Эрих Хонеккер битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Һайланған мәҡәлә}}
{{Ук}}
{{Однофамильцы|Хонеккер}}
'''Э́рих Эрнст Па́уль Хо́неккер''' ({{lang-de|Erich Ernst Paul Honecker}}; [[1912]]  йыл, 25 август, Нойнкирхен —  [[1994]] йыл, 29 май, [[Сантьяго|Сантьяго-де-Чили]]) — һул яҡ  [[Германия]] дәүләт һәм сәйәсәт эшмәкәре . 18 йыл буйы  [[Германия Демократик Республикаһы]]ның иң юғары дәүләт һәм партия вазифаларында эшләй. 1971 йылдың  3 майынан 1989 йылдың  18 октябренә тиклем    Германия социалистик берҙәм партияһы Үҙәк комитетының ( СЕПГ) беренсе (һуңыраҡ Генераль) секретары. Ике тапҡыр [[ГДР]] Геройы (1982, 1987),  ГДР-ҙың Хеҙмәт Геройы (1962), [[Советтар Союзы Геройы]] (1982).

[[Икенсе донъя һуғышы]]на тиклем  Эрих Хонеккер [[Германия коммунистар партияһы]]ның яуаплы хеҙмәткәре була һәм национал-социалистар суды тарафынан ун йылға иркенән мәхрүм ителә . Хонеккер  Азат немец йәштәре союзына (FDJ) нигеҙ һала һәм 1946—1955 йылдарҙа был ойошманың рәйесе була.Ул- Германия социалистик берҙәм партияһының хәүфһеҙлек буйынса секретары вазифаһында   [[Берлин]]  стенаһын  төҙөүҙе ойоштороусыларҙың береһе һәм  был стенаны- Германияның ике өлөшкә бүлеп торған сикте законһыҙ аша сығыусыларға ҡаршы ҡорал ҡулланған өсөн яуаплылыҡ уның иңенә төшә. Бик оҙаҡ ваҡыт Германия социалистик берҙәм партия Үҙәк Комитетының  Генераль секретары , [[ГДР]] Дәүләт Советы рәйесе һәм ГДР оборонаһының милли советы рәйесе вазифаларында эшләй.  Эрих Хонеккерҙың эшмәкәрлегендә иң ҙур ҡаҙаныштарының береһе — ГДР-ҙың халыҡ-ара кимәлдә танылыуы һәм  1973 йылда [[Берләшкән Милләттәр Ойошмаһы]]на ағза итеп алыныуы.

1980 йылдар аҙағында иҡтисади хәл һәм  [[Советтар Союзы]] етәкселеге менән мөнәсәбәттәр насарая,  ГДР-ҙағы эске сәйәси хәл ҡырҡыулаша башлай . Хонеккер  [[Горбачёв Михаил Сергеевич|Михаил Горбачёв]]тың СССР-ҙа һәм башҡа [[Варшава Килешеүе Ойошмаһы]]на ингән илдәрҙә үткәргән « үҙгәртеп ҡороу» сәйәсәте менән ризалашмай. 1987 йылдың сентябрь айында Хонеккер [[Германия Федератив Республикаһы]]нда эшлекле сәфәрҙә була, уны шул саҡтағы ГФР-ҙың баш ҡалаһы [[Бонн]]да  федераль канцлер [[Гельмут Коль]] рәсми шарттарҙа ҡабул итә<ref>[http://www.bpb.de/geschichte/zeitgeschichte/deutschlandarchiv/139631/der-honecker-besuch-in-bonn-1987?p=all bdp.de]</ref>.

1989 йылдың 7 октябрендә [[Михаил Горбачев]] ГДР-ҙың 40 йыллығы менән бәйле байрамда ҡатнашыу өсөн Берлинға килә һәм Республика һарайында СССР-ҙың «яңыса фекерләү сәйәсәте» принциптарына нигеҙләнгән  яңы тышҡы сәйәсәте менән таныштыра. Был Хонеккер өсөн көтөлмәгән хәл була. ГДР-ҙа үҙәртеүҙәр талап иткән халыҡ урамдарға сыға. 18 октябрендә Германия социалистик берҙәм партияһы Үҙәк комитеты Политбюроһы талабы буйынса Эрих Хонеккер вазифаһынан бушатыла. 1989-1990 йылдарҙа Германияның ике өлөшө ҡайтанан берләшә. [[ГДР]] халҡы ике өлөш тиң хоҡуҡлы булып берләшә тип иҫәпләһә лә, ГДР территорияһы ысынында ГФР-ға ҡушып ҡуйыла. Был, Советтар Союзында күптәр фекеренсә, ул саҡтағы совет етәкселегенең иң ҙур хаталарының береһе тип иҫәпләнә. Элекке ГДР граждандарынан бик күптәр СССР ошо ауыр тарихи осорҙа ГДР-ҙы- үҙенең иң яҡын союздашын ярҙамһыҙ ҡалдырҙы, тип иҫәпләй һәм бының өсөн М.С.Горбачев яуаплы тип уйлай.

1992 йылда Берлинда Эрих Хонеккер ГДР территорияһында кеше хоҡуҡтарын боҙған өсөн хөкөмгә тарттырыла, ләкин Хонеккер ҡаты сирле булыуы сәбәпле процесс  туҡтатыла . Хонеккер   [[Чили]]ҙа йәшәгән ғаиләһе  янына китә,  1994 йылдың май айында вафат була.

== Биография ==

=== Балалыҡ һәм йәшлек осоро ===
Эрихтың атаһы шахтер Вильгельм Хонеккер (1881—1969) 1905 йылда Каролина Катарина Вайденхофҡа өйләнә (1883—1963). Ғаиләлә алты бала була: Катарина (Кете, 1906—1925), Вильгельм (Вилли, 1907—1944, Чоплены, Молдавияла һәләк була), Фрида (1909—1974), Эрих, Гертруда (1917—2010, ире фамилияһы Гопштедтер) һәм Карл-Роберт (1923—1947).
[[Файл:Wiebelskirchen Honecker Haus.JPG|thumb|Родительский дом Эриха Хонеккера по улице Кухенбергштрассе в [[Нойнкирхен (Саар)|Нойнкирхене]]]]

Эрих Хонеккер  Нойнкирхен ҡалаһында (Саар), Макс-Браун-штрассе урамында тыуған, оҙаҡламай ғаилә Вибельскирхен районына, Вильгельмдың атаһынан ҡалған өйгә күсә (Кухенбергштрассе, 88).

[[Беренсе донъя һуғышы]]  ваҡытында Вильгельм Хонеккер Килдә матрос булып хеҙмәт итә. Киль матростары Германиялағы 1918 йылғы революцияны башлап ебәреүселәр тип иҫәпләнә. Вильгельм Хонеккер Германияның бойондороҡһоҙ социал-демократик партияһына , һуңыраҡ ул [[Германия коммунистар партияһы]]на инә. 1920-1930 йылдар башында Германияла коммунистар һәм социал-демократтарҙың йоғонтоһо көслө була.

1922 йылдың йәйендә ун йәшлек Эрих Хонеккер  Вибельскирхендәге балалар коммунистик төркөмөнә ҡушыла,  14 йәштә  [[Германия Коммунистик йәштәр союзы]]на алына. 1928 йылда Эрих Хонеккер урындағы комсомол ойошмаһы ячейкаһы етәксеһе итеп һайлана. 1930 йылда 17 йәшлек Хонеккер  [[Германия коммунистар партияһы (1918)]] ағзаһы булып китә.

Мәктәпте тамамлағандан һуң Эрих Хонеккер ике йыл  [[Померания]]ла крәҫтиән хужалығында ялланып эшләй. 1928 йылда  Вибельскирхенға ҡайта, туған тейеш кешелә түбә ябыусы  һөнәрен үҙләштерә башлай,  1930 йылда комсомол путевкаһы буйынса СССР-ға уҡырға китә (Мәскәү, Халыҡ-ара Ленин мәктәбе). Интернациональ эшселәр бригадаһы составында Магнитогорск металлургия комбинатын төҙөүҙә ҡатнаша<ref>[http://www.warheroes.ru/hero/hero.asp?Hero_id=2158 Эрих Хонеккер] на сайте «[[Герои страны (интернет-сайт)|Герои страны]]».</ref>.

