Нәҡшбәндиә битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Религиозная организация
 | оригинал       = {{lang-ar|الطريقة النقشبندية}}
 | изображение    = Bakha ad Din2.JPG
 | ширина         = 
 | подпись        = Бохара янындағы Б. Нәҡшбәнд мавзолейы
 | другие названия = Нәҡшбандиә&nbsp;тәриҡәте
 | религия        = ислам
 | течение        = сөнниселек
 | основание      = XIV быуат
 | основатель     = Баһаутдин Нәҡшбәнд
 | страны         = Урта Азия, Һиндостан, Төркиә, Балкан, Ғәрәбстан
 | регионы        = Волга-Урал, Төньяҡ Кавказ
 | численность    = 
 | основоположники =  Ғәләүетдин Аттар, Ғөбәйҙулла Шаши
 | представители  = 
 | идеология      = 
 | правовая школа = 
 | вероубеждение  = 
 | источники      = 
 | союзники       = 
 | противники     = 
 | примечания     = <!--14-->
}}
'''Нәҡшбәндиә''' ({{lang-ar|الطريقة النقشبندية}}, {{lang-fa|نقشبندی}}) — [[Суфыйсылыҡ|суфыйҙар]] тәриҡәте.

== Тарих ==
Етәкселәренең береһе ''Баһаутдин Нәҡшбәнд'' (1318—1389) исеме менән аталған. [[Урта Азия]] хәнифәттәре араһында барлыҡҡа килә.  Төп идеяһы — шәхес азатлығы, йәмғиәт тормошонда ҡатнашыу, һөнәр, игенселек һәм сауҙа менән шөғөлләнеү.

Уның юлы 10 мәҡәмдән тора, унан барған тәриҡәттең 11 принцибына (тәүбәгә килеү, сабырлыҡ, уяулыҡ, тын алышты көйләү һ. б.) таянырға тейеш. Тәүге өс принциптары Баһаутдин Нәҡшбәнд менән, ә ҡалғандары Ғәбделхалиҡ әл-Гидждувани менән төҙөлә<!-- :
# «Вакыф-и замани» ({{lang-fa|وقوف زماني}} — ''ваҡыт туҡталышы'') — ваҡытты ҡәҙер итеү һәм һәр үҙ мәлеңде алдан уйлау;
# «Вакыф-и адади» ({{lang-fa|عددي وقوف}} — ''хисапты индереү'') — иғтибарҙы зекер әйтеүгә йүнәлтеү, иң мөһим зекер әйтеүҙең иҫәбе түгел ә уның сифаты;
# «Вакыф-и кальби» ({{lang-fa|وقوف قلبي}} — ''йөрәк хәрәкәтһеҙлеге'') — сконцентрированность сердца и помыслов на произнесении зикра, не оставляя места ни для чего другого;
# «Хуш дар-дам» ({{lang-fa|هوش در  دم}} — ''ум в дыхании'') — ощущение близости Аллаха;
# «Назар дар-кадам» ({{lang-fa|نظر در قدم}} — ''взгляд на шаг'') — обращение своего взора на кончики пальцев ноги оберегание взгляда на запретное;
# «Сафар дар-ватан» ({{lang-fa|سفر در وطن}} — ''путешествие по Родине'') — отдаление от людей и приближение к Богу;
# «Халват дар-анджуман» ({{lang-fa|خلوت در انجمن}} — ''одиночество в толпе'') — затворничество среди остальных людей, занятие мирскими делами с обращенным к Богу сердцем;
# «Яд-кард» ({{lang-fa|ياد كرد}}) — поминание Аллаха языком вместе с сердцем;
# «Баз-гашт» ({{lang-fa|باذ گشت}} — ''возвращение'') — чтение зикра с мыслями только об Аллахе;
# «Нигах-дашт» ({{lang-fa|نگاه داشت}} — ''сохранение'') — защита сердца от вторжения посторонних ощущений;
# «Яд-дашт» ({{lang-fa|ياد داشت}} — ''вспоминовение'') — познание глубины ощущений в духовной практике и необходимость защиты достигнутого состояния возврата к Богу -->{{sfn|Али-заде, А. А.|2007}}.

Нәҡшбәндиә йолаһының нигеҙен тын зекер (Алла исемен, ҡысҡырып әйтеүҙән айырмалы, эстән ҡабатлап тороу) һәм сөхбә (остаз менән мөриттең юғары рухи кимәлдәге даими әңгәмәләре) тәшкил итә. XV быуат алып — мосолман донъяһында иң киң таралған тәриҡәттәрҙең береһе. Урал-Волга буйы төбәгендә [[башҡорттар]] араһында нәҡшбәндиә таралыу алған тармаҡтары: мөджәддидиә (XVIII быуаттан алып) һәм хәлидиә (XIX быуаттың 2‑се яртыһы). XIX быуаттың 70-се йылдарынан алып [[Зәйнулла Рәсүлев|З. Х. Рәсүлев]] тәриҡәттең рухи остазы була, уның эшмәкәрлегенең беренсе йылында 7 меңдән ашыу кеше (башлыса [[Урал аръяғы башҡорттары]]) нәҡшбәндиә мөритенә әүерелә; ул урындағы мосолмандарға ҡысҡырып зекер әйтеүҙе, [[Мәүлит байрамы]]н билдәләүҙе, тиҫбе тартыуҙы һ.б. индерә.

[[Башҡортостан]]да [[Вәлидовтар]], [[Ҡорбанғәлиев Ғәбиҙулла Ғәбделхәким улы|Ғ. Ғ. Ҡорбанғәлиев]], [[Ҡорбанғәлиев Мөхәмәтғәбделхәй Ғәбиҙулла улы|М. Ғ. Ҡорбанғәлиев]], Х. Һатлыҡов һ. б. Нәҡшбәндиә тәриҡәтендә була.

== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}

== Әҙәбиәт ==
* {{ИЭС1991|О. А.|Накшбандийа|186—187}}
* {{ИЭС+2007|608|Накшбендиты}}
* ''Янгузин А. Р.'' Духовный мир суфиев. — Уфа, 2007.

== Һылтанмалар ==
{{Commonscat|Naqshbandi order}}
* {{БЭ2013|index.php/read/8-statya/10102-n-shb-ndi|}}

[[Категория:Нәҡшбәндиә|*]]