Мартин (ҡала) битенең сығанаҡ тексын ҡарарға


{{УК}}
'''Мартин''' ({{Lang-sk|Martin}}, {{Lang-de|Turz-Sankt Martin}}, {{Lang-hu|Turócszentmárton}}) — төньяҡ [[Словакия|Словакияның]] [[Ҡала|ҡалаһы]], Малой һәм Вель Фатры итәгендә урынлашҡан, Турьец һәм Ваг йылғаларының кушылышында урынлашҡан. Халыҡ һаны — яҡынса 60 мең кеше.

== Тарих ==
Беренсе тапҡыр Мартин 1284 йылда Склабин панствоһы тип телгә алына. 1340 Мартин ҡала хоҡуғын ала. 

Тәү сиратта ҡала словак милли тергеҙеүеҙең баш ҡалаһы булараҡ билдәле. [[1861 йыл|1861 йылда]] бында словак халыҡ йыйылышы үткән, унда, словактаҙың маҡсаттарын милләт булараҡ белдергән, Меморандум ҡабул ителгән. Йыйылыштың һөҙөмтәһе булып Словак матицаһы нигеҙләнә (словак мәҙәни ойошмалары) барлыҡҡа килә һәм өс словак гимназияһы. [[1893 йыл|1893]] йылда Словак халыҡ музейы ойошторола.

[[1918 йыл|1918 йылдың]] 30 сентябрендә Словак халыҡ йыйылышы Мартинда Словакияны [[Чехословакия|Чехословакияға]] ҡушыу тураһындағы Словактар халҡы декларацияһын  ҡабул итә.

[[1944 йыл|1944]] йылдың 21 апрелендә словак партизандары ҡаланы баҫып алалар, һәм [[Чехословакия|Чехословакияны]] тергеҙеү тураһында иғлан итәләр, әммә ауыр һуғыштарҙан һуң немец ғәскәрҙәре Мартинды тағын баҫып алалар, [[1945 йыл|1945]] йылдың 11 апрелендә ҡала азат ителә

[[1949 йыл|1949]] йылда Мартинда ZTS заводы үҙ эшен башлай, унда тракторҙар эшләнә, шулай уҡ лицензиялы совет Т-34 тиклем Т-72 танкылары сығарыла.

Әлеге ваҡытта Мартин - словак Турцаһының сәнәғәт үҙәге .

== Билдәле кешеләр ==

* Зора Есенск (1909-1972) — словак тәржемәсеһе, мөхәррир, яҙыусы, әҙәби тәнҡитсе.
* Янко Есенский (1874-1945) — словак прозаигы, шағир, тәржемәсе һәм словак милли сәйәси һәм әҙәби хәрәкәте эшмәкәре.
* Ян Калинчак (1822-1871) — словак шағиры һәм яҙыусыһы.
* Андрей Кметь (1841-1908) — словак ботанигы, этнограф, археолог, геолог.
* Любош Костелный (1981) — словак актеры, Домодедово аэропортында террористик акт ваҡытында яралана.
* Милана Митровский (1875-1943) — словак прозаик, рәссам.
* Донъя Набелков (1956) — словак лингвисты.

== Шулай уҡ ҡара ==

* Турьец

== Иҫтәлекле урын ==

* Төп майҙан ансамбле
* Словак халыҡ музейы
* Халыҡ зыяраты — Словакияның күп күренекле шәхестәр пантионы.

== Һылтанмалар ==

* [http://www.martin.sk Мартин рәсми сайты]
* [http://www.matica.sk Словак Матицаһы Учредителе]
* [http://www.snm.sk Словак Халыҡ Музейы]
* [http://www.castles.sk/index.php?castle=165 Замок Склабиня] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070927194155/http://www.castles.sk/index.php?castle=165 |date=2007-09-27 }}
[[Категория:Словакия ҡалалары]]
[[Категория:Википедия:Статьи с переопределением значения из Викиданных]]