:Похороненные в соборе Святой Елизаветы в Кошице[d] |
| Категория Викисклада для интерьера элемента | Category:Interior of the St. Elisabeth Cathedral in Košice[d] |
 | |
 Изге Елизавета Венгерская соборы (Кошице) Викимилектә | |
Изге Елизавета Венгерская соборы (словак Alžbety Dóm svätej) — Словакияла Кошиценың католик соборы, Кошице архиепархияһының кафедраль соборы. Архитектура ҡомартҡыһы, готика стилендә төҙөлгән. Изге Елизавета соборы — Словакияла иң ҙур һәм Европала иң көнсығыш тарихи готика соборҙарының береһе. Словакияның милли мәҙәниәте ҡомартҡылары исемлегенә инә. .
Тарихы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Сиркәүҙең хәҙерге бинаһы 1378 һәм 1508 йылдар араһында бер нисә этапта төҙөлгән. Сама менән ғибәҙәтхана XI быуат урталарында төҙөлгән һәм Изге Михаил хөрмәтенә изгеләндерелгән. Елизавета Венгерскаяны канонлаштырғандан һуң ул XIII быуат уртаһында Кошицены ҡурсалаусыһы булып иҫәпләнә, һәм ҡала ғибәҙәтханаһы уның хөрмәтенә атала. Был ҡорам папа Мартиндың 1283 һәм 1290 йылдарҙағы хаттарында телгә алына.
1804 йылда Кошице епархияһы (1995 йылдан — архиепархия) төҙөлә. Изге Елизавета ғибәҙәтханаһы кафедраль собор статусын ала.
Урта быуаттарҙа ҡорам бер нисә тапҡыр яна, XIX быуатта готика буйынса танылған белгес билдәле архитектор Имре Штейндль етәкселеге аҫтында реставрациялау буйынса ҙур эштәр башҡарыла. Төп эштәр 1904 йылда тамамлана, әммә криптаһын һәм төньяҡ порталын тергеҙеү 2009 йылға тиклем бара. 1906 йылда соборҙың криптаһында Ференц II Ракоциның мәйете күсереп ерләнә.
Архитектураһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Соборҙың тышҡы оҙонлоғо 60 м, киңлеге — 36 м. Ҡоролманың иң юғары нөктәһе, йәки Сигизмунд башняһы 59 м. Ул тулыһынса XV быуатта төҙөлгән. Соборҙың төньяҡ һәм көньяҡ порталы таш менән һырлап биҙәлгән.
Собор интерьерында готика алтары иғтибарға лайыҡ (1474—1477), матур алтарь — XV быуат сәнғәте шедевры. Образдың размеры 12,60×8,10 м, өс циклға бүленгән 48 картинанан тора: Изге Елизавета тормошо, Христос мауығыуҙары һәм Раштыуа ваҡиғалары. Образ триптих формаһында башҡарылған, ғәҙәттәге ваҡытта «Изге Елизавета тормошо» циклынан 12 картинаны күрһәтә, Бөйөк пост осоронда Христос мауығыуҙары циклы асыла, циклдарын асып, Раштыуа осоронда уға ярашлы картиналар циклы асыла.
Собор интерьерының стеналарында готика фрескалары һәм ҡабырға капеллаларындағы архитектура йыһаздары ҙур ҡыҙыҡһыныу уята.
Һылтанмалар һәм әҙәбиәт[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
На Викискладе есть медиафайлы по теме Собор Святого Елизаветы Венгерской (Кошице)- Сайт собора 2011 йыл 10 октябрь архивланған.
- Vojtech Wick, Dóm svätej Alžbety v Košiciach, Košice, Tlačiareň svätej Alžbety, 1936
- Košický dóm. Národná kultúrna pamiatka, Martin, Východoslovenské vydavateľstvo pre Mestskú správu pamiatok v Košiciach, 1975
