Зәйет ибн Сабит битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Ук}}'''Зәйет ибн Сабит әл-Ансари''' ({{Lang-ar|زيد بن ثابت الأنصاري}};{{lang-ru|Зейд ибн Сабит}}; яҡынса {{Тыуған көнө|||615}}, {{ТыуыуУрыны|Мәҙинә}} — яҡын {{Үлгән көнө|||665}}, {{ВафатБулыуУрыны|Медина}}) — [[Мөхәммәт (Пәйғәмбәр)|Мөхәммәт Пәйғәмбәрҙең]] [[Сәхәбәләр|сәхәбәләренең]] береһе, шәхси сәркәтибе һәм [[Ҡөрьән]]де яҙып барыусыһы була. Пәйғәмбәрҙең вафатынан һуң Ҡөрьәндең тулы тексын төҙөү буйынса комиссияла эшләй.

== Биографияһы ==
Зәйет ибн Сабит әл-Ансари яҡынса 615 йылда Мәҙинәлә тыуған. Атаһы хәзрәж ҡәбиләһенән сыҡҡан. Йәше етмәгәнлектән Зәйет [[Бәҙер һуғышы]]нда ҡатнаша алмай, уның беренсе алышы [[Ур һуғышы|Ур һуғышында була]]: Мәҙинә тирәләй [[ур]] ҡаҙыша {{Sfn|Али-заде|2007}}.

Зәйет уҡый-яҙа белә, бик мәғлүмәтле һәм яҡшы хәтерле булыуы менән айырылып тора. Ул [[Сүриә теле|Сүриә]], [[Арамей телдәре|арамей телдәрендә]] яҙа белгән һәм йыш ҡына Мөхәммәт Пәйғәмбәргә [[үәхи]] иңгәндә, яҙа һалып алған. Сәркәтип булараҡ, Зәйет хат алыша һәм уға башҡа телдәрҙә яҙылған хаттарҙы тәржемә итә. Ул тулы Ҡөрьәнде яттан белгән, [[хафиз]] һәм [[Мөфәссир|мөфассир]] тип иҫәпләнгән{{Sfn|Али-заде|2007}}.

Хәлифә [[Усман ибн Әффан]] идара иткән осорҙа Зәйет [[Мәҙинә]]лә судья [[Ҡазый|(ҡаҙый]]) һәм дәүләт ҡаҙнаһы һаҡлаусыһы була {{Sfn|Али-заде|2007}}.

650 йылда Усман хәлифә идара осорҙа мосолмандар араһында Ҡөрьәнде дөрөҫ уҡыу буйынса бәхәстәр йыш тыуа башлай, шул ваҡытта хәлиф бойороғо буйынса Зәйет өс мәккәле (Ғабдулла ибн әз-Зөбәйер, Сәғүд ибн әл-Әс һәм Әбдрәхмән ибн Харис) менән Ҡөрьәндең рәсми тексын төҙөйҙәр. Ул бөтә [[мосолмандар]] өсөн берҙән-бер тоғро һәм мотлаҡ вариант тип иғлан ителә. Эштең төп башҡарыусыһы Зәйет була һәм йөкмәткенең нигеҙенә [[Хафса бинт Ғүмәр|Хафса бинт Ғүмәрҙә]] һаҡланған текст һалына. Рәсми данаһы күбәйтелә һәм [[Ғәрәп хәлифәлеге|Хәлифәттең]] бөтә төп үҙәктәренә таратыла{{Sfn|Али-заде|2007}}. Ҡөрьәндең башҡа фрагменттары хәлифә Усман бойороғо буйынса яндырыла.

== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}

== Әҙәбиәт ==
* Пиотровский М. Б. Зайд б. Сабит // Ислам: энциклопедический словарь / Отв. ред. С. М. Прозоров. — М. : Наука, ГРВЛ, 1991. — С. 275. — 315 с. — 50 000 экз. — <nowiki>ISBN 5-02-016941-2</nowiki>.
* {{ИЭС2007|Зейд ибн Сабит}}
* Zaid b. T̲h̲ābit / Wensinck, A. J. // Encyclopaedia of Islam, First Edition (1913—1936) : [англ.] : in 9 vol. / ed. M.Th. Houtsma et al. — Leiden : E.J. Brill, 1993. — <nowiki>ISBN 90-04-09796-1</nowiki>. (платн.)
* {{Энис/2|Lecker, M.|Zayd b. T̲h̲ābit|http://dx.doi.org/10.1163/1573-3912_islam_SIM_8141}}
* ZEYD b. SÂBİT / BÜNYAMİN ERUL // TDV İslâm Ansiklopedisi : [тур.] : 44 c.. — İstanbul : TDV İslâm Araştırmaları Merkezi, 2013.
{{islam-stub}}
{{Тышҡы һытанмалар}}
{{Сәхәбәләр}}

[[Категория:Ҡазыйҙар]]
[[Категория:Ансарҙар]]
[[Категория:Мәҙинәлә вафат булғандар]]
[[Категория:Википедия:Викимәғлүмәттә сығанағы булған мәҡәләләр]]
[[Категория:Мәҙинәлә тыуғандар]]
[[Категория:Сәхәбәләр]]