Амстердам битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{НП
 |статус                  = ҡала
 |русское название        = Амстердам
 |оригинальное название   = Amsterdam<br>
 |изображение             = {{Фотомонтаж|position=center
| photo1a = RijksmuseumAmsterdamMuseumplein2.50,1.jpg
| photo2a = KeizersgrachtReguliersgrachtAmsterdam.jpg
| photo2b = Paleis op de dam.JPG
| photo3a = Concertgebouw3x2.jpg
| photo3b = Replica VOC-schip Amsterdam.jpg
| photo4a = Amsterdam rainbow coffeeshop.jpg
| photo4b = Amsterdam red light district 24-7-2003.JPG
| photo5a = Zuidas by night, Amsterdam.jpg
   | size = 260
   | spacing = 2
   | color = #FFFFFF
   | border = 0
   | foot_montage = {{nobreak|Сверху вниз, слева направо: [[Рейксмюзеум]],}}<br>{{nobreak|[[каналы Амстердама]], [[Королевский дворец (Амстердам)|Королевский дворец]] на [[Площадь Дам|Площади Дам]],}}<br>{{nobreak|[[Консертгебау]], [[Музей судоходства (Амстердам)|Национальный музей судоходства]],}}<br>{{nobreak|[[кофешоп]], квартал красных фанарей [[Де Валлен]],}}<br>деловой район [[Зёйдас]] ночью}}
 |страна                  = Нидерланд
 |герб                    = Wapen van Amsterdam.svg
 |флаг                    = Flag of Amsterdam.svg
 |описание герба          = Герб Амстердама
 |описание флага          = Флаг Амстердама
 |ширина герба            = x100
 |ширина флага            = x100
 |lat_deg= 52|lat_min= 23|lat_sec=
 |lon_deg= 4|lon_min= 54|lon_sec=
 |CoordAddon              =
 |CoordScale              = 
 |ЯндексКарта             = http://maps.yandex.ru/?text=Нидерланды,%20Амстердам&sll=4.882954,52.340469&sspn=1.406223,0.645986&l=map
 |вид региона             = Провинция
 |регион                  = Төньяҡ Голландия
 |регион в таблице        = Төньяҡ Голландия
 |вид района              = 
 |район                   = 
 |район в таблице         = 
 |вид общины              = 
 |община                  = 
 |община в таблице        = 
 |внутреннее деление      =
 |вид главы               = Бургомистр
 |глава                   = Эберхард ван дер Лан
 |дата основания          =
 |первое упоминание       = 1275
 |прежние имена           =
 |статус с                =
 |площадь                 = 219,4
 |вид высоты              =
 |высота центра НП        =
 |климат                  = 
 |официальный язык        = 
 |официальный язык-ref    = 
 |население               = {{Рост}}821 926<ref name="dem">{{cite web|url=http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?DM=SLNL&PA=37230ned&D1=0,17&D2=39,66,88,121&D3=(l-4)-l&VW=T|title=Bevolkingsontwikkeling; regio per maand|date=2013-05|publisher=Centraal Bureau voor de Statistiek, Den Haag|description=Amsterdam|lang=nl|accessdate=2013-06-26|archiveurl=http://www.webcitation.org/6HlgSXV7y|archivedate=2013-06-30}}</ref>
 |год переписи            = 2014
 |плотность               = 4768
 |агломерация             = 
 |национальный состав     =
 |конфессиональный состав =
 |этнохороним             = амстерда́мец, амстерда́мка, амстерда́мцы<ref>{{книга
 |автор         = Городецкая И.Л., Левашов Е.А.
 |часть         = 
 |заглавие      = Русские названия жителей: Словарь-справочник
 |оригинал      = 
 |ссылка        = http://books.google.ru/books?id=Do8dAQAAMAAJ&q=амстердамка&dq=амстердамка&hl=ru&sa=X&ei=qtL5UPz7OOaC4ATq-4CgBQ&ved=0CEwQ6AEwBg
 |издание       = 
 |ответственный = 
 |место         = М.
 |издательство  = [[АСТ (издательство)|АСТ]]
 |год           = 2003
 |том           = 
 |страницы      = 27
 |страниц       = 363
 |isbn          = 5-17-016914-0
}}</ref>
 |часовой пояс            = +1
 |DST                     = есть
 |телефонный код          = +31 020
 |почтовый индекс         =
 |почтовые индексы        = 10xx
 |автомобильный код       = 
 |вид идентификатора      = 
 |цифровой идентификатор  = 
 |сайт                    = http://www.amsterdam.nl/
 |язык сайта              = nl
 |язык сайта 2            = 
 |язык сайта 3            = 
 |язык сайта 4            = 
 |язык сайта 5            = 
 |карта страны=0
 |карта региона=0
 |карта района=0
 |add1n={{+ПозКарты
 |Порядок=ББ
 |Инфобокс=да
 |Позиционная карта  = Нидерланды
  |Размер карты     =
  |Рамка  = 0
  |Вид карты  = LocationAmsterdam.png

 }}
 |add1=
}}
'''Амстерда́м''' (нидерл. ''Amsterdam'') — [[Нидерланд]]тың [[баш ҡала]]һы. Төньяҡ Голландия провинцияһында урынлашҡан. Амстердам канал ярҙамында [[Төньяҡ диңгеҙ]] менән тоташа. Амстердам ҡалаһы исеме Амстел йылғаһы исеменән килә, ҡала ул йылғаның тамағында урынлашҡан.