=== Сәйәси эшмәкәрлеге башы һәм национал-социализмға ҡаршы көрәше===
1930 йылдан Хонеккер коммунистар партияһы ағзаһы була. Уның сәйәсәттәге остазы - һуңыраҡ Германия коммунистар партияһынан бундестагҡа депутат булып һайланасаҡ [[Отто Нибергаль]]. Мәскәүҙән ҡайтҡас, Хонеккер ул саҡта Милләттәр Лигаһы ҡулындағы Саар өлкәһендә (Франция сигендә) округ комсомол ойошмаһының етәксеһе итеп һайлана . Национал-социалистар партияһы власҡа килгәс, [[Германия коммунистар партияһы]] легаль булмаған хәлдә эш итә,  тик Саар өлкәһе  Германия составына инмәгәнлектән,  Хонеккер Германияла бер аҙ ваҡыт төрмәлә ултырғандан һуң, иреккә сыға. 1934 йылда ул Саарға ҡайта һәм [[Иоганнес Гофман]] менән бергә Саар өлкәһенең  Германия составына инеүенә ҡаршы эш алып бара. 1934—1935 йылдарҙа Хонеккер фашизмға ҡаршы көрәшә, ул саҡта ГКП, һуңыраҡ Германия социал-демократик партияһы ағзаһы [[Герберт Венер]]  менән тығыҙ хеҙмәттәшлек итә.   1935 йылдың 13  ғинуарында Саар өлкәһендә үткән плебисцит һөҙөмтәһе буйынса, Саар Германияға ҡушыла, Хонеккерға [[Франция]]ға ҡасырға тура килә.

Мартен Тяден исеменә документтар менән  1935 йылдың 28 сентябрендә Эрих Хонеккер [[Берлин]]ға китап баҫыу станогын алып килә, яңынан фашизмға ҡаршы көрәш башлай.  1935 йылдың декабрендә Хонеккерҙы гестапо (йәшерен дәүләт полицияһы-Geheime Staatspolizei, «тайная государственная полиция») ҡулға ала, судҡа тиклем  ул Берлиндағы [[Моабит]] төрмәһендә ултыра. 1937 йылдың июнендә суд Хонеккерҙы ун йылға иркенән мәхрүм итә. Хонеккер иң ҡаты тәртип булдырылған Бранденбург  каторга төрмәһендә 1945 йылға тиклем ултыра. 1945 йылдың яҙында  яҡшы тәртибе өсөн Хонеккер  Берлиндағы ҡатын-ҡыҙҙар төрмәһенә (Барнимштрассе урамы) төҙөлөшкә эшкә ебәрелә. 1945 йылдың  6 мартында  авиация һөжүме ваҡытында  Хонеккер ҡаса  һәм төрмәлә эшләгән бер ҡатын (надзиратель) фатирында йәшенә. Бер нисә көндән уның кәңәше буйынса Хонеккер төрмәгә ҡайта. Надзиратель ҡатын менән төҙөлөш командаһы начальнигы был хәлде гестапоға еткермәй,  Хонеккерҙы Бранденбург төрмәһенә кире ҡайтаралар. 27 апрелдә төрмәне Ҡыҙыл Армия азат иткәндән һуң, Хонеккер Берлинға китә. Төрмәләге иптәштәренә әйтмәй ҡасыуы, Берлинда юҡҡа сығыуы, кире килеүе, төрмә хеҙмәткәре ҡатын менән сыуалыуы, азат ителгәс тә башҡа коммунистар менән бергә Берлинға китмәүе Хонеккерҙың партия һәм төрмә буйынса иптәштәре менән үҙ-ара мөнәсәбәтен боҙа, ҡатмарлаштыра<ref>Peter Przybylski: ''Tatort Politbüro. Die Akte Honecker'', Berlin 1991, S. 55-65, Ulrich Völklein: ''Honecker. Eine Biografie'', Berlin 2003, S. 154—178.</ref>. Һуңыраҡ Хонеккер был ваҡиғалар тураһында икенсе төрлөрәк итеп һөйләй.<ref>{{книга|автор=[[Шнеерсон, Григорий Михайлович|Шнеерсон Г. М.]] |заглавие=Эрнст Буш и его время|ссылка=https://sites.google.com/site/ernstbush/ernst-bus-i-ego-vrema/soderzanie/turemnaa-ballada|место=М.|год=1971|страницы=150}}</ref>.

[[Башҡорт АССР-ы]]на килгән сағында Эрих Хонеккер Бранденбург төрмәһендәге тотҡондарҙы (Герден тигән урында) 1945 йылдың 28 апрелендә (Европала 27.04) [[16-сы гвардия кавалерия дивизияһы ]]  (элекке [[112-се Башҡорт кавалерия дивизияһы ]])  62-се гвардия кавалерия полкы  һалдаттары азат иткәнен һөйләй .<ref>{{книга|автор=[[Ахмадеев, Т. Х.|Ахмадеев Т.Х.]] |заглавие=Башкирская кавалерийская дивизия|ссылка=https://kitaptar.bashkort.org/files/Башкирская%20гвардейская%20кавалерийская.pdf|место=У.|год=1999|страницы=338}}</ref>.
[[Файл:Бранденбург._1945г._Благодарственная_табличка_за_освобождение_антифашистов_из_тюрьмы.jpg|thumb|1945 й. Бранденбург төрмәһенән антифашистарҙы азат итеүселәргә рәхмәт һүҙҙәре яҙылған таҡтаташ]]

=== Һуғыштан һуң===
[[Файл:Bundesarchiv Bild 183-08583-0017, Zittau, Jugend-Dreiländertreffen, Erich Honecker.jpg|thumb|Хонеккер на встрече молодёжи трёх стран. Циттау. 1950]]
Һуғыштан уң   Хонеккер  Германия коммунистар партияһының йәштәр  эше буйынса  секретары һәм  Антифашист йәштәр комитетының Үҙәк комитеты рәйесе итеп тәғәйенләнә. 1945  йылдың  майында  СССР-ҙан тәүге Вальтер Ульбрихт төркөмө  (эмигрант- коммунистар) менән ҡайтҡан  [[Ганс Мале]]  Хонеккер менән таныша  һәм уны  был төркөм эшенә йәлеп итә. [[Шмидт, Вальдемар|Вальдемар Шмидт]]  Хонеккерҙы  [[Ульбрихт, Вальтер|Вальтер Ульбрихт]] менән таныштыра . Йәйгә тиклем Хонеккерҙы   ары ниндәй эшкә йәлеп итеү тураһында ҡарар ҡабул ителмәй тора, сөнки уның партия линияһы буйынса ҡаты шелтәһе була- 1945  йылдың яҙындағы төрмәнән ҡасыуы  көрәштәштәре тарафынан партия дисциплинаһын боҙоу итеп  ҡабул ителә.<ref>Wolfgang Leonhard: ''Spurensuche''. Köln 1992. ISBN 3-462-02170-2.</ref>.  1946  йылда Хонеккер  Азат немец йәштәре союзын ( FDJ)  булдырыу менән шөғөлләнә, уны был  ойошманың рәйесе итеп һайлайҙар  һәм  ошо вазифала ул 1955  йылға тиклем эшләй. Ҡайһы бер сығанаҡтарҙа әйтелгәнсә, СССР етәкселеге баҫымы аҫтында  Германия   социал-демократик парияһы  менән  Германия коммунистар партияһы   берләшкәндән һуң,   Хонеккер 1946  йылдың апреленән башлап,  Германия социалистик берҙәм партияһы  ағзаһы була.

===  ГДР- ҙа карьераһы ===
[[Файл:Honecker 1.jpg|thumb|Эрих Хонеккер и [[Брежнев, Леонид Ильич|Л. И. Брежнев]]]]
[[Файл:Bundesarchiv Bild Y 10-0097-91, 30 Jahre MfS, Erich Honecker, Erich Mielke.jpg|thumb|Эрих Хонеккер поздравляет [[Мильке, Эрих|Эриха Мильке]] по случаю 30-летия [[Министерство государственной безопасности ГДР|Министерства государственной безопасности ГДР]]]]
1949  йылдың 23 майында көнбайыш оккупацион зонала СССР-ҙың элекке союздаштары  Германияны берҙәм ил итеп һаҡлау тураһындағы Ялта һәм Потсдам килешеүҙәрен боҙоп, [[Германия Федератив Республикаһы]]н нигеҙләүгә ризалыҡ бирә <ref>''Шевченко О. К.'' Современная российская германистика о Крымской конференции 1945 г.</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.hist.msu.ru/ER/Etext/War_Conf/berlin_main.htm|title=Материалы Потсдамской конференции 1945 г. Электронная библиотека исторического факультета МГУ|publisher=www.hist.msu.ru|accessdate=2017-01-29}}</ref>  .

1949  йылдың  7 октябрендә [[Германия Демократик Республикаһы]]  иғлан ителә,  Эрих Хонеккерҙың сәйәси карьераһы бик тиҙ үҫә башлай. Германия йәштәр азат союзы етәксеһе вазифаһында ул 1950  йылдан башлап, Берлинда өс  тапҡыр Германия йәштәр фестивале  ойоштора.  Тәүге фестивалдән һуң  Германия социалистик берҙәм партия Үҙәк комитеты ағзаһы итеп  һайлана. Хонеккер йәштәр араһында дини хәрәкәткә ҡаршы була.

