Аҙау хәрби флотилияһы моряктарына һәйкәл битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Берләштерергә|Аҙау хәрби флотилияһы моряктарына һәйкәл|Азов хәрби флотилияһы моряктарына һәйкәл}}
{{Памятник
|Русское название         =Аҙау хәрби флотилияһы моряктарына һәйкәл
|Оригинальное название    = 
|Изображение              = Азов, Площадь Речного вокзала.JPG
|Подпись изображения      = 
|Ширина изображения       = 
|Страна                   = [[Рәсәй]]
|Страна2                  = 
|Архитектурный стиль      = 
|Название местоположения  = ҡала
|Местоположение           = [[Ростов өлкәһе]], [[Аҙау ҡалаһы]]
  |lat_dir = N |lat_deg = 47.117921 |lat_min =  |lat_sec = 
  |lon_dir = E |lon_deg = 39.422125 |lon_min =  |lon_sec = 
  |region     = RU 
|Архитектор               = А. Иванов, Г. Стульцев
|Окончание строительства  = 1975
|Commons                  = 
}}
{{Рәсәй Федерацияһының мәҙәни мираҫы|6100230000}}
'''Аҙау хәрби флотилияһы моряктарына һәйкәл ''' — [[Ростов өлкәһе]]нең [[Аҙау ҡалаһы]]ндағы һәйкәл. [[1975 йыл]]дың май айында йылға вокзалы янында ҡуйылған. Регион әһәмиәтендәге мәҙәни мираҫ объекты булып тора.

== Тарихы ==
Аҙау хәрби флотилияһы моряктарына һәйкәл [[Аҙау ҡалаһы]]ның тарихи Үҙәк районында диңгеҙ вокзалы янында ҡуйылған. Һәйкәл постаментҡа ҡуйылған торпедалы катерҙан ғибәрәт. Был монумент халыҡ депутаттары ҡала Советының башҡарма комитеты ҡарары буйынса ҡуйылған.<br />
[[Бөйөк Ватан һуғышы]] йылдарында Таганрог ҡалаһы 680 көн немец баҫҡынсылары ҡулында булды. [[1941 йыл]]дың октябренән алып [[1942 йыл]]дың июль айына тиклем [[Аҙау ҡалаһы]]нда Аҙау хәрби флотилияһының айырым [[Дон]] отряды урынлашҡан була. Отряд Дон тамағын һәм Таганрог ҡултығының яр буйын һаҡлай. [[Дон]] отряды составында 10-сы һанлы «Тыуған ил өсөн» бронепоезды, йылға тупсы кәмәләре, ҡарауылсы катерҙар дивизионы, 661-се яр буйы батареяһы, 40-сы айырым артиллерия дивизионы була. Айырым Дон отряды моряктары араһында [[Советтар Союзы Геройы]] Цезарь Куников була.<br />
Аҙау хәрби флотилияһы хәрбиҙәре [[1943 йыл]]дың 30 авгусында Таганрог районында хәрби диңгеҙ десанты төшөрәләр. Моряктар, Дон дельтаһы ҡылымыҡтары буйлап оккупацияланған территориялар эргәһендә еңел караптарҙа хәрәкәт итеп, үҙҙәренең һуғыш хәрәкәттәре менән ҡаланы азат итеүгә ярҙам итәләр. Аҙау һәм Аҙау районын немецтәр оккупациялағандан һуң, Аҙау хәрби флотилияһын Ҡара диңгеҙ яр буйына Новороссийск ҡалаһы янына күсерәләр. Бында Станички районында (Мысхако мороно) «Кесе ер» плацдармы өсөн һуғыштар барған була.<br />

Һуғыш йылдарында Аҙау хәрби флотилияһының 1500-кә яҡын морягы ордендар һәм миҙалдар менән бүләкләнә. Улар араһында Советтар Союзы Геройҙары була. Һуғыштан һуң 3-сө Аҙау мәктәбенең ихатаһында [[Советтар Союзы Геройы]] Куников Цезарь Львовичтың бюсы ҡуйыла.<br />

Аҙау хәрби флотилияһының айырым Дон отряды маряктары батырлығы хөрмәтенә монумент [[1975 йыл]]дың 7 майында асыла.

== Һүрәтләмә ==
Һәйкәл бейек бетон постаментҡа ҡуйылған ысын торпедалы катерҙан ғибәрәт. Бындай катерҙарҙа Аҙау хәрби флотилияһының Дон отряды моряктары һуғыша. Һәйкәлдең авторҙары — архитекторҙар А. Иванов һәм Г. Стульцев.
Һәйкәлдең постаментында яҙыу яһалған: «Тымыҡ Дон яр буйына мәңгелек якорға һин Аҙау хәрби флотилияһының 1941—1942 йылдарҙағы дәһшәтле, ҡаты һуғыштары иҫтәлегенә ҡуйылғанһың».

== Әҙәбиәт ==
* Михайлушкин П. Морякам Азовской военной флотилии/П. Михайлушкин //Красное Приазовье. — 1984. — 1 августа
* Чумак, Т. Героическим морякам. Газ. Читай-Азов. 2008. — 5 августа.

== Һылтанмалар ==
* [http://www.azovlib.ru/index.php/2016-04-06-12-22-12/2016-06-27-12-50-03/2-uncategorised/1051-2016-09-20-16-21-49 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170516083233/http://www.azovlib.ru/index.php/2016-04-06-12-22-12/2016-06-27-12-50-03/2-uncategorised/1051-2016-09-20-16-21-49 |date=2017-05-16 }} Азов хәрби флотилияһы моряктарына һәйкәл]
* [http://www.azovlib.ru/index.php/2016-04-06-12-22-12/2016-06-27-12-50-03/2-uncategorised/1052-2016-09-20-16-23-55  Азов хәрби флотилияһы моряктарына] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170315011745/http://azovlib.ru/index.php/2016-04-06-12-22-12/2016-06-27-12-50-03/2-uncategorised/1052-2016-09-20-16-23-55 |date=2017-03-15 }}.
* [http://www.azovlib.ru/index.php/2016-04-06-12-22-12/2016-06-27-12-50-03/2-uncategorised/1050-2016-09-20-16-19-53 Торпедалы катер] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170313193005/http://azovlib.ru/index.php/2016-04-06-12-22-12/2016-06-27-12-50-03/2-uncategorised/1050-2016-09-20-16-19-53 |date=2017-03-13 }}

[[Категория:Аҙау]]