Ҡала думаһы бинаһы (Дондағы Ростов) битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Другие значения|Здание городской думы}}
{{Достопримечательность 
|Тип                      = 
|Русское название         = Ҡала думаһы бинаһы
|Оригинальное название    = 
|Изображение              = Rostov City Hall, Rostov-on-Don, Russia.jpg
|Подпись изображения      = 
|Ширина изображения       = 300
|Статус = {{Культурное наследие РФ|6110007000}}
|Страна = Рәсәй
|Название местоположения = Ҡала
|Местоположение = [[Дондағы Ростов]], Оло Баҡса урамы, 47-се йорт
  |lat_dir = N|lat_deg = 47|lat_min = 13|lat_sec = 17.57
  |lon_dir = E|lon_deg = 39|lon_min = 42|lon_sec = 45.31
  |region     = RU  
  |CoordScale =  5000
|Архитектурный стиль = эклектика
|Автор проекта = Померанцев Александр Никанорович
|Строитель = 
|Основатель = 
|Первое упоминание =
|Основание = 
|Основные даты = {{Достопримечательность/Даты||||||}}
|Упразднён =
|Начало строительства = 1897
|Окончание строительства = 1899
|Здания = {{Достопримечательность/Здания||||||}}
|Приделы =
|Реликвии =
|Состояние = реконструкцияланған
|Сайт =
}}
<span>[[Файл:Sight_symbol_black.svg|ссылка=|17x17пкс]]</span>{{Памятник архитектуры/фед}}архитектура һәйкәле (федераль) '''Ҡала думаһы бинаһы (Ҡала йорто)''' — [[1899 йыл]]да архитектор А. Н. Померанцев проекты буйынса Дондағы Ростовта төҙөлгән бина. Ҡаланың иҫтәлекле архитектура урындарының береһе<ref>Ростов-на-Дону // Словарь современных географических названий. — Екатеринбург: У-Фактория. Под общей редакцией акад. В. М. Котлякова. 2006.</ref>. Тәүҙә йортта ҡала думаһы һәм управа урынлаша. Совет осоронда бында КПСС өлкә комитеты ултыра<ref>{{Cite web|title=Ростов-на-Дону|url=http://www.km.ru/turizm/encyclopedia/rostov-na-donu|archiveurl=http://www.webcitation.org/6JPfBBuri|archivedate=2013-09-05|publisher=km.ru|accessdate=2013-07-25}}</ref>. Хәҙерге ваҡытта йортто Дондағы Ростов мэрияһы һәм ҡала думаһы биләй. Бина федераль әһәмиәттәге архитектура һәйкәле статусына эйә<ref>{{Культурное наследие РФ 2|6110007000|2013-07-25}}</ref>.

== Тарихы ==
[[Файл:City_Duma_Building_(Rostov-on-Don),_1902.jpg|слева|мини|Ҡала йорто 1902 йылда]]
1890 йылдар уртаһында Дондағы Ростов хакимиәте ҡала думаһы бинаһын төҙө- тураһында ҡарар ҡабул итә (уға тиклем дума ултырыштарын Максимов йортонда үткәрә)<ref name="Кукушин">{{книга|автор=Кукушин B. C.|часть=Эклектика|заглавие=История архитектуры Нижнего Дона и Приазовья|место=Ростов-на-Дону|издательство=ГинГО|год=1995|страниц=275|isbn=5-88616-027-2}}</ref>. Проект эшләү өсөн ҡалала бер нисә бина төҙөгән билдәле архитектор Александр Никанорович Померанцев саҡырыла. Проекттың һуңғы варианты ҡала управаһы тарафынан 1896 йылда раҫлана. 1897 йылда төҙөлөш башлана. 1899 йылда төҙөлөп бөтә һәм һәм изгеләндерелә<ref name="Швецов">{{книга|автор=Швецов С. Д.|заглавие=На высоком донском берегу: Очерки из прошлого Ростова|место=Ростов|год=1982|страницы=44—47}}</ref>.

Померанцевтың иҫәпләүҙәре буйынса, төҙөлөшкә 586 176 һум 16 тин сығым кәрәк була. Әммә думала уны бик ҙур тип баһалайҙар һәм ҡыҫҡартырға ҡарар итәләр. Думаның Финанс комиссияһы сығымдарҙы 513 627 һум күләмендә раҫлай. Ләкин төҙөлөш барышында смета күләме һиҙелерлек арта һәм 600 мең һумға барып баҫа.

Йорттоң беренсе ҡаты сауҙа өсөн ҡуртымға бирелә. Унда мануфактура тауарҙары, велосипедтар, граммофондар, оптика кәрәк-яраҡтары, ҡорал, кондитер әйберҙәре һатыла. Икенсе, өсөнсө һәм дүртенсе ҡаттарҙы ҡала думаһы, ҡала управаһы биләй. Ҡала думаһы килеүселәр өсөн һәр саҡ асыҡ була. Ултырыштар залында публика өсөн 200 урын, шулай уҡ партерҙа 40 урын бирелә. Һуңыраҡ матбуғат вәкилдәре өсөн өҫтәлдәр ҡуйыла.

1922 йылда ҡала думаһы бинаһында янғын сығып, мөйөштәрҙәге көмбәҙҙәр юҡҡа сыға. Бөйөк Ватан һуғышы йылдарында йорт тағы ла етдиерәк емерелеүгә дусар була, әммә һуғыштан һуң ҡабат тергеҙелә. Бында КПСС өлкә комитеты урынлаша.

== Архитектураһы һәм биҙәлеше ==
Ҡала йортон Померанцев эклектика рухында төҙөй. Йорт кварталға оҡшаш: тура мөйөшлө, эсендә ихатаһы бар. Померанцевтың бер проектына ярашлы, эске ихата сатыр менән ҡапланырға тейеш була. Бындай алымды ул [[Мәскәү|Мәскәүҙә Үрге сауҙа рәттәрен]] төҙөгәндә файҙаланҡан була<ref name="Есаулов">{{книга|автор=Есаулов Г. В., Черницына В. А.|заглавие=Архитектурная летопись Ростова-на-Дону|издание=2-е|место=Ростов-на-Дону|год=2002|страницы=133—134|isbn=5-8456-0489-3}}</ref>.

Йорт дүрт ҡатлы. Симметриялы фасад ярустарға бүленгән һәм формаһы, дәүмәле буйынса төрлө тәҙрәләр менән билдәләнә. Беренсе ҡат руст, декоратив тештәр менән биҙәлгән. Архитектор фасадты сығынтылауҙа эркерҙар ҡуллана. Йоморолатылған мөйөштәр өҫтөнә бейек [[көмбәҙ]]<nowiki/>ҙәр сыға. Бина [[барокко]] стилендә бай итеп биҙәлә. Биҙәүҙә картуш, медальондар, үҫемлек һәм антропоморф элементтар файҙаланыла.

== Иҫкәрмәләр ==
{{примечания}}

[[Категория:Дондағы Ростовтың иҫтәлекле урындары]]
[[Категория:Рәсәйҙең мәҙәни мираҫы объекттары]]
[[Категория:1899 йылда барлыҡҡа килгәндәр]]