Ун өс йыллыҡ һуғыш (1454—1466) битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Значения|Ун өс йыллыҡ һуғыш}}
{{Вооружённый конфликт
|конфликт     = Ун өс йыллыҡ һуғыш
|часть        = 
|изображение  =
|заголовок    = Висла ҡултығындағы алы, 1463 йылдың 15 сентябре
|дата         = [[4 февраль]] [[1454]] — [[19 октябрь]] [[1466]]
|место        = Көнсығыш Поморье, [[Балтик диңгеҙе]]
|причина      = 
|изменения    = 
|итог         = Прусс-поляк еңеүе; Икенсе Торунь солохо
|противник1   = [[Файл:Prussia1223.gif|20px]] [[Прусс берлеге]]<br />[[Файл:Kingdom of Poland-flag.svg|20px]] [[Польша короллеге (1385—1569)|Польша короллеге]]
|противник2   = [[Файл:Flag_of_the_Teutonic_Order.svg|20px]] [[Тевтон ордены]]<br />[[Файл:Naval Ensign of Denmark.svg|20px]] [[Дания]]<br />[[Файл:Wapen Amsterdam.svg|20px]] [[Амстердам]]
|командир1 = [[Файл:Kingdom of Poland-flag.svg|20px]] [[Казимир IV|Казимир IV Ягеллон]]
|командир2 = [[Файл:Template_-_Grand_Master_of_the_Teutonic_Order.svg|20px]] [[Людвиг фон Эрлихсхаузен]]<br>[[Файл:Flag_of_the_Teutonic_Order.svg|20px]] [[Генрих Рейсс фон Плауэн]]
}}

'''Ун өс йыллыҡ һуғыш''' ({{lang-de|Dreizehnjähriger Krieg}}, {{lang-pl|Wojna trzynastoletnia}}, көнбайыш әҙәбиәттә шулай уҡ «'''Ҡалалар һуғыштары'''» исеме аҫтында билдәле) — [[1454]]—[[1466 йыл]]дарҙа [[Польша короллеге (1385—1569)|Польша короллеге]] һәм [[Тевтон ордены]] араһындағы Көнсығыш Поморьела өҫтөнлөк итеү өсөн һуғыш. Һуғыш һөҙөмтәһендә Польша короллеге [[Балтик диңгеҙе]]нә сығыу мөмкинлеген алған.

== Тарихы ==
1440 йылдың 21 февралендә [[Мариенвердер]] ҡалаһында Пруссия берлеге ойошторола. Берлектең составына [[Тевтон ордены]]на ҡарата дошманлыҡ мөнәсәбәтендә булған Поморье ҡалалары, шулай уҡ [[Пруссия]] һәм Поморьеның түбәнге рыцарлығы ингән. Берлек Тевтон орденына буйһоноуҙан баш тартҡан һәм 1454 йылдың 4 февралендә ихтилал күтәргән. Берлек ғәскәрҙәре [[Данциг]], [[Торунь]], [[Эльблонг]], [[Кёнигсберг]] һам башҡа ҡалаларҙы һәм ҡәлғәләрҙе Орден рыцарҙәренән азат иткәндәр. Поляк короле [[Казимир IV]] азат ителгән Орден ерҙәрен үҙенең короллеге составына индереү тураһында иғлан иткән. Поляк шляхта ополчениеһы ошо ерҙәргә баҫып ингән, әммә 1454 йылдың сентябрендә [[Хойнице]] янындағы алышта тар-мар ителгән. Һуғышта Тевтон орденына немец кенәзлектәре (шул иҫәптән Бранденбург маркграфлығы), шулай уҡ [[Дания короллеге]] менән [[Амстердам]] ҡалаһы булышлыҡ күрһәткән.

1462 йылда Жарновце янындағы алышта Пётр Дунин етәкселегендәге поляк ғәскәрҙәре еңгәс һуғышта һынылыш башланған. Һуғыш 1466 йылда Икенсе Торунь солох килешеүен төҙөү менән тамамланған. Килешеүгә ярашлы Польша короллеге элекке үҙ ерҙәренең бер өлөшөн ҡайтарған һәм [[Балтик диңгеҙе]]нә сығыу мөмкинлеген алған. Тевтон ордены үҙен Польша короллегенең вассалы тип таныған.

== Әҙәбиәт ==
* {{книга|автор=Хартмут Бокман|заглавие=Немецкий Орден: двенадцать глав из его истории|ссылка=|ответственный=|место=М.|издательство=Ладомир|год=2004|страниц=|серия=|ref=Урбан|ISBN=5-86218-450-3}}
* {{книга|автор=Вильям Урбан|заглавие= Тевтонский орден|ссылка=|ответственный=Пер. с нем. В.И.Матузовой|место=М.|издательство=[[Астрель (издательство)|Аст]]|год=2010|страниц=416|серия=Историческая библиотека|ref=Урбан|ISBN=978-5-17-044178-5}}
* {{книга|автор=|заглавие=Великие магистры Тевтонского ордена 1190—2012|ссылка=|ответственный=Пер. с нем. В.И.Матузовой|место=М.|издательство=Ладомир|год=2015|страниц=392|серия=|ref=Великие магистры Тевтонского ордена|ISBN=978-5-86218-534-8}}
<!-- 
{{Poland-hist-stub}}
{{Germ-hist-stub}}
-->
[[Категория:XV быуат һуғыштары]]
[[Категория:Польша һуғыштары]]