Кредит картаһы
Кредит картаһы — операцияларҙы башҡарыу өсөн тәғәйенләнгән банк түләү картаһы, уның буйынса иҫәпләшеүҙәр банктың клиентҡа билдәләнгән лимит сиктәрендә бирелгән аҡса иҫәбенә кредит килешеүе шарттарына ярашлы башҡарыла (Рәсәй Федерацияһы Үҙәк банкы положениеһы No 266Р). Банк лимитты клиенттың түләү һәләтенән сығып билдәләй.
Дебет карталары кредит карталарынан шуныһы менән айырыла: улар клиенттың банк иҫәбенә үҙ аҡсаһына уның эйәһенең транзакцияларын башҡарыу өсөн ҡулланыла, ә (йәки) кредит учреждениеһы — эмитент клиентҡа банк иҫәбендә аҡса етмәгән йәки булмаған осраҡта бирелгән кредит (овердрафт).
Кредит картаһы ҡулланыусылар кредитын һәм кредиттарҙы ашығыс ихтыяждарға алмаштыра ала. Кредит карталарының кредитҡа ҡарағанда төп өҫтөнлөгө — кредитты банкҡа тәғәйен файҙаланыу тураһында отчет биреүҙән тыш файҙаланыу мөмкинлеге, шулай уҡ льготалы мөҙҙәт (осор) [⇨], был кредит фондтарын проценттар түләмәйенсә файҙаланыу мөмкинлеген бирә.
Кредит карталарының өҫтөнлөктәре[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Кредит карталары эмиссияһы банктар өсөн файҙалы, сөнки:
- Банкҡа фондтар менән операциялар үткәреү өсөн филиалдарҙың киң селтәре кәрәкмәй, сөнки клиент был операцияларҙың күп өлөшөн (тауарҙар һәм хеҙмәттәр өсөн түләү, иҫәптә ҡулаҡса алыу/һалыу) үҙ аллы башҡара ала.
- Карталар буйынса операцияларҙы эшкәртеү классик кредиттар буйынса операцияларҙы эшкәртеүгә ҡарағанда автоматлаштырылған, был уларҙың үҙҡиммәтен кәметә.
- Карта кредиттары классик кредиттар менән сағыштырғанда отошлораҡ продукт булып тора, сөнки картаны хеҙмәтләндереү барышында барлыҡҡа килгән һәр төрлө өҫтәмә эксплуатация комиссиялары (йыл һайын хеҙмәтләндереү өсөн түләү, аҡса алыу, чектарҙың сығарылмалары һәм күсермәләре менән тәьмин итеү һ.б.). Был комиссиялар күҙгә күренмәй һәм клиенттарҙы асыуландырмай, бигерәк тә клиенттың һайлау мөмкинлеге бар (мәҫәлән, ҡулаҡса алыу өсөн түгел, ә һатып алыу өсөн карта менән түләү), әммә эмиссия күләме етерлек булғанда, улар банк өсөн ярайһы уҡ әһәмиәтле килем предметы булып тора.
- Ҡулаҡсаһыҙ операцияларҙы дәртләндереү — һатып алыуҙарҙы карта буйынса түләү өсөн ҡулаҡсаһыҙ операциялар банкка йә һатыу-хеҙмәтләндереү сауҙа нөктәһенән, йә түләү системаһынан өҫтәмә комиссия алырға мөмкинлек бирә.
Кредит карталарын ҡулланыу шулай уҡ тәртипле кредит алыусыға ла файҙа килтерә, сөнки льготалы мөҙҙәт (осор) шарттары шарты менән ул үҙ сығымдарын түләмәйенсә ҡыҫҡа ваҡытҡа бурысҡа алынған аҡсаларҙы файҙаланырға мөмкинлек бирә, шул уҡ ваҡытта үҙ аҡсаһын депозитҡа һалырға һәм процентлы килем килтерергә мөмкин.
Кредит картаһы номерының форматы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Кредит картаһының (йәки башҡа банк картаһының) номеры картаның алғы яғындағы цифрлы кодтарҙан тора. Картаның эҙен (слипаһын) алып ташлау мөмкинлеге өсөн йыш ҡына эмбоссирлана. Номерҙы формалаштырыу ҡағиҙәһе түләү системалары менән билдәләнә. Мәҫәлән, Visa картаһының номеры 4-кә башлана, MasterCard картаһының номерһы 5-кә башлана.
Карта номерында файҙалы мәғлүмәт бар: картаның банк-эмитенты коды, түләү системаһы коды, сығарыу төбәге, контроль коды шифрланған. Рәсәйҙәге кредит карталарының номерҙары, ҡағиҙә булараҡ, 16 һандан тора, әммә 13 һәм 19 урынлы номерҙар осрай. 19 һанлы номерҙар, ҡағиҙә булараҡ, бер үк клиент иҫәбенә бирелгән өҫтәмә карталарға тәғәйенләнә, 13 һанлы номерҙы иҫке, элек бирелгән пластик карталарҙа күрергә мөмкин.
Кредит картаһы номерының форматы халыҡ-ара ISO 7812 стандарты менән билдәләнә. Уға ярашлы, тәүге алты һан банктың идентификация номеры (BIN). Һуңғыһы алдағылары нигеҙендә Луна алгоритмы буйынса иҫәпләнә.
Льготалы осор[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Кредит картаһын алыуға ғариза биргәндә банктар льготалы осорҙы бәйләй ала (отчетлылыҡ һәм льготалы процентһыҙ осорҙан тора). Был осорҙа кредит алыусы картанан алынған кредит аҡсаһын проценттар түләмәйенсә файҙалана ала. Льготалы осор банк сығарған кредит картаһы менән билдәләнә һәм кредит картаһының ҡулланыусылар кредиты йәки дебет картаһы өҫтөнән өҫтөнлөктәренең береһе булып тора.