Бөрйән-Түңгәүер кантоны битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Infobox
 | башлыҡ             = Бөрйән-Түңгәүер кантоны
 | рәсем              =
 | рәсем исеме        = Бәләкәй Башҡортостан 1918.jpg
 | рәсем киңлеге      =
 | рәсем тексы        = Бөрйән-Түңгәүер кантоны
 | стиль =4

 | style =
 | башлыҡ төҫө =9
 | бүлек төҫө  =4
 | тасуирлама1 =Ил  | мәғлүмәт1 = [[Файл:Flag of Bashkurdistan.svg|22px|border]] [[Башҡортостан автономияһы]]<br />[[Башҡортостан АССР-ы]]
 | тасуирлама2 =Үҙәге  | мәғлүмәт2 = [[Темәс|Темәс ауылы]]
 | тасуирлама3 =Инеү | мәғлүмәт3 = 
 | тасуирлама4 =Ойошторолған | мәғлүмәт4 = [[1917]]/[[1919]]
 | тасуирлама5 =Майҙаны | мәғлүмәт5 = 15 906 км
 | тасуирлама6 = Халҡы | мәғлүмәт6 = 103 418 кеше. ([[1920]])
 | тасуирлама7 = Берләштерә | мәғлүмәт7 = Байназар-Ҡыпсаҡ,<br /> 1-се Бөрйән,<br /> 2-се Бөрйән,<br /> 3-сө Бөрйән,<br /> 5-се Бөрйән,<br /> Бөрйән-Таналыҡ,<br /> Воскресенка,<br /> Ҡананикольский,<br /> Ҡарағай-Ҡыпсаҡ,<br /> Преображенка,<br /> Свобода,<br /> 1-се Түңгәүер, <br /> 2-се Түңгәүер,<br /> Яңы Никольск улустары
 | тасуирлама8 = Рәсми телдәр | мәғлүмәт8 = [[башҡорт теле]]
 | тасуирлама9 =  | мәғлүмәт9 = 
 | тасуирлама10 = | мәғлүмәт10 = 
 
 | тасуирлама11 = | мәғлүмәт11 = 
 | тасуирлама12 = | мәғлүмәт12 = 
 | тасуирлама13 = | мәғлүмәт13 = 
 | тасуирлама14 = | мәғлүмәт14 = 
 | тасуирлама15 = | мәғлүмәт15 = 
 | тасуирлама16 = | мәғлүмәт16 = 
 | тасуирлама17 = | мәғлүмәт17 = 
 | тасуирлама18 = | мәғлүмәт18 = 
 | тасуирлама19 = | мәғлүмәт19 = 
 | тасуирлама20 = | мәғлүмәт20 = 
 
 | тасуирлама21 = | мәғлүмәт21 = 
 | тасуирлама22 = | мәғлүмәт22 = 
 | тасуирлама23 = | мәғлүмәт23 = 
 | тасуирлама24 = | мәғлүмәт24 = 
 | тасуирлама25 = | мәғлүмәт25 = 
 | тасуирлама26 = | мәғлүмәт26 = 
 | тасуирлама27 = | мәғлүмәт27 = 
 | тасуирлама28 = | мәғлүмәт28 = 
 | тасуирлама29 = | мәғлүмәт29 = 
 | тасуирлама30 = | мәғлүмәт30 = 
}}

'''Бөрйән-Түңгәүер кантоны''' ({{lang-ru|Бурзян-Тангауровский кантон}}) — [[Башҡорт Автономиялы Совет Социалистик Республикаһы|Башҡорт Автономиялы Республикаһы]] кантоны.

Административ үҙәге — [[Темәс|Темәс ауылы]].

