Сана битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{НП
 |статус                  = Ҡала
 |русское название        = Сана
 |оригинальное название   = {{lang-ar|صنعاء}}
 |изображение             = Skyline in Sana'a, April 2013.jpg
 |подчинение              = 
 |страна                  = Йәмән
 |герб                    = 
 |флаг                    = 
 |ширина герба            = 
 |ширина флага            = 
  |lat_dir = N|lat_deg = 15|lat_min = 21|lat_sec = 
  |lon_dir = E|lon_deg = 44|lon_min = 12|lon_sec = 
  |CoordAddon             =type:city(1747627)_region:YE
  |CoordScale             = 
 |ЯндексКарта             = 
 |размер карты страны     = 250
 |размер карты региона    = 
 |размер карты района     = 
 |вид региона             = Мухафаза
 |регион                  = 
 |регион в таблице        = 
 |вид района              = 
 |район                   = 
 |район в таблице         = 
 |вид общины              = 
 |община                  = 
 |община в таблице        = 
 |внутреннее деление      = 
 |вид главы               = Мэр
 |глава                   = Абдул-Ҡадир Хилал
 |дата основания          = 
 |первое упоминание       = I быуат
 |прежние имена           = 
 |статус с                = 
 |площадь                 = 126
 |вид высоты              = Диңгеҙ кимәленән бейеклеге
 |высота центра НП        = 2200
 |климат                  = тропик, сүлле
 |официальный язык        = 
 |официальный язык-ref    = 
  |население              = 2 575 347<ref>http://www.world-gazetteer.com, Yemen, divisions</ref>
  |год переписи           = 2012
  |плотность              = 20 439,26
  |агломерация            = 
  |национальный состав    = 
  |конфессиональный состав= 
  |этнохороним            = 
 |часовой пояс            = +3
 |DST                     = 
 |телефонный код          = 
 |почтовый индекс         = 
 |почтовые индексы        = 
 |автомобильный код       = 
 |вид идентификатора      = 
 |цифровой идентификатор  = 
 |категория в Commons     = Sana'a
 |сайт                    = 
 |язык сайта              = 
}}

'''Сана'''<ref>{{Атлас мира|2010|118—119|Государства Аравийского полуострова}}</ref> (баҫым ҡуйыу варианттары: ''Сана́'' һәм ''Са́на''; {{Lang-ar|صنعاء}}صنعاء) — [[Йәмән]]дең [[Баш ҡала|баш ҡалаһы]] һәм илдең иң ҙур ҡалаһы. Халҡы — 2 575 347 кеше ([[2012]]).

== Атаманың барлыҡҡа килеүе ==

=== Топонимика ===
Сана — ике эра араһында нигеҙләнгән боронғо ҡала. Топоним көньяҡ ғәрәп сығышлы һәм «ныҡ, нығытылған ҡаралты» тигәнде аңлата.

=== Заманса норматив урыҫса исеме ===
1966 йылда ғәрәп географик атамаларын урыҫса яҙыу ҡағиҙәләре рәсми раҫлана. Транскрипция нигеҙендә, ҡала ''«Санъа»''<ref>[https://rosreestr.ru/upload/Doc/21-upr/6%20%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B1%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5%20%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%8B.pdf Инструкция по передаче на картах географических названий арабских стран. — М.: Наука 1966. — С. 26.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190408104551/https://rosreestr.ru/upload/Doc/21-upr/6%20%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B1%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5%20%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%8B.pdf |date=2019-04-08 }}</ref> ({{Lang-ar|صنعاء}}صنعاء) тип яҙылырға тейеш. Әммә атама ҡәҙимге «Сана» формаһында һаҡланып ҡала. 1986 йылда баҫылған «Сит ил географик атамалары һүҙлеге»ндә  (Словарь географических названий зарубежных стран) шулай уҡ  традицион «Сана» формаһы бирелгән.

== Географияһы ==
Ҡала илдең эске өлөшөндәге яҫы таулыҡта, диңгеҙ кимәленән 2200 метр бейеклектә урынлашҡан, уны тирә-яҡап тауҙар уратып алған.