1953 йылда И.В.Сталин  вафатынан  һуң, башҡа Көнсығыш Европа илдәрендәге кеүек үк ,  ГДР-ҙа халыҡ иҡтисади сәйәсәтте үҙгәртеүҙе талап итеп, төрлө акциялар ойоштора  башлай. ГДР-ҙағы 1953 йылдың 17 июнендәге халыҡ күтәрелешенән һуң  Хонеккер  [[Матерн, Герман|Герман Матерн]]  менән бергә  партия ағзалары араһында барған дискуссияла   Вальтер Ульбрихт яҡлы була, ә Политбюро ағзаларының күбеһе [[Гернштадт, Рудольф|Рудольф Гернштадт]]  етәкселегендә   уны   вазифаһынан алырға тырыша.  1955  йылдың 27 майында  Эрих Хонеккер  йәштәр союзы етәксеһе вазифаһын [[Намокель, Карл|Карл Намокел]]гә тапшыра.  1955—1957  йылдарҙа  Эрих Хонеккер Мәскәүҙә [[Советтар Союзы Коммунистар партияһы|КПСС]] Үҙәк комитеты янындағы Юғары партия мәктәбендә уҡый,  [[Советтар Союзы Коммунистар партияһы|КПСС]]-тың XX съезында   [[Хрущёв Никита Сергеевич|Н. С. Хрущёв]]тың  И. В. Сталиндың шәхес культын тәнҡитләгән докладын тыңлай.

ГДР–ға ҡайтҡас, Эрих Хонеккер  1958  йылда Германия социалистик берҙәм партияһы  Политбюроһы ағзаһы итеп һайлана һәм  хәүфһеҙлек өсөн яуаплы вазифала эшләй. [[1960]] йылда Хонеккер ГДР Милли оборона советына индерелә.  ГСБП Үҙәк комитетының хәүфһеҙлек буйынса   секретары  булараҡ, Хонеккер 1961 йылдың авгусында Берлин стенаһын төҙөтөүҙе  ойоштороусылар рәтендә була<ref>Б. Бонвеч, А. Ю. Ватлина. Материалы конференции российских и немецких историков «Послевоенная история Германии: российско-немецкий опыт и перспективы». М., 2007. — 103 с.</ref>.

=== Генераль  секретарь  вазифаһында ===
[[Файл:Трептов-Парк 8 мая 1982 года..JPG|thumb|Эрих Хонеккер на возложении венков [[Воин-освободитель|Воину-освободителю]]. Трептов-парк, 8 мая 1982]]
Вальтер Ульбрихт  яңы планлаштырыу һәм  етәкселек итеү  иҡтисади  системаһында иҡтисади сәйәсәткә өҫтөнлөк бирһә,   Эрих Хонеккер  төп  бурыс  итеп, « иҡтисади һәм социаль сәйәсәттең берлеген»  иҫәпләй. [[Брежнев Леонид Ильич|Л. И. Брежнев]]тың   ярҙамы менән  Хонеккер  һәм уның яҡлылар1971  йыл 3 майында    Вальтер Ульбрихтты  вазиафаһынан  бушатыуға ирешә,  Хонеккер  Германия социалистик  берҙәм партияның Үҙәк комитеты беренсе секретары (1976 йылдан — генераль секретары)   итеп һайлана.  Ил менән  етәкселек  алмашыныу  иҡтисадтағы проблемалар,  производство предприятиелары  хеҙмәтсәндәренең ризаһыҙлығы   менән дә бәйле була.<ref>Olaf Klenke: ''Betriebliche Konflikte in der DDR 1970/71 und der Machtwechsel von Ulbricht auf Honecker''. In: Jahrbuch für Forschungen zur Geschichte der Arbeiterbewegung, Heft II/2004, Seitenzahl fehlt.</ref>.  1971  йылда Хонеккер  Ульбрихт урынына  ГДР-ҙың Милли оборона советы рәйесе итеп тә тәғәйенләнә , 1976  йылдың 29 октябрендә  ГДР-ҙың Халыҡ палатаһы Хонеккерҙы ГДР-ҙың Дәүләт советы рәйесе  вазифаһына һайлай.  Дәүләт советының элекке рәйесе  [[Штоф Вилли|Вилли Штоф]] (1973 – 1976)  кире  [[ГДР-ҙың Министрҙар советы]] (хөкүмәт) рәйесе итеп тәғәйенләнә. Эрих Хонеккер ГДР- ҙағы иң юғары вазифаларҙы биләй.  Ошо ваҡыттан алып, Хонеккер   Үҙәк комитеттың иҡтисади  мәсьәләләр буйынса секретары [[Миттаг, Гюнтер|Гюнтер Миттаг]]  һәм  ГДР-ҙың дәүләт хәүфһеҙлеге министры [[Мильке Эрих|Эрих Мильке]]   менән берлектә  ил өсөн иң мөһим ҡарарҙарҙы ҡабул итә башлай.   1989  йылға  тиклем   ГДР-ҙа власть  520 кешенән торған  дәүләт һәм партия чиновниктары ҡулында   ҡала , тип  иҫәпләнә    <ref>Hans-Ulrich Wehler, ''Deutsche Gesellschaftsgeschichte, Bd. 5: Bundesrepublik und DDR 1949—1950'', C.H. Beck, München 2008, S. 218.</ref>.  Хонеккер, Миттаг  һәм Мильке  ҡулында  ГДР-ҙа  бик ҙур  власть була,   тарихсы Забров  Хонеккерҙы  хата «диктатор»  тип тә атай<ref>Martin Sabrow: [http://zzf-pdm.de/Portals/_Rainbow/images/mitarbeiter/2012_02_09_Vortrag_Martin_Sabrow_Biographie_eines_blassen_Diktators.pdf ''Der blasse Diktator. Erich Honecker als biographische Herausforderung. Vortrag im Rahmen des Institutskolloquiums des Zentrums für Zeithistorische Forschung am 9. Februar 2012 in Potsdam''] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304075723/http://zzf-pdm.de/Portals/_Rainbow/images/mitarbeiter/2012_02_09_Vortrag_Martin_Sabrow_Biographie_eines_blassen_Diktators.pdf |date=2016-03-04 }}.</ref>. Хонеккер   граждандарҙың  мөрәжәғәттәренә һәр саҡ бик тиҙ яуап бирә, саралар күрә, шуның өсөн  Забров  « мәғрифәтле  абсолютизм»  менән сағыштырып,   уны « үҙ дәүләтенең  юғары  ҡайғыртыусыһы»  тип атай.  Был осорҙа ГДР-ҙа иҡтисади ауырлыҡтар булыуына ҡарамаҫтан, социаль өлкәгә, халыҡтың көнкүрешен яҡшыртыуға күп иғтибар бүленә.

Германия социалистик берҙәм партияһы Үҙәк комитеты ның агитация һәм пропаганда буйынса секретары  [[Герман, Иоахим|Иоахим Герман]]  Хонеккерҙың иң яҡын фекерҙәше була. Уның менән Хонеккер  ''«Neues Deutschland»'' гәзитен сығарыу,''Aktuelle Kamera''  телевизион тапшырыуында яңылыҡтар биреү тәртибе кеүек мәсьәләләрҙе тикшерә.  1978 йылда Хонеккер иҡтисадтағы хәл тураһындағы насар яңылыҡтарға  яуап итеп, Йәмәғәт  фекерен өйрәнеү институтын яба <ref>[http://www.spiegel.de/spiegel/print/d-87818590.html Martin Sabrow: Der unterschätzte Diktator. In: Der Spiegel. Nr. 34, 2012, S. 46-48].</ref>.    Хонеккер  дәүләт хәүфһеҙлеге  органдарының    эшмәкәрлегенә лә  күп иғтибар бүлә,  көн дә Политбюро кәңәшмәһенән һуң Эрих Мильке  менән   аралаша, сөнки ГДР    ул саҡта   капиталистик илдәр менән көрәштең иң алғы һыҙығында тора тип иҫәпләнә .<ref>Günter Schabowski, ''Der Absturz'', Rowohlt, Berlin 1991, S. 115f.</ref>.

Хонеккер  етәкелек иткән осорҙа   ГДР менән ФРГ араһында иң  мөһим килешеү төҙөлә, ГДР Европала хәүфһеҙлек һәм хеҙмәттәшлек  буйынса кәңәшмәлә  (Хельсинкиҙа)  ҡатнаша, [[Берләшкән Милләттәр Ойошмаһы]] ның тулы хоҡуҡлы ағзаһына әйләнә.    Был дипломатиялағы уңыштар  Хонеккерҙың тышҡы сәйәсәттәге иң ҙур ҡаҙаныштары  тип иҫәпләнә.
1981  йылдың майында Японияға барған сағында  Нихон  университеты   Хонеккерға  почётлы доктор исемен бирә. 1982 йылдың 31 декабря  [[Эслинг, Пауль|Пауль Эслинг]] Хонеккерҙың кортежы менән бәрелешә, Көнбайыш илдәрендә был  ваҡиғаны Хонеккерға һөжүм тип  атайҙар.   1985  йылда  [[Халыҡ-ара олимпия комитеты]]  Эрих Хонеккерҙы Олимпия ордены  (алтын)  менән бүләкләй.