Амстердам [[Төньяҡ диңгеҙ]] менән Норзе каналы аша тоташҡан.
2012 йылдың ә ғинуарына ҡарата Амстердамда 801 847 кеше йәшәй<ref name="dem"/>, ҡала округы менән бергә 2.3 млн. Амстердам, Европала 6-сы урында булған, Рандстад агломерацияһы өлөшө булып тора.
Ҡала атамаһы ике һүҙ ҡушылыуҙан барлыҡҡа килгән: «Амстел» — йылға атамаһы һәм «дам» — «дамба». XII быуатта бәләкәй генә балыҡсылар ауылы булған, Нидерландтың Алтын быуаты осоронда Амстердам донъялағы иң әһәмиәтле порттарҙың береһенә һәм эре сауҙа үҙәгенә әйләнә.

Ҡала төрлө мәҙәниәттәр үҙәге булып тора. Ҡалала 177 милләт вәкиле йәшәй. Амстердам, шулай уҡ Нидерландтың финанс һәм мәҙәни үҙәге. Донъялағы 500 иң эре компанияларҙың 7-һе Амстердамда урынлашҡан. Улар араһында
Philips һәм ING Groep. Ҡалала электән эшләп килгән фонд биржаһы эшләп килә.
[[Гринпис]]тың үҙәге лә Амстердамда урынлашҡан.

Ҡаланың иҫтәлекле урындары: [[Рейксмюзеум]], Винсент Ван Гог музейы, Ҡала музейы, Амстеле эрмитажы, Ҡыҙыл фонарҙар кварталы — йыл һайын 4,2 миллионтуристы йәлеп итә.