== Тарихы ==
1917 йылдың декабрендә [[Бөтә башҡорт ҡоролтайҙары|III Бөтә башҡорт ойоштороу ҡоролтайы]] «Башҡортостандың автономиялы идараһы тураһында» ҡарарҙы ҡабул итә, уға ярашлы [[Башҡортостан мөхтәриәте]] туғыҙ кантондан тора: [[Арғаяш кантоны|Барын-Табын]], Бөрйән-Түңгәүер, [[Ете ырыу кантоны|Ете ырыу]], [[Ялан кантоны|Иҫкен-Ҡатай]], [[Ҡыпсаҡ кантоны|Ҡыпсаҡ]], Ҡыуаҡан, Тамъян, [[Туҡ-Соран кантоны|Туҡ-Соран]] һәм [[Үҫәргән кантоны|Үҫәргән]]<ref>{{книга
 |автор         = 
 |заглавие      = История башкирского народа: в 7 т./ гл. ред. М. М. Кульшарипов; Ин-т истории, языка и литературы УНЦ РАН
 |ссылка        = 
 |ответственный = 
 |место         = Уфа
 |издательство  = Гилем
 |год           = 2010
 |том           = V
 |страниц       = 468
 |страницы      = 128
 |isbn          = 
}}
</ref><ref>{{БЭ|6580|Кантон|автор=[[Әсфәндиәров Әнүәр Закир улы|Әсфәндиәров Ә. З.]]}}</ref>. 1919 йылдың башына ҡарата Башҡортостан мөхтәриәте 13 кантондан тора: [[Арғаяш кантоны|Арғаяш]], Бөрйән-Түңгәүер, [[Дыуан кантоны|Дыуан]], [[Ете ырыу кантоны|Ете ырыу]], [[Көҙәй кантоны|Көҙәй]], [[Ҡошсо кантоны|Ҡошсо]], [[Ҡыпсаҡ кантоны|Ҡыпсаҡ]], [[Табын кантоны|Табын]], [[Тамъян-Ҡатай кантоны|Тамъян-Ҡатай]], [[Туҡ-Соран кантоны|Туҡ-Соран]], [[Үҫәргән кантоны|Үҫәргән]], [[Юрматы кантоны|Юрматы]] һәм [[Ялан кантоны|Ялан]]<ref>{{книга
 |автор         = Азнагулов В. Г., Хамитова З. Г.
 |заглавие      = Парламентаризм в Башкортостане: история и современность
 |ссылка        = http://www.gsrb.ru/ru/about_parliament/history/parlament_tom_1-1.pdf
 |ответственный = 
 |место         = Уфа
 |издательство  = ГРИ «Башкортостан»
 |год           = 2005
 |том           =
 |страниц       = 304
 |страницы      = 72
 |isbn          = 
}}</ref>.

[[1919]] йылдың [[20 март]]ындағы «[[Үҙәк Совет власы менән Башҡорт хөкүмәте араһында Башҡорт совет автономияһы тураһында килешеү]]»гә ярашлы республика территорияһы 13 кантондан тора, уның араһында Бөрйән-Түңгәүер кантоны ла була.

Административ үҙәге — [[Темәс|Темәс ауылы]].

Һабын ҡайнатыу һәм күн заводтары, Түбә бегун фабрикаһы эшләй. 1-се һәм 2-се баҫҡыс 110 мәктәп, 4 дауахана (1922), 6 китапхана (1921) була.

1920 йылда кантон [[Бөрйән Түңгәүер ихтилалы]]ның үҙәге була. 

1922 йылдың 5 октябрендә бөтөрөлә, уның территорияһы (Байназар-Ҡыпсаҡ, 1-се Бөрйән, 2-се Бөрйән, 3-сө Бөрйән, 5-се Бөрйән, Бөрйән-Таналыҡ, Воскресенка, Ҡананикольский, Ҡарағай-Ҡыпсаҡ, Преображенка, Свобода, 1-се Түңгәүер һәм 2-се Түңгәүер, Яңы Никольск улустары) [[Йылайыр кантоны]] составына инә.

== Халҡы ==
Халҡы 1920 йылда — 103418 кеше.
[[Рәсем:Bashkiria maps 1920.jpg|thumb|1920 йылда Башҡортостандың кантондарға бүленеше]]

== Географияһы ==
Майҙаны — 15906 км². Кантон [[Орск өйәҙе]]нең 12 улусынан төҙөлә. Төньяҡта [[Тамъян-Ҡатай кантоны]], көнсығышта [[Ырымбур губернаһы]], көньяҡта [[Үҫәргән кантоны]], көнбайышта [[Ҡыпсаҡ кантоны]] һәм [[Юрматы кантоны]] менән сиктәш була.

== Кантон башҡармаһы (ревкомы) рәйестәре ==
* [[Булатов Мөхәмәтйән Ғәлиулла улы]] (1918)
* [[Иҙелғужин Кәрим Абдулла улы]] (1919)
* [[Үтәбәев Мөхлис Суфиян улы]] (1920)

== Шулай уҡ ҡарағыҙ ==
* [[Башҡортостан мөхтәриәте]]
* [[Башҡорт Автономиялы Совет Социалистик Республикаһы]]

== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}

== Һылтанмалар ==
* {{БЭ|2565|автор= Нуғаева Ф. Ғ.}}

{{Башҡортостан кантондары}}

[[Категория:Башҡортостан кантондары]]