Саяндар битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Таксон
| regnum            = Хайуандар
| image file        = Black scorpion.jpg
| rang              = Отряд
| latin             = Scorpiones
| author            = [[Кох, Карл Людвиг|C. L. Koch]], [[1837 год|1837]]
| children name     =Ғаилә
| children          =
* {{bt-latrus|Akravidae}}
* {{bt-latrus|Bothriuridae}}
* {{bt-latrus|Buthidae|Толстохвостые скорпионы}}
* {{bt-latrus|Caraboctonidae}}
* {{bt-latrus|Chactidae|Хектидовые скорпионы}}
* {{bt-latrus|Chaerilidae}}
* {{bt-latrus|Diplocentridae}}
* {{bt-latrus|Euscorpiidae}}
* {{bt-latrus|Hadogenidae}}
* {{bt-latrus|Hemiscorpiidae}}
* {{bt-latrus|Heteroscorpionidae}}
* {{bt-latrus|Ischnuridae}}
* {{bt-latrus|Iuridae}}
* {{bt-latrus|Lisposomidae}}
* {{bt-latrus|Microcharmidae}}
* {{bt-latrus|Pseudochactidae}}
* {{bt-latrus|Scorpionidae}}
* {{bt-latrus|Superstitioniidae}}
* {{bt-latrus|Urodacidae}}
* {{bt-latrus|Vaejovidae}}
| wikispecies = Scorpiones
}}
[[Файл:MP - pandinus imperator 2.jpg|thumb|left]]

'''Саяндар''' ({{lang-la|Scorpiones}}) — быуынтығаяҡлылар тибы [[үрмәксе һымаҡтар]] (''Arachnida'') класына ҡараған  отряд. Фәҡәт ҡоро ерҙә йәшәүсе хайуандар һәм эҫе илдәрҙә генә тереклек итәләр. <ref>Терминологический словарь по зоологии. Русско-башкирский и башкирско-русский (Т. Г. Баишев, 1952)</ref>.

Барлығы 1750 төрө бар, шуларҙың 50-һе кеше өсөн хәүефле. Улар араһында иң ҙуры император саяны, оҙонлоғо 20 см-ға етә<ref>{{cite web|url=http://www.ntnu.no/ub/scorpion-files/p_imperator.htm|title=Pandinus imperator (C. L. Koch, 1841)|work=The Scorpion Files|author=Jan Ove Rein|accessdate=2012-08-21|publisher=Norges Teknisk-Naturvitenskapelige Universitet|archiveurl=http://www.webcitation.org/6ADsX7KMx|archivedate=2012-08-27}}</ref>, һәм бәләкәйерәктәре — 13 мм.

Саяндар йылы йәки эҫе [[климат]]лы илдәрҙә йәшәй. Улар сүлдәрҙә лә, дымлы урмандарҙа ла, хата тауҙарҙа ла осрай. [[Рәсәй]]ҙә саяндар [[Волга]]ның түбәнге өлөшөндә, Кавказда осрай. Саяндар һунарға төнөн сыға. Ағыулы саяндар ҡорбанын сағып хәрәкәтһеҙләндерә һәм үлтерә. Ағыуы кеше өсөн дә хәүефле.

Төрлө [[бөжәктәр]] һәм ваҡ [[кимереүселәр]], кәҫәрткеләр менән туҡланалар.

Формалашҡан яралғыһы булған йомортҡа һалыусы саяндар, шулай уҡ тере балалар тыуҙырыусы саяндар бар.

== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}

== Әҙәбиәт ==
* Латюшин В. В. Хайуандар. Дөйөм белем биреү учреждениелары өсөн дәреслек. — Өфө.: Китап. 2011. ISBN 978-5-295-05368-9
* Жизнь животных. Энциклопедия в шести томах. Том 3. (том посвящён сухопутным членистоногим). Общая редакция члена-корреспондента АН СССР профессора Л. А. Зенкевича. — М.: Просвещение, 1969. — 576 с.

{{Herpetology-stub}}
[[Категория:Саяндар| ]]
[[Категория:Быуынтыҡ аяҡлылар отрядтары]]