Мағас битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Ук}}
'''Мағас''' ({{Lang-inh|Мағас}}) — [[Рәсәй Федерацияһы]], [[Ингушетия]] [[Ингушетия|Республикаһының]] баш ҡалаһы.

Рәсәй Федерацияһы субъектының административ үҙәге булған иң бәләкәй һәм иң йәш тораҡ пункты.

Республика әһәмиәтендәге ҡала, ҡала округы статусына эйә булған шул уҡ исемдәге Магас ҡалаһын уның составында берҙән-бер тораҡ пункты булараҡ барлыҡҡа килтерә<ref>{{Cite web |url=http://docs.cntd.ru/document/895201294 |title=Закон от 23 февраля 2009 йыла № 5-РЗ «Об установлении границ муниципальных образований Республики Ингушетия и наделении их статусом сельского поселения, муниципального района и городского округа» |access-date=2018-09-27 |archive-date=2018-01-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180128233300/http://docs.cntd.ru/document/895201294 |deadlink=no }}</ref>.

== Сәғәт поясы ==
Ҡалала [[Мәскәү]] ваҡыты ҡулланыла. Сәғәт бүлкәте — UTC+3.

== Этимологияһы ==
Ингушетияның яңы баш ҡалаһына « Мағас» атамаһы фәнни- тарихи, археологик һәм лингвистик мәғлүмәттәрҙән, шулай уҡ урындағы топонимиканың географик атамалары нигеҙендә бирелгән. Уларға ярашлы, Төньяҡ Кавказда урта быуат полиэтник дәүләте боронғо Аланияның баш ҡалаһы тап шулай тип аталған.

«Мағас» һүҙе «ер, ҡояш урыны» тип этимологиялаштырыла, ә ҡала исеме булараҡ — «ҡояш ҡалаһы» тигәнде аңлата{{Sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=117}}.

== Халҡы ==
{{Население|Магас}}

[[Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәбен алыу, 2010|2010 йылғы бөтә рәсәй халыҡ иҫәбен алыу]] мәғлүмәттәре буйынса<ref>{{cite web|url=http://ingstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/ingstat/resources/88de168040471b769f8bdf0fa8517bb1/том+4.+Национальный+состав+и+владение+языками%2C+гражданство+по+Республике+Ингушетия.rar|title=Том 4. Таблица 04-04 Население Ингушетии по национальности и владению русским языком|access-date=2021-05-11|archive-date=2016-03-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20160306015147/http://ingstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/ingstat/resources/88de168040471b769f8bdf0fa8517bb1/%D1%82%D0%BE%D0%BC+4.+%D0%9D%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B9+%D1%81%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2+%D0%B8+%D0%B2%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B0%D0%BC%D0%B8,+%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B6%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE+%D0%BF%D0%BE+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B5+%D0%98%D0%BD%D0%B3%D1%83%D1%88%D0%B5%D1%82%D0%B8%D1%8F.rar|deadlink=yes}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160306015147/http://ingstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/ingstat/resources/88de168040471b769f8bdf0fa8517bb1/%D1%82%D0%BE%D0%BC+4.+%D0%9D%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B9+%D1%81%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2+%D0%B8+%D0%B2%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B0%D0%BC%D0%B8,+%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B6%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE+%D0%BF%D0%BE+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B5+%D0%98%D0%BD%D0%B3%D1%83%D1%88%D0%B5%D1%82%D0%B8%D1%8F.rar |date=2016-03-06 }}</ref>:

* [[ингуштар]] — 1961 кеше (78,38 %)
* [[урыҫтар]] — 406 кеше (16,23 %)
* аварҙар — 26 кеше (1,04 %)
* башҡалар-109 кеше (4,36 %)

== Фотоһүрәттәр галереяһы ==
<gallery widths="150" class="center">
Файл:Vovnushki-arkhitekturnoe.jpg|Мағас, төҙөлөш башы
Файл:Magas001.jpg|Президент Һарайы
Файл:Magas-1.PNG|Республика Аллеяһы (һулда — [[Хрущёв Никита Сергеевич|Никита Хрущёв]] урамы). 2010 йыл
Файл:Magas-2.PNG|Республики Аллеяһы ( ингуш дәүләтселегенең  80 йыллығы айҡанлы булдырылған). 2010 йыл
Файл:Magas-4.PNG|Ингушетия Хөкүмәте бинаһы. 2010 йыл
Файл:Magas-3.PNG|Мағас ҡала хакимиәте бинаһы . 2010 йыл
Файл:Магас_(Magas)_2.jpg| Иҙрис Зязиков проспекты күренеше. Мағас
</gallery>

== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}

== Һылтанмалар ==
* [http://www.magasonline.ru/ Магас ҡалаһы хакимиәте]
* [http://www.magas.ru/ Магас ҡалаһы сайты] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210204111113/http://www.magas.ru/ |date=2021-02-04 }}
* [http://www.mojgorod.ru/r_ingushetia/magas/index.html Магас] "Минең Ҡалам"энциклопедияһында
* [http://danlux.livejournal.com/20580.html Магас ҡалаһының хәҙерге заман фотоһүрәттәре]
{{Тышҡы һытанмалар}}
[[Категория:XX быуатта нигеҙләнгән ҡалалар]]
[[Категория:Ингушетия ҡалалары]]