Пьедрас-Неграс
| Пьедрас-Неграс | |
| Lua хатаһы: expandTemplate: template "lang-mis" does not exist. | |
 | |
| Культура | Майя |
|---|---|
| Дәүләт |
 Гватемала |
| Административ-территориаль берәмек | Чьяпас[d] |
 | |
 Пьедрас-Неграс Викимилектә | |
Пьедрас-Неграс харабалары (исп. Piedras Negras) — майя мәҙәниәтенең классик осорҙа иң ҙур археология ҡомартҡыларының береһе. Керамика табылдыҡтарға ҡарағанда, ҡала беҙҙең эраға тиклем 700 йылдан алып беҙҙең эраның 820 йылдарына тиклем йәшәгән, ә ныҡ үҫешеән осоро беҙҙең эраның 600 — 810 йылдарына тура килә
Хәҙерге атамаһы «Negras Piedras» (исп. «ҡара таш») биналарҙы ҡорған ваҡытта ҡулланылған таш төҫөнән килә. Ҡаланың үҙенсәлекле исеме майя телендә Йо’ки’б («инеү» йә «ҡапҡа») кеүек яңғырай. Усумасинта йылғаһы буйында ҡая тора, унда Йо’ки’б (ҡаланың боронғо исеме) тамғаһы уйып яҙылған .
Ҡала Гватемалала Петен департаментының көнбайышында, «Сьерра-дель-Лакандон» милли паркы территорияһында урынлашҡан. Ул майя Усумасинта (Йокиб) батшалығының баш ҡалаһы була һәм шул уҡ исемле йылғаның төньяҡ ярында урынлаша. Бер нисә башҡа, хәҙер Ла-Хойянка, Ла-Онрадес, Пахараль, Сапоте-Бобаль һәм Ла-Пасадита исемдәре менән билдәле ҡалалар менән уратып алына.
Ҡалала туп уйындары өсөн ике стадион, көмбәҙҙәр менән бер нисә һарай, шулай уҡ пирамидаль ғибәҙәтханалар табыла, ғибәҙәтханаларҙың береһе мәмерйәләр юлы менән тоташҡан була. Ҡалала бик яҡшы стелалар һәм рельеф һүрәттәр менәнпанелдәр табыла.
Классик осорҙа ҡала Тикаль менән дуҫлыҡ мөнәсәбәттәрен тота һәм Йашчилан менән дошманлаша.
Билдәле рус сығышлы Америка археологы Проскурякова Татьяна оҙаҡ ваҡыт Пьедрас-Неграсты өйрәнә һәм һүрәтен төшөрә. СССР-ҙа билдәле булмаған яҙыуҙарының күсермәһен ала, улар майя яҙмаларын аңлатыуҙы раҫларға мөмкинлек бирә, уны В. Кнорозов тамалап ҡуя. Татьяна Проскурякова ошонда уҡ ерләнә.
Йокиб хакимдары
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Ицамканахк (Itzamk'anahk) I («A хакимы») (460 тирәһе)
- «B хакимы» (478. тирәһе)
- Ах-Кауак-Ах-Кин (Ah Cauac Ah K'in) Ah K') («Tooth Turtle») (508 – 510)
- «C хакимы» (514 – 518)
- Кинич-Йональ-Ахк (K'inich Yo'nal Ahk) I («1-се хаким») (603 – 639)
- Ицамканахк ((Itsamk'anahk) II («2-се хаким ») (639 – 686/9)
- Кинич-Йональ-Ахк (K'inich Yo'nal Ahk) II (« 3-сө хаким») (687 – 729)
- «4-се хаким» (729 – 757)
- Йональ-Ахк (Yo'nal Ahk) III («5-се хаким») (758 – 767)
- Ха-Кин-Шок (Ha' K'in Xook) (767 – 781)
- «7-се хаким» (шулай уҡ «6-сы хаким») (781 – 808?)
Һылтанмалар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- FAMSI, Fundación para el Avance de los Estudios Mesoamericanos Inc.
- Historia y Galería de Fotos 2019 йыл 19 декабрь архивланған.
- М.Стюфляев. История царств майя. 2010—2011, эл.издание // http://mesoamerica.narod.ru: Царство Йокиб (Пьедрас-Неграс)