== Климаты ==
Сана климаты сүлле тропик. Әммә диңгеҙ кимәленән юғары бейеклектә (2200 м) урынлашҡанға күрә, ҡалала климат йомшаҡ. Йәй йылы һәм тик һирәк кенә ныҡ эҫе була. Ҡыш йомшаҡ, ҡайһы ваҡыт ҡырау төшөүе мөмкин.

<div style="width:80%">
{{Климат города
|Город_род=Саны
|Источник= Национальный погодный сервис, [http://www.weatherbase.com/weather/weather.php3?s=44314&refer=&cityname=Sanaa-Amanat-Al-Asimah-Yemen&units= weatherbase]
| Янв_ср=16          | Янв_ср_осад=0
| Фев_ср=18          | Фев_ср_осад=2
| Мар_ср=20          | Мар_ср_осад=9.9
| Апр_ср=20          | Апр_ср_осад=14.7
| Май_ср=22          | Май_ср_осад=4.7
| Июн_ср=23          | Июн_ср_осад=17.8
| Июл_ср=24          | Июл_ср_осад=49.9
| Авг_ср=23          | Авг_ср_осад=63.6
| Сен_ср=22          | Сен_ср_осад=24
| Окт_ср=18          | Окт_ср_осад=7.5
| Ноя_ср=16          | Ноя_ср_осад=4.4
| Дек_ср=15          | Дек_ср_осад=0
| Год_ср=20          | Год_ср_осад=198.5
| Янв_ср_мин=10        | Янв_ср_макс=22
| Фев_ср_мин=12        | Фев_ср_макс=23
| Мар_ср_мин=15        | Мар_ср_макс=24
| Апр_ср_мин=16       | Апр_ср_макс=24
| Май_ср_мин=18       | Май_ср_макс=26
| Июн_ср_мин=19       | Июн_ср_макс=28
| Июл_ср_мин=20       | Июл_ср_макс=28
| Авг_ср_мин=19       | Авг_ср_макс=27
| Сен_ср_мин=18       | Сен_ср_макс=26
| Окт_ср_мин=13        | Окт_ср_макс=23
| Ноя_ср_мин=10       | Ноя_ср_макс=22
| Дек_ср_мин=10        | Дек_ср_макс=21
| Год_ср_мин=15      | Год_ср_макс=25
| Янв_а_мин=1          | Янв_а_макс=28 
| Фев_а_мин=2          | Фев_а_макс=28 
| Мар_а_мин=7          | Мар_а_макс=31 
| Апр_а_мин=8          | Апр_а_макс=31
| Май_а_мин=7          | Май_а_макс=32 
| Июн_а_мин=11          | Июн_а_макс=32
| Июл_а_мин=8          | Июл_а_макс=32 
| Авг_а_мин=7          | Авг_а_макс=32 
| Сен_а_мин=8          | Сен_а_макс=32 
| Окт_а_мин=3          | Окт_а_макс=33 
| Ноя_а_мин=1          | Ноя_а_макс=29 
| Дек_а_мин=0          | Дек_а_макс=28 
| Год_а_мин=0          | Год_а_макс=33
}}
</div>

[[Файл:Sanaa.JPG|справа|мини|Сана]]
[[Файл:Yemen_-_Sanaa_Clay_houses_2.jpg|мини|305x305пкс|Санала балсыҡ йорттар]]
.

== Халҡы ==
{| class=""
| valign="top" |
{| class="wikitable"
! Йыл
! Халҡы
|-			
| 1911
| align="right" | 20 000
|-
| 1921
| align="right" | 23 000
|-
| 1931
| align="right" | 25 000
|-
| 1940
| align="right" | 80 000
|-
| 1963
| align="right" | 100 000
|-
| 1965
| align="right" | 110 000
|}
| valign="top" |
{| class="wikitable"
! Йыл
! Халҡы
|-	
| 1975
| align="right" | 134 600
|-
| 1981
| align="right" | 280 000
|-
|1986
| align="right" | 427 505
|-
| 1994
| align="right" | 954 448
|-
| 2001
| align="right" | 1 590 624
|-
| 2005
| align="right" | 1 451 937
|}
|}

== Иҡтисад ==
Ҡалала биҙәнеү әйберҙәре, көмөш, күн әйберҙәре, ебәк, балаҫ, ҡәһүә, сәнғәт әйберҙәре, туҡымалар менән сауҙа итәләр, туризм хеҙмәте әүҙем күрһәтелә.