Эске сәйәсәттә башта, тәү сиратта, мәҙәниәт һәм сәнғәт өлкәһендә  либералләшеү һиҙелә, быны ГДР-ҙа  Йәштәр һәм студенттарҙың  бөтә донья фестивален үткәреү менән   бәйләйҙәр. Ләкин бер аҙҙан  ГДР-ҙағы режимды тәнҡитләүсе  [[Бирман, Вольф|Вольф Бирман]]дан  гражданлығын  алалар,  ГДР-ҙың дәүләт хәүфһеҙлеге министрлығы  эске сәйәси хәрәкәтте  баҫтырып килә. Хонеккер   ГФР менән ГДР араһындағы сикте законһыҙ боҙусыларға ҡаршы  автоматик рәүештә атыусы пружиналы ҡорамалдар   ҡуйыу һәм  законһыҙ сикте боҙоусыларға ҡаршы ут асыу яҡлы була.<ref>[http://www.chronik-der-mauer.de/index.php/de/Common/Document/field/file/id/46359 Протокол 45-го заседания Национального совета обороны ГДР. 3 мая 1974].</ref>.   Иҡтисадта  Хонеккер    дәүләт милке һәм үҙәкләштереү  курсын үткәрә.   Иҡтисадтағы  проблемалар  артыуға ҡарамаҫтан, халыҡтың йәшәү кимәлен тотороҡландырыу өсөн ГФР-ҙан миллиардтарса кредиттар алып торорға тура килә.
[[Файл:Bundesarchiv Bild 183-1982-0825-113, Berlin, 70. Geburtstag Erich Honecker.jpg|thumb|Епископ [[Круше, Вернер|Вернер Круше]] поздравляет Эриха Хонеккера с 70-летием. 1982]]
[[Файл:Bundesarchiv Bild 183-1987-0910-052, Wiebelskirchen, Besuch Erich Honecker.jpg|thumb|Председатель Госсовета ГДР Э.&nbsp; Хонеккер в родном [[Саар]]е. 1987]]
Иҡтисади ауырлыҡтарға ҡарамаҫтан, 1980-сы йылдарҙа  Хонеккерҙың халыҡ-ара  авторитеты үҫә,  мәҫәлән, 1987  йылдың  7 сентябрендә  ГФР-ҙың канцлеры Гельмут Коль уны  Боннда рәсми шарттарҙа ҡабул итә<ref>[http://www.ddr-im-www.de/index.php?itemid=131 Встреча между Колем и Хонеккером в Бонне. 7-11 сентября 1987] {{Webarchive|url=https://archive.is/20120729201348/http://www.ddr-im-www.de/index.php?itemid=131 |date=2012-07-29 }} {{Архивировано|url=https://archive.is/20120729201348/http://www.ddr-im-www.de/index.php?itemid=131 |date=2012-07-29 }}.</ref>. ГФР-ҙа   Эрих Хонеккер  [[Дюссельдорф]], [[Вупперталь]], [[Эссен]], [[Трир]]  ҡалаларында, [[Бавария]]ла  була,   10 сентябрҙә   [[Саар]]ҙа тыуған ҡалаһында ғы телмәрендә бер ваҡыт ике Германияны бүлеп торған сиктәр бөтәсәк, тигән фекерен еткерә.  Был сәйәхәт  1983  йылдан башлап планлаштырылған булһа ла, СССР етәкселеге быға ҡаршы булғанлыҡтан, кисектерелеп  килә.  1988 йылда  Хонеккер   дәүләт визиты менән  [[Париж]]ға барып ҡайта, уның  [[АҠШ]]-ҡа ла барып ҡайтырға теләге була, шул сәбәпле ГДР –ҙың  һуңғы йылдарында Хонеккер [[Всемирный сионистский конгресс|Бөтә донья сионистар  конгресы]]  менән мөнәсәбәттәрен яҡшырта<ref>Christian Thonke,'' Hitlers langer Schatten: der mühevolle Weg zur Entschädigung der NS-Opfer'', Böhlau-Verlag Wien, 2004, S. 49. f.</ref><ref>[http://www.netzeitung.de/politik/deutschland/1042798.html?Als_die_DDR_ihre_Juden_entdeckte Когда ГДР обнаружила своих евреев] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131202233311/http://www.netzeitung.de/politik/deutschland/1042798.html?Als_die_DDR_ihre_Juden_entdeckte |date=2013-12-02 }}</ref>.

1982  йылдың  25 авгусындағы  Юғары Советы Президиумы Указына ярашлы  [[Икенсе донъя һуғышы]] ваҡытында  фашизм менән көрәшкә  ҙур шәхси өлөш  индергәне өсөн һәм  70  йәшлек юбилейы айҡанлы  Эрих  Хонеккерға  [[Советтар Союзы Геройы]]   исеме бирелә ( [[Ленин ордены]]  һәм  «Алтын Йондоҙ»  миҙалы тапшырыла).  [[1983 йыл]]да    Берлин  янында  «Харнекоп» тип аталған бункер төҙөлә,  унда  ядро һуғышы башланһа,ГДР етәкселеге һәм совет хәрби советниктары йәшеренергә тейеш була.  Уның   констукцияһының күп өлөшө Семипалатинск полигонында  ныҡлы тикшереү үтә <ref>[http://www.bunker-harnekop.de/ Baudenkmal Bunker Harnekop e. V] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220708231144/https://www.bunker-harnekop.de/ |date=2022-07-08 }}</ref>.

===  СССР-ҙағы “үҙгәртеп ҡороу” һәм Хонеккерҙың  вазифаһынан китеүе ===
[[Файл:Bundesarchiv Bild 183-1986-0416-418, Berlin, Michail Gorbatschow an der Mauer.jpg|thumb|left|Михаил Горбачёв у [[Бранденбургские ворота|Бранденбургских ворот]]. 1986 год]]
[[Файл:Bundesarchiv Bild 183-1986-0421-010, Berlin, XI. SED-Parteitag, Gorbatschow, Honecker.jpg|thumb|left|Михаил Горбачёв и [[Хонеккер, Эрих|Эрих Хонеккер]]. 1986 год. [[Германская Демократическая Республика|ГДР]]]]
1989 йылдың  7-8 июлендә    [[Варшава Килешеүе Ойошмаһы]]ның  [[Бухарест]]ағы     [[Иҡтисади ярҙам советы]]  (СЭВ) Сәйәси- консультатив комитеты сиктәрендә үткән кәңәшмәһендә СССР  етәкселеге рәсми рәүештә  ''Брежнев доктринаһынан'' ( был ойошмалағы илдәрҙең  сәйәсәтен контролдә тотоу)  баш тарта һәм   һәр ил үҙ яҙмышын үҙе һайлай ала тип белдерә. Советтар Союзы етәкселеге [[Варшава Килешеүе Ойошмаһы|Варшава килешеүе]]нә ингән илдәрҙең киләсәк яҙмышы өсөн яуаплылыҡты  үҙ өҫтөнән төшөрә. Хонеккерҙы  1989 йылдың  7 июлендә  эс  ауыртыуы менән [[Румыния]]ның  дәүләт  дауаханаһына алып китәләр, һуңыраҡ ул Берлинға  оса <ref>[http://www.chronik-der-mauer.de/index.php/de/Chronical/Detail/month/Juli/year/1989 Хонеккер заболел на встрече СЭВ].</ref>. 1989 йылдың  16 һәм 18 авгусында Хонеккерға операция эшләнә. Уның  үт ҡыуығы алып ташлана һәм туҡ эсәгенә лә операция яһала. Уролог Петер Альтхаус әйтеүенсә, операция ваҡытында   Хонеккерҙың уң яҡ бөйөрөндәге рак шеше  алып ташланмай ҡала, шеш тураһында Хонеккерға бер ни ҙә әйтмәйҙәр. Ҡайһы берәүҙәр  табиптар шеште күрмәгән, тигән фекерҙә.1989  йылдың сентябренә тиклем  Хонеккер  вазифаһын башҡара алмай,  уны  Политбюро  алмаштыра, Хонеккер был осорҙа Гюнтер Миттаг  һәм  Иоахим  Герман менән генә аралаша.  1989  йылдың август айында  Хонеккер тик бер нисә алдан планлаштырылған осрашыуҙа ғына ҡатнаша.  1989 йылдың 14 августа  Эрфурт  микроэлектроника комбинатының  32-битлы процессорының эшсе өлгөһөн   тапшырғанда : «Ишәк тә,  үгеҙ  ҙә  социализм прогресын туҡтата алмай »- тип белдерә.

