Тәғзиә битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

[[Файл:Ershadh.JPG|мини|Тәһрандағы Эршад хөсәйниәһе (Иран)]]
[[Файл:Actors_of_Ta'zieh_or_Condolence_Theater_in_Isfahan-_Ernest_Hoeltzer.jpg|мини|Тәғзиә]]
'''Тәғзиә''' <ref>Башҡорт теленең һүҙлеге. 2 томлыҡ. - Мәскәү, "Русский язык", 1993. - 2-се том,439-сы бит — ISBN 5-200-01108-6</ref> ({{Lang+ar|تعزية|соболезнование}}; {{lang-ru|Та’зи́я}}) — [[ислам]]да: вафат булған кешенең ғаиләһенең һәм яҡындарының ҡайғыһын уртаҡлашыу. Шиғый исламында тәғзиә тип [[Мөхәммәт (Пәйғәмбәр)|Мөхәммәт Пәйғәмбәр]] ейәне [[Хөсәйен ибн Али]]ҙың «ғазаплы» үлеме иҫтәлегенә театрлаштырылған тамаша — дини мистерия атала

== Ҡайғы уртаҡлашыу ==
Мәрхүм үлгәндән һуң тәүге өс көн һәм өс төн эсендә ҡайғыһын уртаҡлашырға кәрәк. Ошо ваҡытта ҡайғы уртаҡлашыусы кешеләр юлда булған йәки төрлө сәбәптәр арҡаһында ошо кешенең үлеме тураһында һуңыраҡ белгән осраҡта ҡайғы уртаҡлашыу белдереү рөхсәт ителә{{Sfn|Али-заде|2007}}. [[Мәлики мәҙһәб|Мәликиҙәрҙән]] башҡа бөтә [[Сөнниҙәр|сөнни]] [[Мәҙһәб|мәҙһәбтәрҙә лә]] бер тапҡырҙан күберәк ҡайғы уртаҡлашыу тейешһеҙ ([[мәкруһ]]) тип һанала.

Төрлө категориялағы кешеләр өсөн ҡайғы уртаҡлашыу төрлөсә әйтелә, бының сәбәбе — [[Шәриғәт|шәриғәттең]] мосолман булмаған мәрхүмгә [[доға]] ҡылыуҙы тыйыуына ҡайтып ҡала{{Sfn|Абу Бакр аль-Касани|2006}}

== Шиғыйҙар мистериялары ==
[[Шиғыйҙар|Шиғый]] исламында тәғзиә тип [[Хөсәйен ибн Али|Хөсәйен ибн]] [[Хөсәйен ибн Али|Али]]<nowiki/>ҙың «ғазаплы» үлеме (680 йылдың 10 октябре) иҫтәлегенә театрлаштырылған дини мистерия атала {{Sfn|Ислам: ЭС|1991|}}.

Тәүге ваҡытта «йыйылыштар» [[Әһеле Бәйт]] ағзаларының йорттарында, һуңыраҡ шиғыйҙарҙың изге урындарында үтә. IX быуатта профессиональ «илаусылар» һәм «алып барыусылар» барлыҡҡа килә. X быуат башында Бағдадта, [[Алеппо]]ла һәм [[Ҡаһирә|Ҡаһирәлә]] тәғзиәләр өсөн махсус йорттар (хөсәйниә) асыла{{Sfn|Ислам: ЭС|1991||страницы=220}}.

Тәғзиәнең йөкмәткеһе һәм биҙәлеше шиғыйлыҡ идеяларын пропагандалауға һөҙөмтәле хеҙмәт итә, уның төп доктринаһы — юғары власты(имамат) [[Алисылар]] араһында мираҫ итеп алыу {{Sfn|Ислам: ЭС|1991||страницы=220}}. Әлеге ваҡытта [[Иран]]да тәғзиә шулай уҡ сәйәси маҡсаттарҙа ҡулланыла{{Sfn|Ислам: ЭС|1991||страницы=221}}.

== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}

== Әҙәбиәт ==
* {{ИЭС1991|С. П.|Тазийа|220—221|ref=Ислам: ЭС}}
* {{ИЭС2007|Тазия|745}}
* {{Китап|автор=[[Абу Бакр аль-Касани]]|заглавие=Китаб аль-джаназа ва-ль-истифада мин хаза (Книга о джаназа)|ссылка=http://www.religia.kz/2009-01-06-05-37-02/106-2009-01-30-14-02-13/704-2009-02-02-15-42-31.pdf|ответственный=Сост. и пер. с араб. А. Муслимов; Под общ. ред. Д. В. Мухетдинова|место=Н. Новгород|издательство=Махинур|год=2006|страниц=192|ref=Абу Бакр аль-Касани}}
* {{Энис/2|Chelkowski, P.|Taʿziya}}

{{Шиғыйлыҡ}}
{{Тышҡы һытанмалар}}
[[Категория:Ислам терминдары]]
[[Категория:Шиғыйҙар]]
[[Категория:Мөхәммәт ғаиләһе]]