== Иҫтәлекле урындар ==
[[Файл:Wadidhar.JPG|справа|мини|Дар әл-Хәжәр — Имам Яхъя ибн Мөхәммәдтең йәйге резиденцияһы. Элек Сана янында, ә хәҙер ҡала ситендә урынлашҡан.]]
Ҡалала төрлө ҙурлыҡтағы 50-гә яҡын мәсет бар, шунлыҡтан борон Сана ҡалаһын «күп манаралы» тип йөрөткәндәр.<ref><span class="citation">[http://gorodaplanety.narod.ru/1770.htm Азия.]</span></ref>
* Бөйөк мәсет (Мәсет әл-Джами әл-Кәбир) (VII быуат)
* Сәләх-әт-Дин мәсете (XIII йәки XIV быуат, ә манара XVI быуатта төҙөлгән)
* Әл-Баҡырийа мәсет (1597 йыл)
* Талха мәсете (1619—1620 йылдар)
* Әл-Мәһди мәсете (1750—1751 йылдар)
* Әс-Сәлих мәсете
* Милли музей
* Ғәскәр музейы
* Суҡ-әл-Милх (үҙәк баҙар)
* Суҡ-әл-Ҡат баҙары (Иҫке ҡаланың көнсығышында) — ғәрәп баҙарҙарының иң боронғоларының береһе
* Иҫке ҡаланың урамдары һәм тыҡрыҡтары
* Йорт-манаралар
* Дар әл-Хәжәр — Имам Яхъя ибн Мөхәммәдтең йәйге резиденцияһы

== Туғандаш ҡалалар ==
* <span class="mw-image-border">[[Файл:Flag_of_Tajikistan.svg|20x20пкс]]</span><span class="mw-image-border"></span> Дүшәнбе (тадж.<span> </span>Дүшәнбе, {{Lang-fa|دوشنبه}}دوشنبه), Тажикстан ([[25 июнь]] [[1967]])<ref>[http://www.dushanbe.tj/index.php?lng=ru&id=422 Сомонаи расмии Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ дар шаҳри Душанбе]</ref>
* {{Флаг Турции|20px}} [[Анкара]] ({{Lang-tr|Ankara}}Ankara), [[Төркиә]]<ref>[http://www.aksiad.org/turkce/konu_detay.aspx?id=72 Ankara Büyükşehir Belediyesi Kardeş Şehirleri]{{Недоступная ссылка|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, [http://www.aksiad.org/turkce/index.aspx Turkish & African cultural, and social economical co-opeartion association] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071012233221/http://aksiad.org/turkce/index.aspx |date=2007-10-12 }}, abgerufen 11 am.</ref>

== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}

== Әҙәбиәт ==
* Густерин П. В. Йеменская Республика и её города. — М.: Международные отношения, 2006.
* Густерин П. Дар-аль-хаджар — дворец на скале // Азия и Африка сегодня. — 2007. — № 11.
* Густерин П. В. Города Арабского Востока. — М.: Восток—Запад, 2007. — 352 с. — (Энциклопедический справочник). — 2000 экз. — <nowiki>ISBN 978-5-478-00729-4</nowiki>.
* Густерин П. В. Санайская группа сотрудничества: результаты и перспективы // Дипломатическая служба. — 2009. — № 2.

== Һылтанмалар ==
* Густерин П. В. [http://yemen-club.ru/index.php?id=84 Хронология россия-йеменское мөнәсәбәттәре]

{{Азия баш ҡалалары}}
[[Категория:Миллионер ҡалалар]]
[[Категория:Йәмән ҡалалары]]