Насретдинова Зәйтүнә Әғзәм ҡыҙы битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Театральный деятель
 | Имя              =Зәйтүнә Насретдинова
 | Изображение      = Зайтуна Насретдинова.jpg
 | Описание изображения = 140px
 | Имя при рождении = Зәйтүнә Әғзәм ҡыҙы Насретдинова
 | Дата рождения    = 14.08.1923
 | Место рождения   = [[СССР]] [[Башҡорт АССР-ы]] {{ТУ|Өфө|Өфөлә}} ҡалаһы 
 | Дата смерти      = 1.10.2009
 | Место смерти     = [[Рәсәй Федерацияһы]] [[Башҡортостан Республикаһы]] {{ВБУ|Өфө|Өфөлә}} ҡалаһы 
 | Профессия        = балет артисы
 | Гражданство      = {{USSR}}→{{RUS}}
 | Годы активности  = 1941—1964
 | Театр            = [[Башҡорт дәүләт опера һәм балет театры]]
 | Награды          = {{{!}} style="background: transparent"
{{!}} {{орден Октябрьской Революции|1976}} {{!!}} {{орден «Знак Почёта»|1946}} {{!!}} {{медаль За доблестный труд в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.|1946}}
{{!}}}
{{{!}} style="background: transparent"
{{!}}{{народный артист СССР|1955}}  {{!!}} {{народный артист РСФСР|1953}} {{!!}} {{Заслуженный артист РСФСР|1949}}
{{!}}}
 | imdb_id          = 
}}
{{фш|Насретдинова}}
{{Врезка
 | Выравнивание    = right
 | Ширина          = 200px
 | Фон             = #bbe0cc
 | Заголовок       = [[b:Тормош һабаҡтары. 8 класс#Зәйтүнә Насретдинова (1923)|Зәйтүнә Насретдинова]] бар
| Содержание      = [[File:Wikibooks-logo-ba.svg|38px]] Викидәреслектә
 | Заголовок снизу = 1 }}
'''Насретдинова Зәйтүнә Әғзәм ҡыҙы''' ([[14 август]] [[1923 йыл]] — [[1 октябрь]] [[2009 йыл]]) — [[башҡорт]] балет артисы, педагог. [[СССР]]-ҙың (1955) һәм [[РСФСР]]-ҙың (1954) халыҡ, [[БАССР]]-ҙың атҡаҙанған (1946) артисы. Октябрь Революцияһы (1976), [[«Почёт Билдәһе» ордены|«Почёт Билдәһе»]] (1946)  ордендары кавалеры.

== Биография ==
Зәйтүнә Әғзәм ҡыҙы Насретдинова 1923 йылдың 14 авгусында [[Өфө]]лә тимер юл эшсеһе ғаиләһендә тыуған. Баш ҡаланың 20-се мәктәбен (әле — Өфөнөң Ф. Мостафина исемендәге 20-се ҡала башҡорт гимназияһы), [[Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены|Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ]] орденлы Ленинград хореография училищеһының (әле — А. Ваганова исемендәге рус балеты академияһы) башҡорт бүлексәһен тамамлай. [[1941 йыл]]дың июлендә [[Башҡорт дәүләт опера һәм балет театры]]ның балет труппаһында солист булып хеҙмәт эшмәкәрлеген башлай.

== Эшмәкәрлеге ==
Зәйтүнә Насретдинова сирек быуатҡа торошло оҙон сәхнә тормошонда милли, рус һәм сит ил классик спектаклдәрендә сағыу һәм ҡабатланмаҫ образдары аша үҙен киң диапазонлы талантлы классик бейеүсе тип танытты. Улар — Одетта һәм Одиллия, Аврора (П. Чайковскийҙың «Аҡҡош күле» һәм «Йоҡоға талған һылыу»ы), Никия, Китри (Л. Минкустың «Баядерка»һы һәм «Дон Кихот»ы), Жизель һәм Мирта (А. Адандың «Жизел»е), Франциска (И. Штраустың «Зәңгәр Дунай»ы), Эсмеральда (Ц. Пуниҙың «Эсмеральда»һы) һәм башҡалар.

«Сыңрау торна» тәүге милли балетындағы Зәйтүнгөл образы улар араһында айырым урынды биләй. Балет авторҙары — либреттист [[Ғәскәров Фәйзи Әҙеһәм улы|Ф. Ғәскәров]], композиторҙар Л. Степанов һәм [[Исмәғилев Заһир Ғариф улы|З. Исмәғилев]] үҙҙәренең әҫәрен йәш һәм талантлы балеринаға арнай. Республиканың тәүге профессиональ балет артисы Зәйтүнә Насретдинова сирек быуатҡа яҡын партнеры, тормош иптәше һәм фекерҙәше булған Хәләф Сафиуллин менән бейей. Улар, театрҙың сит илдәргә гастролгә сыҡҡан тәүге артистары. [[Германия]], [[Болгария]], [[Венгрия]], [[Польша]], [[Куба]], [[Монголия]], [[Бөйөк Британия]], [[Шотландия]], [[Ирландия]], Корея тамашасыларының һөйөүен яулай.

Зәйтүнә Насретдинова бар ғүмерен бейеүгә арнаны һәм 40 йылдан ашыу Башҡорт дәүләт опера һәм балет театры балет труппаһының педагог-репетиторы булып эшләне. Уның тырышлығы менән Башҡортостанда бөтә донъяға танылыу яулаған Өфө балет мәктәбе эшләй.

== Ҡаҙаныштары ==
Зәйтүнә Насретдинованың фиҙакәр хеҙмәте халыҡ-ара эксперттар тарафынан да юғары баһалана. Уның исеме [[Бөйөк Британия]]лағы Халыҡ-ара биографиялар үҙәге тарафынан нәшер ителгән «Кто есть кто» — «Сто известных женщин мира» бөтә донъя биографиялар энциклопедияһына индерелде. Донъя мәҙәниәтенә ҙур өлөш индергәне өсөн 2006 йылда Халыҡ-ара биографиялар үҙәге советы (Кембридж, Бөйөк Британия) уға «Халыҡ-ара профессионал» тигән маҡтаулы исем бирҙе.

== Хәтер ==
* Өфөлә Зәйтүнә Насретдиноваға һәйкәл ҡуйыла<ref>[http://www.bashinform.ru/bash/958496/ Баш ҡалала легендар балерина Зәйтүнә Насретдиноваға һәйкәл ҡуйыла. {{Башинформ}}, 2017, 13 февраль]{{V|13|02|2017}}</ref>.

== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}

== Һылтанмалар ==
* {{БЭ2013|index.php/read/8-statya/8837-nasretdinova-z-jt-n-z-m-y-y}}
* [http://www.kino-teatr.ru/teatr/acter/w/sov/253191/bio/ Биография на сайте КИНО-ТЕАТР]{{Ref-ru}}
* [http://www.bashopera.ru/press.creative_portraits.nasretdinova.html Зайтуна Насретдинова: рожденная для легенды] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090911132145/http://www.bashopera.ru/press.creative_portraits.nasretdinova.html |date=2009-09-11 }}{{Ref-ru}}
* [http://www.rg.ru/2009/10/01/reg-bashkortostan/zaytuna-anons.html Скончалась великая башкирская балерина Зайтуна Насретдинова]{{Ref-ru}}

[[Категория:Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған артистары]]
[[Категория:Педагогтар]]
[[Категория:КПСС ағзалары]]
[[Категория:Шәхестәр:Башҡорт дәүләт опера һәм балет театры]]
[[Категория:Балет артистары]]