Радиотехника битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Ук}}
{{другое значение|О фирме с таким названием см. [[Radiotehnika RRR]]}}
[[Файл:Brockhaus and Efron Encyclopedic Dictionary b64 784-3.jpg|thumb|300px|ТЕЛЕГРАФЫ ЭЛЕКТРИЧЕСКИЕ II. 1. Электрический звонок. 2 и 3. Двойной изолятор для проводов. 4. Изолятор в железной оправе. 5. Звонок для переменных токов. 6. Соединение проводов. 7. Реле. 8. Пишущий телеграфный прибор, обыкновенный немецкий. 9. Сифонный отметчик Томсона. 10. Поляризованный пишущий телеграфный аппарат Сименса и Гальске. 11. Приемный аппарат Морзе. 12. Ключ Морзе.]]
'''Радиоте́хника''' — [[электромагнит тирбәлеш]] һәм радиодиапазон тулҡындарын,  генерация ысулдарын, көсәйеү, үҙгәртеү, нурланыш һәм ҡабул итеү, шулай уҡ уларҙы мәғлүмәт тапшырыу өсөн ҡулланыу өйрәнеүсе фән,  [[электротехника|электротехника]]ның  радиотапшырыу һәм  радио ҡабул итеү техникаһын,  сигналдарҙы эшкәртеү, проектлау һәм  радиоаппаратураны булдырыуҙы эсенә алған бер өлөшө.

== Тарих ==
[[1832 йыл]]да [[Англия|Англия]] ғалимы- физик [[Фарадей, Майкл|Майкл Фарадей]]  [[электромагнит нурланыш|электромагнит нурланыш]] булыуын теорияла күҙаллай.

[[1864 йыл]]а Дж. К. Максвелл электромагнит ҡырҙың эволюцияһын һәм уның зарядтар һәм токтар менән үҙ-ара тәьҫир итешеүен һүрәтләгән классик электродинамиканың төп тигеҙләмәләрен яҙа .

[[1888 йыл]]да  ғалимы- физик [[Герц, Генрих Рудольф|Г. Герц]] электромагнит тулҡындар аша энергияны алыҫ араға тапшырып булғанын үҙ тәжрибәһендә күрһәтә:  «вибратор» тип атаған ҡоролма алыҫ араға сымһыҙ ғына  [[электромагнит ҡыр]] ебәрә .
[[Файл:Telegrafo.png|thumb|Схема электромеханического телеграфа]]
[[1894 йыл]]дың 14 авгусында   Оксфорд университетында Британия фән үҫешенә ярҙам итеү ассоциацияһы ултырышында Оливер Лодж менән Александр Мирхед тәүге тапҡыр радиотелеграфияның уңышлы сеансын үткәрә.  Морзе әлифбаһының радиосигналы күрше Кларендон корпусындағы лабораториянан ебәрелеп, 40 м алыҫлыҡта урынлашҡан аппарат тарафынан ҡабул ителә.

[[1895 йыл]]дың 25 апрелендә ([[7 май]]ында) [[Санкт-Петербург]]та Рус физика һәм химия йәмғиәте ултырышында  [[Попов, Александр Степанович|А. С. Попов]]  бер-бер артлы бирелгән телеграф сигналдарының (ҡыҫҡа һәм оҙон) электромагнит тулҡындарын ҡабул итеү аппаратын  эшләтеп күрһәтә.
[[Файл:Popov's radiostation, 1901.jpg|thumb|Приёмник Попова]]
[[1897 йыл]]да Италия инженеры [[Маркони, Гульельмо|Г. Маркони]] тәүге (Британияла) патент ала һәм  [[Лондон]]да сымһыҙ телеграфты эшләтеп күрһәтә. Башҡа илдәрҙә  Г. Маркониға патент бирмәйҙәр , сөнки быға тиклем үк  А. С. Попов ошондай уҡ когерент приемникты һүрәтләгән мәҡәләһен баҫтырған була<ref>«Прибор для обнаружения и регистрирования электрических колебаний» // Журнал Русского физико-химического общества. — СПб., 1896 — т. XXVIII, вып. 8, ч.физ.отд.1, стр.1-14 с 2 рис.</ref>.
[[Файл:Marconi's Coherer Receiver at Oxford Museum History of Science.jpg|thumb|Приёмник Маркони с [[когерер]]ом]]
Радиотехниканы яңы кимәлгә күтәргән Рәсәй һәм cовет ғалимдары :
* профессорҙар М. А. Бонч-Бруевич, Б. Л. Розинг ( электрон телевидение уйлап сығарған);
* академик А. И. Берг (радиолокация);
* академик А. Ф. Богомолов (радиолокация, алыҫ космос элемтәһе);
* академик В. А. Котельников (ҡамасауҙарға ҡаршы тороу теорияһы).

== Радиотехника бүлектәре ==
Радиотехника бүлектәре{{нет АИ|18|10|2016}}:
* [[Радиопередатчик|Радиопередающие устройства]]
* [[Радиоприёмник|Радиоприёмные устройства]]
* [[Радиолокация]]
* [[Радионавигация]]
* [[Телевидение]]
* [[Мультимедиа|Мультимедийные]] и [[Электросвязь|связные]] системы
* Системы [[Радиоуправление|радиоуправления]]
* Системы [[Радиоэлектронная борьба|радиоэлектронной борьбы]]
== Ҡулланыш өлкәһе ==
Радиотехника фәндең  [[физика]], [[астрономия]], [[медицина]], [[химия]] һәм башҡа өлкәләрендә ҡулланыш таба. Радиотехник ысулдар  мәғлүмәт биреү  системаларында, радиобәйләнеш, радиотапшырыуҙар, [[телевидение|телевидение]], радиолокация, радионавигация, радио  идара итеү, [[автоматика|автоматика]] системаларында һәм хисаплау техникаһында ҡулланыла.

== Ҡарағыҙ ==
* [[Электротехника]]
* [[Электроника]] (радиоэлектроника)
* [[Антенно-фидерные устройства]]
* [[Электродинамика]]
* [[Радио]]
* [[Радиофизика]]

==Иҫкәрмә ==
{{примечания}}

== Һылтанма ==
* {{Из БСЭ|title=Радиотехника}}
* [http://slovari.yandex.ru/dict/ushakov/article/ushakov/17/us3110920.htm ''Радиотехника'']{{Недоступная ссылка|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{мёртвая ссылка|число=14|месяц=06|год=2016}} — статья из [[Словарь Ушакова|Толкового словаря русского языка Ушакова]]
* {{Из БСЭ|title=Радиотехническое образование}}

{{rq|empty|source|check|images|topic=telecommunication}}

[[Категория:Техник фәндәр]]
[[Категория:Радиотехника| ]]
[[Категория:Электротехника]]