Помпеи битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

[[Файл:Вулкан_и_город.jpg|thumb |200px|Везувий һәм ҡала стенаһы 2010 йылда]]
[[Файл:Karl_Brullov_-_The_Last_Day_of_Pompeii_-_Google_Art_Project.jpg|thumb|right|300px|[[Брюллов Карл Павлович|К. Брюллов]]. Помпеиҙың һуңғы көнө ([[1833]])]]
[[Файл:Pompeii Garden of the Fugitives 02.jpg|thumb|200px|left|Вулкан ҡорбандары]]
'''Помпе́и''' ({{lang-lat|Pompeji}}, {{lang-it|Pompei}}, {{lang-nap|Pompei}}; {{lang-el|Πομπηία}}) — [[79 йыл]]дың 24 авгусында атылған [[Везувий вулканы]] көлө аҫтында күмелеп ҡалған [[Италия]]ның Камапания өлкәһендә [[Неаполь]]дын йырыҡ түгел урынлашҡан [[Боронғо Рим]] ҡалаһы.

Хәҙерге көндә — асыҡ һауалағы музей. [[ЮНЕСКО]]ның [[бөтә донъя мираҫы]] исемлегенә индерелгән. Бөтә донъяға билдәле Помпеи ҡалаһы Италияның көньяғында [[Везувий вулканы]] итәгендә урынлашҡан. [[79 йыл]]дың 24 авгусында [[вулкан]] атылы башлағас ҡала көл аҫтында ҡала. Бөгөнгө көндә был ҡаланы күрергә бөтә донъянан туристар ағыла.

[[1594 йыл]]да был ҡаланы, һәләкәттән һуң быуат ярым ваҡыт үткәс, ҡаҙыу эштәре барышында табалар<ref>[http://pochemy.net/?n=1214 Гибель Помпей]</ref>. 1748 йылдан башлап был урында ҡаҙыу эштәре башҡарыла. Был ҡаланың мозаикалы стеналары, иҙәндәре, храм, [[амфитеатр]], мунса ҡалдыҡтары, йорттар, ҡала ҡапҡаһы янындағы [[некрополь]] һәм башҡа нәмәләр табыла.

[[1870 йыл]]да ике метрлыҡ көл һәм һөрөм аҫтында ҡалған кеше мәйеттәре ятҡан бушлыҡтар табыла. Был бушлыҡтарға шыйыҡ гипс һалып, ул замандағы кешеләрҙең һыны реконструкциялана. Шуныһы ҡыҙыҡлы: кемдәрҙер ғаиләһе менән ашап ултыра, ашарға бешерә, кейем тегә — уларҙы вулкан шул көйө ҡаплаған. Был фигуралар Помпеи музей ҡурсаулығында винтиналарҙа һаҡлана.
Ике мең йыл элек матди үҫешке ирешкән ҡала рухи бөлгөнлөккә төшкән. Ҡала аристократияһы күнел асыу өсөн төрлө саралар үткәргән. Эскеселек, зина ҡалыу, фәхишәлек ҡала кешеләре өсөн ят түгел.

[[1961 йыл]]дан һуң ҡалала реставрация эштәре башҡарыла. Ҡаланың 20-25 % өлөшөндә ҡаҙыу эштәре башҡарылған<ref>[http://guidebook20.ru/pompei/ Город—призрак исчезнувшей цивилизации] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170810165122/http://guidebook20.ru/pompei/ |date=2017-08-10 }}</ref>.

== Иҫкәрмәләр ==
<references/>

== Әҙәбиәт ==
* {{книга
|автор          = Michael Vickers
|часть          = Pompeji
|заглавие       = Kunst und Kultur alter Völker. Rom
|оригинал       = 
|ссылка         = 
|издание        = 
|место          = Erlangen
|издательство   = Karl Müller Verlag
|год            = 1991
|страницы       = 59-71
|isbn           = 
}}

{{coord|display=title|40|45|00|N|14|29|10|E|type:city_region:IT}}
{{Всемирное наследие|829}}
{{commons|Pompeii}}
{{Roma-stub}}
[[Категория:Алфавит буйынса музейҙар]]
[[Категория:Юҡҡа сыҡҡан ҡалалар]]
[[Категория:Италияның иҫтәлекле урындары]]
[[Категория:Боронғо Рим]]