== Тарихы ==

== Климат ==
{|
|-
|
{{Ҡала климаты
| Ширина=auto
| Город_род = Амстердам
| Источник  = [http://www.worldweather.org/037/c00143.htm «Worldweather.org»], [http://qwikcast.weatherbase.com/weather/weather.php3?s=4260&refer= weatherbase.com]
| Янв_ср=          | Янв_ср_осад=62
| Фев_ср=          | Фев_ср_осад=43
| Мар_ср=          | Мар_ср_осад=59
| Апр_ср=          | Апр_ср_осад=41
| Май_ср=          | Май_ср_осад=48
| Июн_ср=          | Июн_ср_осад=68
| Июл_ср=          | Июл_ср_осад=66
| Авг_ср=          | Авг_ср_осад=61
| Сен_ср=          | Сен_ср_осад=82
| Окт_ср=          | Окт_ср_осад=85
| Ноя_ср=          | Ноя_ср_осад=89
| Дек_ср=          | Дек_ср_осад=75
| Год_ср=          | Год_ср_осад=778
| Янв_ср_мин=0.5      | Янв_ср_макс=5.4
| Фев_ср_мин=0.2      | Фев_ср_макс=6.0
| Мар_ср_мин=2.4      | Мар_ср_макс=9.2
| Апр_ср_мин=4.0      | Апр_ср_макс=12.4
| Май_ср_мин=7.8      | Май_ср_макс=17.1
| Июн_ср_мин=10.4     | Июн_ср_макс=19.2
| Июл_ср_мин=12.5     | Июл_ср_макс=21.4
| Авг_ср_мин=12.3     | Авг_ср_макс=21.8
| Сен_ср_мин=10.2     | Сен_ср_макс=18.4
| Окт_ср_мин=7.0      | Окт_ср_макс=14.1
| Ноя_ср_мин=3.9      | Ноя_ср_макс=9.2
| Дек_ср_мин=1.9      | Дек_ср_макс=6.5
| Год_ср_мин=6.1      | Год_ср_макс=13.4
| Янв_а_мин=-16          | Янв_а_макс=14
| Фев_а_мин=-14          | Фев_а_макс=16
| Мар_а_мин=-8           | Мар_а_макс=21
| Апр_а_мин=-4           | Апр_а_макс=27
| Май_а_мин=-1           | Май_а_макс=29
| Июн_а_мин=3            | Июн_а_макс=32
| Июл_а_мин=4            | Июл_а_макс=32
| Авг_а_мин=6            | Авг_а_макс=34
| Сен_а_мин=2            | Сен_а_макс=28
| Окт_а_мин=-1           | Окт_а_макс=25
| Ноя_а_мин=-7           | Ноя_а_макс=18
| Дек_а_мин=-14          | Дек_а_макс=15
| Год_а_мин=-16          | Год_а_макс=34
|}}
|-
|
{{Ҡала климаты
 | Ширина=auto
 | Город_род = Амстердам ([[Схипхол]] аэропорты) (2004-2013 йй) 
 | Источник  = [http://www.weatheronline.co.uk/weather/maps/city?FMM=1&FYY=2004&LMM=12&LYY=2013&WMO=06240&CONT=euro&REGION=0003&LAND=NL&ART=TEM&R=0&NOREGION=1&LEVEL=162&LANG=en&MOD=tab www.weatheronline.co.uk]
| Янв_ср=3.7            | Янв_ср_осад=58
| Фев_ср=3.6          | Фев_ср_осад=46
| Мар_ср=6.2            | Мар_ср_осад=44
| Апр_ср=10.5             | Апр_ср_осад=28
| Май_ср=13.3             | Май_ср_осад=61
| Июн_ср=16.2             | Июн_ср_осад=64
| Июл_ср=18.5            | Июл_ср_осад=106
| Авг_ср=18.0            | Авг_ср_осад=114
| Сен_ср=15.6             | Сен_ср_осад=64
| Окт_ср=12.0             | Окт_ср_осад=82
| Ноя_ср=7.7            | Ноя_ср_осад=74
| Дек_ср=4.2           | Дек_ср_осад=65
| Год_ср=10.8             | Год_ср_осад=805
| Янв_ср_мин=1.6      | Янв_ср_макс=5.8
| Фев_ср_мин=1.1      | Фев_ср_макс=6.1
| Мар_ср_мин=2.7       | Мар_ср_макс=9.7
| Апр_ср_мин=6.0       | Апр_ср_макс=14.9
| Май_ср_мин=9.1        | Май_ср_макс=17.6
| Июн_ср_мин=12.1        | Июн_ср_макс=20.4
| Июл_ср_мин=14.4       | Июл_ср_макс=22.5
| Авг_ср_мин=14.0        | Авг_ср_макс=22.0
| Сен_ср_мин=11.8        | Сен_ср_макс=19.3
| Окт_ср_мин=8.8        | Окт_ср_макс=15.2
| Ноя_ср_мин=5.2       | Ноя_ср_макс=10.1
| Дек_ср_мин=2.1       | Дек_ср_макс=6.3
| Год_ср_мин=7.4       | Год_ср_макс=14.2
| Янв_а_макс=       | Янв_а_мин=
| Фев_а_макс=       | Фев_а_мин=
| Мар_а_макс=       | Мар_а_мин=
| Апр_а_макс=       | Апр_а_мин=
| Май_а_макс=       | Май_а_мин=
| Июн_а_макс=       | Июн_а_мин=
| Июл_а_макс=       | Июл_а_мин=
| Авг_а_макс=       | Авг_а_мин=
| Сен_а_макс=       | Сен_а_мин=
| Окт_а_макс=       | Окт_а_мин=
| Ноя_а_макс=       | Ноя_а_мин=
| Дек_а_макс=       | Дек_а_мин=
| Год_а_макс=       | Год_а_мин=
|}}
|}

== Ҡәрҙәш ҡалалар ==
* {{Ҡытай}} [[Пекин]] ({{lang-zh|北京}}), [[Ҡытай]] ([[29 октябрь]] [[1994]])
* {{Мысыр}} [[Ҡаһирә]] ({{lang-ar|القاهرة}}), [[Мысыр]]
* {{флаг|Канада}} [[Монреаль]] ({{lang-fr|Montréal}}, {{lang-en|Montreal}}), [[Канада]]
* {{Латвия}} [[Рига]] ({{lang-lv|Rīga}}), [[Латвия]]
* {{США}} [[Вашингтон]], [[Колумбия округы]], [[АҠШ]]
* {{США}} [[Нью-Йорк]], [[Нью-Йорк (штат)]], АҠШ
* {{США}} [[Майами]], [[Флорида]], АҠШ
* {{США}} [[Чикаго]], [[Иллинойс]], АҠШ
* {{США}} [[Лос-Анджелес]], [[Калифорния]], АҠШ
* {{США}} [[Сан-Франциско]], Калифорния, АҠШ

== Иҫкәрмәләр ==
{{примечания}}

== Сығанаҡтар ==
*[http://www.amsterdam.nl/ Рәсми сайты]

{{Европа башҡалалары}}
{{Йәйге Олимпия уйындары башҡалалары}}

[[Категория:Нидерланд ҡалалары]]
[[Категория:Европа баш ҡалалары]]


{{Stub}}