Был осорҙа ГДР халҡы   урамдарға протест менән сыға,  «Республиканан ҡасыусылар» Чехословакия һәм   Венгриялағы  ГДР илселеге аша   һәм   «туғандаш социалистик илдәр» сиктәре аша  күпләп ҡаса,  айына уларҙың һаны бер нисә меңгә етә.  1989 йылдың   19 авгусында [[Венгрия халыҡ республикаһы]]    [[Шопрон]]  янында Австрия менән сиктән сығыу пунктын аса,  ә 1989  йылдың  11 сентябрендә  [[Австрия]] менән сиген бар ерҙә лә аса.   ГДР граждандары меңәрләп Австрия аша  ГФР-ға сыға башлай.  1989 йылдың   3 октябрендә ГДР  күрше илдәр менән сиктәрен яба. ГДР, шулай итеп,  Көнбайыш илдәренән генә түгел,  хатта Көнсығыш блогы илдәренән дә  [[тимер шаршау]] менән айырыла. ГДР   граждандары күпләп протест акциялары ойоштора, [[Чехословакия]]  менән  сиктәш райондарҙа забастовкалар менән янай башлай.  ГФР менән ГДР берләшкәндән һуң  бер нисә йыл үткәс, ошо акцияларҙа ҡатнашҡан кешеләрҙең  күптәре капиталистик   ГФР-ҙағы   тормошто ниндәйҙер әкиәт итеп күҙ алдына килтереп, яңғылышыуҙарын әсенеп һөйләй.

Эрих Хонеккерҙың  КПСС  Үҙәк комитеты генераль  секретары  [[Горбачёв Михаил Сергеевич|Михаил Сергеевич Горбачёв]]  менән үҙ-ара мөнәсәбәте  һалҡыная бара. Хонеккер  Гобрачевтың  [[үҙгәртеп ҡороу]], Көнбайыш менән яҡынайыу  сәйәсәтен  хата тип иҫәпләй,  үҙен   алданған кеше итеп тоя.  Ул СССР-ҙан  килгән рәсми хәбәрҙәрҙе ГДР  территорияһында тараттырмаҫҡа тырыша.  1989  йылдың    6-7 октябрендә  ГДР-ҙың  40- йыллығы  байрам ителә, был сарала ҡатнашҡан М. С. Горбачёвтан  халыҡ   ҡысҡырып: «Горби, Горби, беҙгә  ярҙам ит!»- тип үтенә<ref>[http://www.jugendopposition.de/index.php?id=809 Robert-Havemann-Gesellschaft (BStU-Kopie)].</ref>. Ике етәксе араһындағы  һөйләшеү барышында  Хонеккер ГДР-ҙың уңыштары тураһында һөйләй, ә Горбачев ГДР-ға банкротлыҡ янағанын белеп тора.

Германия социалистик берҙәм партияһы Үҙәк комитеты Политбюроһының кризис ултырышында (1989  йылдың 10-11 октябрендә) Хонеккерға аҙна аҙағына тиклем  илдәге хәл тураһында  доклад әҙерләргә ҡушыла, [[Дания]]ға рәсми сәйәхәте кисектерелә, Хонеккер ҡаршы булһа ла [[Кренц, Эгон|Эгон Кренц]]  рәсми хәбәр баҫтырыуға рөхсәт ала.  Кренц армия һәм  ГДР  хәүефһеҙлек министрлығының  ярҙамы тураһында алдан килешеп ҡуя.  Горбачёв менән Мәскәүҙә осрашҡанда Политбюро ағзаһы  Гарри Тиш Хонеккерҙы вазифаһынан бушатырға теләүҙәре  тураһында һөйләй.   Партияның төп идеологы [[Хагер, Курт|Курт Хагер]]  ҙа  1989 йылдың  12 октябрендә  Мәскәүҙә Горбачёв менән  Хонеккерҙы властан алыу  тураһында һөйләшә.

[[1989]] йылдың 17 октябрендә  булған Политбюро   ултырышында   Вилли Штоф  көн тәртибенең беренсе пункты итеп, Эрих Хонеккерҙы вазифаһынан бушатыу  һәм  [[Кренц, Эгон|Эгон Кренц]]ты  Генераль секретарь итеп һайлау мәсьәләһен   ҡарарға тәҡдим итә. Бер минутҡа юғалып ҡалған  Хонеккер  был  һорауҙар  буйынса фекерҙәр әйтергә тәҡдим итә. Ултырыш барышында  барыһы ла үҙ фекерен әйтә, тик бер кем дә Хонеккерҙы яҡлап  сыҡмай. [[Шабовски, Гюнтер|Гюнтер Шабовски]] Хонеккерҙы   ГДР-ҙың  Дәүләт советы рәйесе  һәм ГДР-ҙың оборона милли советы рәйесе   взифаһынан бушатырға тәҡдим итә. Хонеккерҙы хатта  йәшлек дуҫы Гюнтер Миттаг та яҡлашмай. [[Нойман, Альфред|Альфред Нойман]]  Миттаг  менән  Иоахим Германды вазифаларынан бушатырға тәҡдим итә. Эрих Мильке Хонеккерҙы ГДР-ҙың бөтә бәләләрендә лә ғәйепләй, хатта Хонеккер эшенән китергә риза булмаһа, уға ҡаршы булған компроматтар  менән янай.<ref>[http://www.leidenuniv.nl/fsw/ecpr/pubchoice/tvedt.doc ''The East German Transition Game] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20030921054002/http://www.leidenuniv.nl/fsw/ecpr/pubchoice/tvedt.doc |date=2003-09-21 }}.</ref><ref>[http://www.spiegel.de/politik/deutschland/stasi-unterlagen-mielkes-geschichte-im-koffer-a-293379.html Stasi-Unterlagen: Mielkes Geschichte im Koffer — SPIEGEL ONLINE].</ref><ref>Günter Schabowski: ''Das Politbüro. Ende eines Mythos. Eine Befragung.'' Reinbek 1990. S. 104 ff.; Günter Schabowski: ''Der Absturz.'' Berlin, 1991. S. 267 ff.</ref>.
Өс сәғәттән һуң  тейешле ҡарар ҡабул ителә. Билдәләнгән тәртип буйынса, Хонеккер үҙен эштән   бушатыу өсөн тауыш бирә. Партияның Үҙәк комитетына Хонеккер, Миттаг   һәм  Германды  вазифаларынан бушатырға  тәҡдим ителә. Германия социалистик берҙәм партияһы  Үҙәк комитетының 106   ағзаһы һәм кандидаты  был тәҡдимде ҡарай. Ултырышта 16   ағза һәм кандидат, шул иҫәптән, Маргот Хонеккер ҙа булмай. Үҙәк комитет Политбюроның тәҡдимен  хуплай. Карл Маркс исемендәге юғары партия мәктәбенең  элекке ректоры,  81 йәшлек  [[Вольф, Ханна|Ханна Вольф]]  ҡына  был ҡарарға ҡаршы сыға. Рәсми белдереүҙә  Эрих Хонеккер һаулығы насарайыу сәбәпле бөтә вазифаларынан да  бушатыуҙарын  һораны, тип әйтелә. Эгон Кренц  яңы генераль  секретарь булып һайлана, тик уға был вазифала оҙаҡ эшләргә тура килмәй.  1989  йылдың 20 октябрендә Эрих Хонеккерҙың ҡатыны   Маргот Хонеккер  ҙа бөтә вазифаларынан китә.

=== Хоҡуҡи яуапҡа тарттырылыуы  ===
1989 йылдың ноябрь урталарында   [[ГДР Халыҡ палатаһы]]нда   [[коррупция]] һәм  үҙ вазифаһын    законһыҙ, уҫал ниәт  менән ҡулланыу осраҡтарын тикшереү өсөн комитет төҙөлә.  1989 йылдың   1 декабрендә  комитет рәйесе доклад менән сығыш яһай,  ул Германия социалистик берҙәм партияһының элекке етәкселәрен  власть менән уҫал ниәттә  үҙ мәнфәғәттәрендә файҙаланыуҙа ғәйепләй.   1978  йылдан башлап,  Эрих Хонеккер [[Архитектурная академия ГДР|ГДР-ҙың архитектура академияһы]]  аша  20   мең  марка ала .  ГДР  прокуратураһы  партияның элекке 30  урта звено етәксеһенә  ҡаршы эш аса ,  уларҙың унауһы   Германия социалистик берҙәм партияһы Үҙәк комитеты Политбюроһы ағзаһы була. Уларҙың күбеһе   ҡулға алына,  1989 йылдың  3 декабрендә Хонеккерҙың  [[Вандлиц]]тағы  (Берлин янындағы коммуна) күршеләре  Гюнтер Миттаг менән  Гарри Тиш  шәхси байыу, халыҡ милкенә ҡул һуҙыуҙа ғәйепләнеп, яуапҡа тарттырыла.   Эрих Хонеккерҙы шул уҡ көндә партиянан сығаралар.  1992  йылда ул яңы барлыҡҡа килгән   [[Германия коммунистар партияһы]]на (1990) инә һәм  ғүмеренең аҙағынаса  был партия ағзаһы булып ҡала.

