Ыуаныш битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

'''Ыуаныш''' (''Маныш'', {{lang-ba|Ыуаныш}}) — башҡорттарҙың Түбәнге Ағиҙел төркөмө составындағы ҡәбилә.

== Этник тарихы ==

Ыуаныш ҡәбиләһенең йәшәйеше архив материалдарында ғына бар. Әлеге ваҡытта исеме һаҡланған. 
Сығышы менән ыуаныштар – төркиләшкән фин-уғырҙар<ref>[http://encycl.bash-portal.ru/uvanysh.htm  ''Башҡортостан:Ҡыҫҡаса энциклопедия'' мәҡәлә] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130705084359/http://encycl.bash-portal.ru/uvanysh.htm |date=2013-07-05 }}</ref>. Башҡа мәғлүмәттәр буйынса сармат-аландарҙан барлыҡҡа килгәндәр<ref>[http://www.vatandash.ru/index.php?article=1079 Р.З.Янғужин. Башҡорттарҙың этногенезы //«Ватандаш» журналындағы мәҡәлә] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304094731/http://vatandash.ru/index.php?article=1079 |date=2016-03-04 }}</ref>.
Ыуаныш ҡәбиләһенең ырыу аралары һәм тамғалары теркәлмәгән.

== Таралыуы ==
ХIII—ХIV быуаттарҙа ыуаныштар  [[уран]], [[танып]], [[ун]], [[балыҡсы]] һәм [[ғәйнә]] төньяҡ башҡорт ҡәбиләләре менән бергә [[Тол]], [[Беүә]], Танып һәм Өфө йылғалары буйлап урынлашҡан<ref>[http://www.mamatov.ru/doc/kueda.pdf Куеда. Путеводитель.—Санкт-Петербург:Издательство «Маматов», 2011.—96 с., ил. (с.11)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170215060935/http://www.mamatov.ru/doc/kueda.pdf |date=2017-02-15 }}</ref>.
XVII—XVIII быуаттарҙа Танып йылғаһының уң яҡ ярынан [[Етеҙ Танып]]<ref name=autogenerated20130429-2>Кузеев Р.Г. Происхождение башкирского народа. Этнический состав, история расселения. — М.: Наука, 1974. — 576 с. (на с.366)</ref> һәм Буй йылғаһы үрҙәрендә ярайһы ғына ҙур ерҙәрҙе биләгәндәр<ref name=autogenerated20130429-1>[http://куединскоепоселение.рф/index.php/obshchaya-informatsiya/istoricheskaya-spravka Историческая справка]{{Недоступная ссылка|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>.
1739 йылда ике улыҫта – Ыуаныш һәм Түбәнге Уранда 106 ихата иҫәпкә алынып, уларҙа 371 кеше йәшәй. Ваҡыт үтеү менән  [[башҡорттарҙың аҫабалыҡ хоҡуғы]] кәмей — уларҙың ҡайһы бер өлөшө  Демидовтарға һәм Строгановтарға һатыла, ә башҡа өлөшөндә урыҫ крәҫтиәндәре йәшәй башлай <ref name=autogenerated20130429-1 />.

== Этноним ==
Ҡәбиләнең исеме төрки халыҡтар араһында осрамай<ref>Янғужин Р.З. Башҡорт ҡәбиләләре тарихынан. Өфө: Башҡортостан «Китап» нәшриәте, 1995.-96 с. (с.32){{ref-ba}}</ref>.
Әлеге ваҡытта боронғо этноним бер нисә татар йәки ҡатнаш ауылдарҙың исемдәрендә бар<ref name=autogenerated20130429-2 /><ref>[http://www.buraevo.ru/?part_id=156,331 Борай ерҙәре ҡайҙан башланған?]</ref>. Әлеге ваҡытта Ваныш-Алпауыт, Ванышево, Маныш ауылдары бар.

== Иҫкәрмәләр ==
{{примечания}}

== Библиография ==
* Кузеев Р. Г. Происхождение башкирского народа. М., Наука, 1974.
* Янгузин Р. З. Башкирские племена. Уфа: Китап, 1992.

== Һылтанмалар ==
* [http://encycl.bash-portal.ru/uvanysh.htm Статья в ''Башкортостан:Краткая энциклопедия''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130705084359/http://encycl.bash-portal.ru/uvanysh.htm |date=2013-07-05 }}

{{Башҡорт ҡәбиләләре}}

[[Категория:Башҡорт ҡәбиләләре]]


<!-- {{hist-bash-stub}} -->