Сиваш битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Другие значения}}
{{Залив
 |Название                = Сиваш
  |Национальное название  = uk/Сиваш/crh/Sıvaş, Сываш
 |Изображение             = Sivash, Ukraine.jpg
  |Подпись изображения    = Ҡултыҡтың йыһандан төшөрөлгән төньяҡ-көнбайыш өлөшө 
 |Координаты              = 46.1271/34.3773
  |CoordScale             = 1000000
 |Страна                  = Рәсәй-Украина
  |Регион                 = Ҡырым/Херсон өлкәһе
   |Район                 = 
 |Тип залива              = 
 |Вышестоящая акватория   = Азов диңгеҙе/Атлантик океан
 |Площадь                 = 2560
 |Объём                   = 
 |Длина береговой линии   = 
 |Средняя величина прилива= 
 |Наибольшая глубина      = 3
  |Средняя глубина        = 1
  |Солёность              = 50 
 |Прозрачность            = 
 |Площадь водосбора       = 
  |Впадающие реки         = Салгир
 |Позиционная карта       = Ҡара диңгеҙ
}}
[[Файл:Special map of the European Russia 48 (Strelbitsky).jpg|200px|мини|Сиваш]]
'''Сиваш''', йәки '''Серек диңгеҙ''' ({{Lang-uk|Сиваш, Гниле Море}}, {{Lang-crh|Sıvaş, Çürük Deñiz, Сываш, Чюрюк Денъиз}}Sıvaş, Çürük Deñiz, Сываш, Чюрюк Денъиз) — [[Азов диңгеҙе|Азов диңгеҙнең]] көнбайыш ҡултығы. Сиваш [[Ҡырым|Ҡырым ярымутрауын]] материктан айырып тора. Улар араһынан [[Ҡырым Республикаһы|Ҡырым (Автономиялы) Республикаһы]]<ref name="sivash"/> менән Украинаның [[Херсон өлкәһе]] араһында сик үтә. Сиваш Ҡырым татарҙары ({{Lang-crh|sıvaş, сываш}}sıvaş, сываш) теленән тәржемә иткәндә «бысраҡ» тигәнде аңлата.

== Географияһы ==
[[Файл:Сиваш.jpg|слева|мини|281x281пкс|Үҙәк Сиваш]]
[[Азов диңгеҙе|Азов диңгеҙенән]] Сивашты оҙон [[Арабат уғы]] айыра, диңгеҙ менән Генич һәм Промоин боғаҙҙары менән тоташа. [[Ҡара диңгеҙ|Ҡара диңгеҙҙән]] тар ғына Перекоп муйыны менән айырыла. Тар Чонгар боғаҙы Сивашты көнсығыш һәм көнбайыш өлөшкә бүлә.

Сиваш майҙаны 2560 квадрат километр тәшкил итә. Һай булыу сәбәпле (иң тәрән ере — 3 метр, нигеҙҙә 0,5—1,0 м), йәйгеһен һыуы ныҡ йылына һәм серек еҫе сығара, шуға күрә сығанаҡты ''Серек диңгеҙ тип йөрөтәләр''. Ошо уҡ сәбәп һөҙөмтәһендә диңгеҙ һыуы ныҡ парға оса һәм Сиваш ныҡ минералләшкән.

11 тоҙло һәм әсе тоҙло ҡултыҡтарҙан тора.

Оҙонлоғо — яҡынса 200 км. Киңлеге — 2-35 км.

Тәбиғи майҙаны — 2500 кв.км, шул иҫәптән 100 квадрат километр самаһы утрауҙарға һәм 560-ы квадрат километры ваҡыты-ваҡыты менән генә һыу ҡаплаған учаткаларға тура килә.

Азов диңгеҙе һыуҙары менән туҡлана.

Сиваш ярҙары башлыса түбән, һөҙәк, йәйгеһен тоҙ ҡатламдары менән ҡаплана.

Төбөнә 5 метрға тиклем һәм унан да күберәк ләм ҡатламы ултырған. Тоҙлолоғо 22 проценттан (төньяҡта) 87 процентҡа (көньяҡта) тиклем.

Сивашһыуында тнатрий, магний, калий, бромлы магний һәм башҡа тоҙҙарҙың хлорлы ҡатнашмалары бар.

== Тоҙ сығарыу ==
Тоҙҙоң дөйөм тоҙ запасы яҡынса 200 миллион тонна тип иҫәпләнә<ref>{{МГЕ}}</ref>.

Сиваштың минераь байлыҡтары базаһында Перекоп бром, фосфор ашламалары етештереүсе Ҡырым Титаны һәм Ҡырым содаһы заводтары төҙөлгән.

Сиваштың Перекоп муйыны менән сиктәш көнбайыш өлөшө дамба менән айырылған һәм, муйындағы бер нисә күл кеүек үк, гигант химия ҡалдыҡтары урынына әйләндерелгән.
{|class="graytable" style="text-align:center"
 |+
 |[[Файл:Сиваш2.JPG|center|292x130px|border]]
 |[[Файл:Сиваш1.JPG|center|230x130px|border]]
 |[[Файл:Сиваш соль.JPG|center|173x130px|border]]
 |}
== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}

== Һылтанмалар ==
* [http://www.sivash.com.ua Сиваш — милли парк] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170809041624/https://sivash.com.ua/ |date=2017-08-09 }}
* [http://sivash.io.ua Сиваш йәки Серек диңгеҙ]
* [http://www.onixtour.com.ua/books/geolog/part05.htm Сиваш Күле.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130204001442/http://www.onixtour.com.ua/books/geolog/part05.htm |date=2013-02-04 }} [http://www.onixtour.com.ua/books/geolog/part05.htm Сиваштың үткәне һәм хәҙергеһе.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130204001442/http://www.onixtour.com.ua/books/geolog/part05.htm |date=2013-02-04 }}
[[Категория:Алфавит буйынса ҡултыҡтар]]