1989  йылдың   5 декабрендә  Хонеккерға ҡарата енәйәт эше асыла, уны  дәүләткә хыянат итеүҙә <ref name="Протокол">Протокол допроса Э. Хонеккера//Известия № 70 от 10 марта 1990 года</ref>,   сәйәси  һәм иҡтисади власты уҫал ниәт менән  үҙ мәнфәғәтендә  файҙаланыуҙа ғәйепләйҙәр.  Тикшереүҙе ГДР-ҙың милли хәүфһеҙлек ведомствоһы  ( ГДР-ҙың дәүләт хәүфһеҙлеге миниcтерствоһының вариҫы) алып бара, ведомство  Эрих  Хонеккерға ҡаршы алып барылған  тикшереү  саралары планын  билдәләй. Хонеккерҙың иҡтисади енәйәттәре тураһындағы эште  ГДР прокуратураһың иҡтисади енәйәттәр бүлеге  тикшерә. Хонеккерҙың өйөндә үткәрелгән тентеү ваҡытында  уның  ҡиммәтле эш һәм һунар мылтыҡтары коллекцияһы тартып алына, банктағы  иҫәбе ябыла (барлығы 218  мең  ГДР  маркаһы була,  75 миллион  ГДР  маркаһы  урлаған  тигән һүҙ уйҙырма булып сыға)<ref name="Протокол" />). Хонеккер  үҙен яҡлауҙы   [[Фогель, Вольфганг|Вольфганг Фогель]]   һәм [[Вольфф, Фридрих|Фридрих Вольфф]]ҡа  тапшыра. ГДР-ҙың Халыҡ палатаһы  Вандлицтағы   ГДР етәкселеге йәшәгән  урман ҡасабаһын санаторийға әйләндереү тураһында ҡарар сығара. Хонеккерҙарға  1989  йылдың  22 декабрендә Вандлицтағы өйҙәренән китергә  ҡушыла, 1990 йылдың 3 ғинуарында улар  өйҙәрен ҡалдырып китә .

1990 йылдың  6 ғинуарында  яңынан табиптар  тикшергәндән һуң,ГДР  телевидениеһының яңылыҡтар программаһынан  Хонеккер  бөйөрөндә яман шеш ( [[рак ]])  табылыу сәбәпле   ҡулға алынмаясағы тураһында  ишетә. 1990  йылдың  10  ғинуарында  Берлиндағы «[[Шарите]]»   клинкаһында доктор Альтхаус   Хонеккерҙың бөйөрөндәге  яман шеште алып ташлай. 1990  йылдың  29  ғинуарында  Хонеккер  яңынан ҡулға алына һәм Берлиндағы Руммельсбург  тикшереү изоляторында ултыра,30 ғинуарҙа   ҡала суды ҡарары менән яңынан иреккә сыға. Был ваҡытта Хонеккерҙарҙың үҙ фатиры булмай.

Адвокат Фогель  Хонеккерҙың үтенесе буйынса  [[Берлин-Бранденбург евангелистар сиркәүе]]нә мөрәжәғәт итә. Лобеталдәге дауалау учреждениеһы етәксеһе  пастор Уве Хольмер  Хонеккерҙарҙы үҙ йортона саҡыра.  Икенсе көн үк  пасторҙың  Хонеккерға ярҙамына яуап итеп, йәмәғәтселек разаһыҙлыҡ белдерә башлай.  Демонстранттар  Хонеккерҙарҙы  христиандарҙың хоҡуҡтарын боҙоуҙа ғәйепләй.  1990  йылдың  мартында  Хонеккерҙар Линдовтағы ял йортона китә, ләкин  икенсе көндө  үк  улар сәйәси протестар  арҡаһында   Хольмерҙың өйөнә кире килә <ref>Jörg Marschner: [http://www.sz-online.de/_sitetools/news/printversion.asp?id=2369913&URL=/nachrichten/artikel.asp ''Asyl für den Feind''] {{Архивировано|url=https://archive.is/20120913231106/http://www.sz-online.de/_sitetools/news/printversion.asp?id=2369913&URL=/nachrichten/artikel.asp |date=2012-09-13 }}</ref>.  Бер аҙҙан Хонеккерҙар  [[Белиц]]тағы совет госпиталенә килә. Хонеккерҙы табиптар  яңынан тикшерә һәм  бауырында яман шеш бар икәнен асыҡлай.   1990 йылдың   2  октябрендә  ГФР менән ГДР берләшер алдынан  ГДР  Генераль прокуратураһы  ГФР Генераль прокуратураһына Хонеккер эшен тапшыра.  1990  йылдың    30 ноябрендә   [[Тиргартен]] участка суды   Эрих Хонеккерҙы ҡулға алырға рөхсәт бирә, ул  1961  йылда Германияның ике өлөшө араһындағы сикте боҙғандарға ҡаршы ут асырға бойороҡ биреүҙә һәм ошо бойороҡто  1974 йылда яңынан ҡабатлауҙа ғәйепләнә.<ref>[http://www.20min.ch/news/dossier/wendejahr/story/23521767 Erich Honecker — Vom mächtigen Staatschef zum verbitterten Rentner]{{ref-de}}</ref>.  [[Белиц]]тағы хәрби госпиталдә Хонеккер  совет хәрбиҙәре тарафынан һаҡланғанлыҡтан, ҡулға алынмай.  1991 йылдың 13  мартында  Хонеккерҙар  {{нп3|Шперенберг|||Sperenberg Airfield}}  аэродромынан совет хәрби самолетында Мәскәүгә оса, Эрих Хонеккер  СССР президенты    [[Горбачёв Михаил Сергеевич|М. С. Горбачёв]]тың  «шәхси ҡунағы»на әйләнә.

===   Германияға  экстрадиция ===
Совет дипломаттары [[Федераль канцлер ведомствоһы]]на  Хонеккерҙарҙың Мәскәүгә китергә йыйыныуы тураһында хәбәр итә.   ГФР хөкүмәте  Советтар Союзын халыҡ-ара хоҡуҡ ҡағиҙәләрен боҙоуҙа  ғәйепләп, протест белдереү менән генә сикләнә.  Был саҡта   берләшкән  үҙаллы Германия менән мөнәсәбәттәрҙе көйләү тураһындағы килешеү [[СССР Юғары Советы]]  тарафынан ратификацияланмаған була.  Был килешеү 1991 йылдың  15 мартында  ғына көсөнә инә,  ГФР-ҙың сит ил эштәре министры уны  ратификация тураһындағы грамота менән бергә ала.  Ошо ваҡыттан алып,  Хонеккер эше буйынса  Мәскәүгә баҫым көсәйә бара <ref>[http://www.kalenderblatt.de/index.php?what=thmanu&page=1&manu_id=80&tag=13&monat=3&year=2012&dayisset=1&lang=de Kalenderblatt, vom 13. März 2008].[http://einestages.spiegel.de/static/topicalbumbackground/1537/flucht_nach_russland.html Spiegel-Online: einestages].</ref>.

Горбачёв  менән Хонеккер араһындағы мөнәсәбәт  бер нисә йыл дауамында насарая бара.  СССР-ҙың   ГФР-ҙағы элекке  илсеһе [[Валентин Михайлович Фалин]] Горбачевҡа  ГДР-ҙы ГФР –ға ҡушып ҡуйырға бер ниндәй  рәсми  гарантияһыҙ  рөхсәт биреү был илдәге Советтар Союзының ысын дуҫтары, дәүләт, партия эшмәкәрҙәре,  армия, полиция хеҙмәткәрҙәре,  педагогтар һәм башҡа күптәр өсөн ауыр трагедия буласаҡ, был СССР  өсөн дә бик хәүефле тип  аңлатырға тырышһа ла,  Горбачев был   Германия халҡының эше, тип ҡыҫылмауҙы хуп күрә.
<ref name="ЦК">{{cite web
 |author      = 
 |authorlink  = 
 |coauthors   = 
 |date        = 
 |url         = http://www.kurginyan.ru/publ.shtml?cmd=add&cat=3&id=132
 |title       = Объединение Германии: необходимость или политическое предательство?
 |format      = 
 |work        = 
 |publisher   = 
 |accessdate  = 2013-1-20
 |lang        = ru
 |description = 
 |archiveurl  = https://www.webcitation.org/6E7RV5xY9?url=http://www.kurginyan.ru/publ.shtml?cmd=add
 |archivedate = 2013-02-02
 |deadlink    = no
}}</ref>.
СССР, башҡа Көнсығыш Европа илдәрендәге кеүек,  ауыр тарихи осор кисерә. 1991 йылындағы  дәүләт түңкәрелеше (ГКЧП) ойоштороу   уңышһыҙ тамамланһа ла,  ул Горбачевтың  позицияларын  тағы ла нығыраҡ ҡаҡшата.  РСФСР   Президенты  [[Ельцин Борис Николаевич|Б. Н. Ельцин]]  КПСС-тың  эшмәкәрлеген тыя ( М. С. Горбачёв уның Генераль секретары була ). 1991 йылдың 25 декабрендә Горбачёв СССР-ҙың Президенты вафиһын ҡалдырыуы тураһында рәсми рәүештә хәбәр итә. 1991 йылдың  декабрендә РСФСР етәкселеге Хонеккерҙарға  экстрадиция менән янап,илдән китергә ҡуша. 1991 йылдың 11 декабрендә  Хонеккерҙар [[Чили]]ҙың Мәскәүҙәге илселегендә йәшеренә.  Маргот Хонеккер   иҫләүенсә, ул саҡта  Хонеккерҙарҙы  [[Төньяҡ Корея]] менән  [[Сирия]] ҡабул итергә әҙер була, ләкин улар Чилиға нығыраҡ ышана. 1973 йылдағы хәрби путчтан һуң  ГДР  бик күп Чили кешеһен ҡабул итә, бында шулай уҡ Чилиҙың социалистар хөкүмәте илсеһе [[Альмейда Клодомиро|Клодомиро Альмейда]]  йәшәй,  Хонеккерҙарҙың ҡыҙы Соня Чили кешеһенә кейәүгә сыға. Был саҡта  Чилиҙа хәрби диктатура бөтөрөлөп,  һул буржуаз хөкүмәт власта тора. ГФР хөкүмәте  Рәсәй менән Чили хөкүмәттәренән, ҡулға алыу тураһындағы  ордерға ярашлы, Хонеккерҙың  ГФР-ға  тапшырылыуын  талап итә.

1992 йылдың февраль айында  Хонеккер ультразвук тикшереүе үтә, табиптар  уның бауырында метастазалы  шеш таба. Өс аҙнанан һуң үткәрелгән компьютер томограммаһы тикшереүе   ваҡытында был  диагнозды раҫламайҙар. Шул сәбәпле Хонеккерҙы симулянтлыҡта ғәйепләйҙәр. Рәсәй юстиция министры Германия телевидениеһына  өс көндән һуң биргән интервьюһында, Чили илселегенән сығыу менән Хонеккер ГФР-ға оҙатыласаҡ, тип белдерә.  1992 йылдың  7 мартында Чили илсеһе Альмейда Сантьягоға саҡыртып алына, уны  Хонеккерға ярҙам итер өсөн  уның үлемесле сире тураһында ялған хәбәр таратыуҙа ғәйепләйҙәр. Альмейданы вазифаһынан алалар.  1992 йылдың 18 мартында  Рәсәй парламентында депутат булған табиптар  протест акцияһы ойоштора, йәнәһе, Хонеккер онкология сирле  оло  кешегә һис оҡшамаған, март айындағы тикшереү  ваҡытында  уның  диагнозын алдап ҡуйғандар.  1992 йылдың июнендә  Чили  президенты  [[Эйлвин Патрисио|Патрисио Эйлвин]]  федераль канцлер Гельмут Колде Хонеккер Чилиҙың Мәскәүҙәге илселеген ҡалдырасаҡ тип ышандыра. Рәсәй етәкселеге лә үҙенең  Хонеккерҙы Германия ҡулына  тапшырыу  тураһында 1991 йылғы ҡарарын  үтәргә тырыша.  1992 йылдың  29 июлендә  Эрих Хонеккер  Берлинға оса,   [[Берлин-Тегель (аэропорт)|Тегель]]  аэропортынан уны Моабит төрмәһенә алып китәләр. Маргот Хонеккер  «[[Аэрофлот]]тың»  тура рейсы менән Мәскәүҙән Чилиға, ҡыҙы Соня янына   оса.

=== ГФР –ҙа  хөкөмгә тарттырылыуы һәм Чилиға китеүе ===

1992  йылдың  29 июлендә  Хонеккер Берлиндағы [[Моабит]] төрмәһе дауаханаһына  килтерелә.  1992 йылдың   12 майында уны 1961 йылдан 1989 йылға тиклем  68 кешене атып үлтереүҙә ғәйепләйҙәр. Был осорҙа ул   ГДР Дәүләт советы һәм  ГДР милли оборонаһы советы рәйесе була.  Уның менән бергә  Эрих  Мильке, Вилли Штоф, [[Кесслер Хайнц|Хайнц Кесслер]], [[Штрелец Фриц|Фриц Штрелец]]  һәм  [[Альбрехт Ханс|Ганс Альбрехт]]  яуаплылыҡҡа тарттырыла. Эрих Хонеккер  ГДР милли  оборонаһы  советы рәйесе булараҡ, Көнбайыш  Берлин  менән сиктә  инженер-техник ҡоролмаларҙы  яҡшыртырға, ГФР менән сикте боҙоусыларға ҡаршы ҡоролмалар  ҡуйырға бойороҡ бирә. 1992 йылдың 12 ноябрендә  Хонеккерға  енәйәти яуаплылыҡҡа тарттырыу тураһында  ғәйепләү ҡағыҙы бирелә. Ул  халыҡтың ышанысын үҫал ниәттә файҙаланыу һәм социалистик милекте   урлауҙа ғәйепләнә. Һүҙ  Вандлиц   ГДР элитаһы ҡасабаһы  тураһында бара .

Бик күп хоҡуҡ белгестәре  был процесс ни менән бөтөрөн аныҡ ҡына әйтеүе ауыр тип иҫәпләй, сөнки  Хонеккер инде юҡҡа сыҡҡан дәүләт- ГДР етәксеһе була, уны ниндәй ҡануниәт нигеҙендә яуапҡа тарттырырға икәнен белмәйҙәр . 1992  йылдың  3 декабрендә   Эрих Хонеккер  Берлин стенаһы янындағы кешеләрҙең үлеме өсөн сәйәси яуаплылыҡты таный,  ләкин хоҡуҡи һәм әхлаҡи яуаплылыҡтан  баш тарта. Берлин стенаһын төҙөү мәсьәләһе  буйынса  Хонеккер [[1961]] йылда, [[һалҡын һуғыш]]   киҫкенләшкән осорҙа , Германия социалистик берҙәм партияһы  етәкселеге  Өсөнсө донья һуғышын булдырмауҙың башҡа ысулын тапмағас, ошо ҡарарға килеүен һөйләй.  Өсөнсө донья һуғышында  миллиондарса   кеше һәләк булыр ине.  Был күмәкләп ҡабул ителгән ҡарарҙы бөтә социалистик илдәрҙең  дә етәкселеге хуплай. Ул  был процестың сәйәси  сәбәптәр  менән бәйле икәнен айырып әйтә.  Хонеккер әйтеүенсә,  Берлин стенаһы янында  49  кеше һәләк була,  быны  ул [[АҠШ]] -тың [[Вьетнам]]ға ҡаршы алып барған һуғышында (1964-1973)  һәләк булғандар иҫәбе менән сағыштыра. Шулай уҡ ул капиталистик илдәрҙә үҙ-үҙенә ҡул һалыусылар иҫәбенең   ни тиклем  күп булыуын дә телгә ала. ГДР,  уның фекеренсә,  социализм капитализмдан яҡшыраҡ икәнен иҫбатланы.  ГДР граждандарын  ГДР дәүләт  хәүфһеҙлеге  министрлығы тарафынан эҙәрлекләүҙе Хонеккер  Көнбайышта  журналистарҙың сенсация һәм  тәнҡит  артынан ҡыуыуы менән сағыштыра  .

Был ваҡытта Хонеккер   бик ауыр   сирле  була. 1992  йылдың 4 авгусында  компьютер томографияһы  бауырының уң яғында  биш сантимер ҙурлыҡтағы  ҙур   шеш  барлығын күрһәтә, был 1990 йылда   Шарите клиникаһында бөйөрөнән алып ташланған шештең метастазаһы  тигән һығымта яһала.  Хонеккерҙың адвокаттары   уны   ауыр сире булыу сәбәпле иреккә сығарыуҙы  талап итә. Хонеккерҙың  тағы ике йыл ғүмере ҡала, суд процессы ла ошо тиклем ваҡыт талап итер ине. Бер нисә тапҡыр был үтенес кире ҡағылғандан һуң,  Хонеккер  Германия  Конституция судына мөрәжәғәт итә.  Эрих Хонеккерҙың  үҙ шәхесен яҡлап яҙған үтенесен ҡарап,   1993  йылдың  13   ғинуарында  Берлин төбәк суды  Хонеккерға ҡаршы суд эҙәрлекләүен туҡтата.  Хонеккер,169 көн төрмәлә тикшереү аҫтында булғандан һуң, иреккә сыға .  Ҡайһы бер  ГДР-ҙа хоҡуҡи эҙәрлекләүҙәргә дусар булғандар быға ҡаршы протест белдерә.  Хонеккер   шул көндө үк ғаиләһе янына [[Сантьяго]]ға оса. 1994 йылдың 29 майында  Хонеккер 81   йәшендә вафат була,  ул  Сантьягола ерләнгән тип иҫәпләнә. Ләкин   уны һәм ҡатыны Марготты яндырғандан һуң  ҡалған көл менән урналар ғаилә  дуҫында һаҡлана тигән мәғлүмәт тә осрай <ref>[http://www.bild.de/politik/inland/erich-honecker/wo-honecker-heimlich-begraben-wurde-25858452.bild.html ''Wo Honecker heimlich begraben wurde''].</ref>.

== Шәхси тормошо ==
[[Файл:Bundesarchiv Bild 183-W0910-321, Familie Honecker beim Spaziergang im Winter.jpg|thumb|right|Семья Хонеккера в 1977 году]]
Эрих Хонеккер өс тапҡыр өйләнгән.  1945 йылда төрмәнән сыҡҡас, Хонеккер  ҡатын-ҡыҙҙар төрмәһенең элекке  надзирателе Шарлотта  Шануэлгә өйләнә<ref>Ed Stuhler: Margot Honecker. Eine Biografie'', Ueberreuther, Wien 2003, S. 59-61, Faksimile der Heiratsurkunde S. 60.</ref>,  ул  1947 йылда вафат була. 1947—1953 йылдарҙа  Хонеккер  Германия азат йәштәр союзының  эшмәкәре Эдит Бауманға өйләнә, уларҙың  Эрика исемле ҡыҙҙары тыуа (1950 йылғы,  ҡыҙы Анке)<ref>Erich Honecker: ''«So, meine Kleine — ein letzter Gruß»'' [http://www.tagesanzeiger.ch/31639520/print.html «Für Margot» В 1992 году, находясь в предварительном заключении, Эрих Хонеккер вёл своего рода дневник, которые позднее были опубликованы и осветили внутренний мир бывшего главы ГДР] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141018002055/http://www.tagesanzeiger.ch/31639520/print.html |date=2014-10-18 }}.</ref>.

1953 йылда Хонеккер  Эдит Бауман менән айырылыша, был ваҡытта инде  уның  ГДР Халыҡ палатаһы депутаты Маргот Файст менән уртаҡ ҡыҙҙары  Соня тыуған була (1952 йылғы). Шул уҡ йылда Маргот  менән Эрих Хонеккер  өйләнешә.  Уларҙың ҡыҙы Соня  Чилиҙан ГДР-ға килгән ҡасаҡ- коммунист  Леонардо Яньес  Бетанкурға кейәүгә сыға,  1974 йылда Эрих  Хонеккерҙың ейәне Роберто Яньес Бетанкур   тыуа<ref>Hartmut Kascha: ''Das geheime Leben von Honeckers Tochter in Dresden''. In: Bild vom 25. Februar 2011 ([http://www.bild.de/regional/dresden/tochter/ihr-geheimes-leben-in-dresden-16162642.bild.html online]).</ref>.  Хонеккерҙың ҡыҙы Соня  менән  Леонардо Яньес Бетанкур 1993 йылда айырылыша . Улар һәм улдары  Роберто  әлеге ваҡытта Чилиҙың баш ҡалаһы Сантьягола йәшәй <ref>Marian Blasber: ''Honeckers Enkel. «Ein Rebell bin ich erst heute»''. In: ZEITmagazin vom 3. März 2011 ([http://www.zeit.de/2011/10/Honeckers-Enkel online]).</ref>. Хонеккерҙың  ейәнсәре Мариана 1988 йылда ике йәшендә  үлгән<ref>Hans-Joachim Neubauer: ''Zwei Saarländer an der Spitze''. In: Die_Zeit Nº 35/2012 ([http://www.zeit.de/2012/35/Honecker-100-Jahre/komplettansicht online]).</ref>. Маргот Хонеккер 2016  йылдың  6 майында Сантьягола  вафат булған<ref>[https://magazin.spiegel.de/SP/2016/20/144788113/ Spiegel-Online]{{ref-de}}</ref>.

Германия азат йәштәре союзын етәкләгән саҡта  Хонеккерға [[Чехословакия]] президенты  [[Готвальд Клемент|Клемент Готвальд]] (1948-1953)   һунар мылтығы бүләк итә, шул саҡтан алып, ул әүҙем һунарсыға әйләнә <ref>Hobby: Erich Honecker — der Jäger, MDR online 4. Januar 2010, Zitate u.a. aus Die Honeckers privat, von Thomas Grimm und Ed Stuhler, MDR 2003; Das letzte Halali des Erich Honecker, MDR 2004, MDR online 4. Januar 2010.</ref>.

Хонеккерҙың ейәне Роберто Яньес Бетанкур – рәссам- абстракционист. 2013 йылда «Корнфельд» арт-галереяһында  (Берлин)  уның  сюрреалистик картиналары күргәҙмәһе ҡуйыла. Бынан тыш Роберто шағир (  «Яҙғы ямғыр»   йыйынтығы), композитор булараҡ та билдәле. Роберто Яньес үҙенең сәйәси ҡараштары тураһында журналистарға бер ни ҙә һөйләмәй. Тыуған иле тип  ул Чилиҙы иҫәпләй.

== Бүләктәре ==
* Ике тапҡыр [[ГДР Геройы]] (1982, 1987)<ref>Feder, Klaus H. & Feder, Uta. Auszeichnungen der Nationalen Volksarmee der Deutschen Demokratischen Republik, 1954—1990. Münz Galerie, Berlin, Germany, 1994.</ref>;
* [[ГДР-ҙың Хеҙмәт Геройы]] (1962)<ref>[http://www.deutsche-gesellschaft-fuer-ordenskunde.de/DGOWP/wp-content/uploads/2013/06/HdA-1950-1989.pdf Список Героев Труда ГДР].</ref>;
* биш Карл Маркс ордены (1969, 1972, 1977, 1982, 1985);
* [[Советтар Союзы Геройы]] (1982);
* өс [[Ленин ордены]] (СССР, 1972, 1982, 1987);
* [[Октябрь Революцияһы ордены]] (СССР, 1977);
* [[«Социализм еңеүе» ордены]] ([[Румыния]], [[1987]])<ref>[http://www.legestart.ro/Decretul-141-1987-conferirea-ordinului-Victoria-Socialismului-tovarasului-Erich-Honecker-secretar-general-Comitetului-Central-Partidului-Socialist-Unit-Germania-presedi-(ODIwMjI-).htm Декрет № 141, 1987, о награждении товарища Эриха Хонеккера орденом «Победа социализма»]{{Недоступная ссылка|date=Апрель 2018 |bot=InternetArchiveBot }}{{ref-en}}.</ref>;
* [[Магнитогорск ҡалаһының почетлы гражданы]].
== Әҙәбиәт ==
* ''Нефёдов В. В.'' Э. Хонеккер и культурная политика СЕПГ. // XXI век: итоги прошлого и проблемы настоящего, вып.11. Пенза, 2008. — С. 3—8.
* ''Нефёдов В. В.'' Роль Э. Хонеккера в культурной политике СЕПГ (до 1971 г.). // Философия в XXI веке. — Вып. 16. — Воронеж, 2008. — С. 118—126.
* ''Нефёдов В. В.'' Эрих Хонеккер и культурная политика в ГДР с 1971 по 1989 гг. // Софист: социолог, философ, историк. Сб-к научн. трудов. — Вып. 3. — {{М.}}, 2008. — С. 194—199.
* ''Петелин Б. В.'', ''Степанов Г. В.'' Эрих Хонеккер // Вопросы истории. — 2013. — № 9. — С. 117—128.
== Иҫкәрмәләр ==
{{примечания|2}}
== Һылтанмалар ==

* ''Д. Розенберг.'' [http://scepsis.ru/library/id_2591.html Колонизация восточной Германии.] // «Альтернативы», 1992. № 2 — С. 33—50.

[[Категория:Бауыр яман шешенән үлгәндәр]]