Иберия (батшалыҡ) битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Историческое государство
|название                         =Иберия
|самоназвание                     =იბერია
|статус                           =Батшалыҡ
|карта                            = 
|описание                         = Кавказ аръяғы картаһы
|образовано                       =Б.э.т. III быуат
|ликвидировано                    =537 йыл
|столица                          = Армази, Мцхета, [[Тбилиси]] (V быуаттан)
|города                           = Армази, Мцхета, [[Тбилиси]], Уплисцихе, Некреси, Цунда
|язык                             =[[Грузин теле|Грузин]] 
|валюта                           =
|дополнительный_параметр          =
|содержимое_параметра             =
|площадь                          =
|население                        =
|форма_правления                  =Монархия
|титул_правителей3                = 
|правитель3                       = 
|год_правителя3                   = 
|титул_правителей4                = 
|правитель4                       = 
|год_правителя4                   = 
|титул_правителей5                = 
|правитель5                       = 
|год_правителя5                   = 
|титул_правителей6                =  
|правитель6                       = 
|год_правителя6                   = 
|религия                          =
|дополнительный_параметр1         =
|содержимое_параметра1            =
|Этап1                            =
|Дата1                            =
|Год1                             =
|Этап2                            =
|Дата2                            =
|Год2                             =
|Этап3                            =
|Дата3                            =
|Год3                             =
|Этап4                            =
|Дата4                            =
|Год4                             =
|Этап5                            =
|Дата5                            =
|Год5                             =
|Этап6                            =
|Дата6                            =
|Год6                             =
|дополнительный_параметр2         =
|содержимое_параметра2            =
|до                               =
|д1                               =
|д2                               =
|д3                               =
|д4                               =
|д5                               =
|д6                               =
|д7                               =
|после                            =
|п1                               =
|п2                               =
|п3                               =
|п4                               =
|п5                               =
|п6                               =
|п7                               =
|прим                             =
}}
'''Ибе́рия, Иве́рия, Ивирия Ка́ртли''' ( {{lang-ka|იბერია, ივერია}}, {{lang-hy|Վիրք}}, {{lang-el|Ἰβηρία}}, {{lang-la|Iberia}})) — антик һәм византия авторҙары телгә алған Картли тарихи өлкәһе территорияһындағы боронғо батшалыҡ.

== Тарих ==
Боронғо замандарҙан Иберия территорияһында бер нисә туғандаш ҡәбиләләр йәшәгән, антик авторҙар уларҙы «сасперҙар», «тибарендар», йыйылма «иберҙәр» («көнсығыш иберҙәр») тип атағандар. Урындағы халыҡ үҙ илен Картли тип исемләгән. Беҙҙең эраға тиклем III—II быуаттар араһында Иберия территорияһында синфи дәүләт барлыҡҡа килә. Иберҙәрҙең тормалары араһында Мцхета мөһим урынды биләй һәм һуңыраҡ Иберияның баш ҡалаһы була. Мцхета һәм Урбниси, Уплисцих һәм башҡа ҡалаларҙа һөнәрселек һәм сауҙа сәскә атҡан. Беҙҙең эраның тәүге быуаттарнда Иберияла грек һәм арамей яҙыуын ҡулланғандар. Иберияның көсәйеүелә (бигерәктә Фарсман II батшалығы осоронда) ошо дәүергә тура килә.

IV быуатта Иберияла феодаль мөнәсәбәттәр үҫешә башлай. 318—332 йыдарҙа (төрлө сығанаҡтар буйынса) батша Мириан III христианлыҡты дәүләт дине итеп иғлан итә. IV быуат аҙағында Иберия Сәсәниҙәр дәүләтенә буйһона башлай.V быуат уртаһында фарсылар власына ҡаршы Иберия батшаһы Вахтанг I Горгасал етәкселегендәге ихтилал була.
[[Файл:Colchis_and_Iberia,_1706.jpg|мини|Христофор Целлариус буйынса Колхида һәм Иберияның картаһы, Лейпцигта 1706 йылда нәшер ителгән]]

== Идара итеүсе династиялар ==
* Арташесидтар (б.э.т. 165—30 йй.)
* Фарнавазидтар (б.э. 189 й. тиклем)
* Аршакиҙар (189—284 йй.)
* Хосроидтар (284 й. һуң)

== Әҙәбиәт ==
* Апакидзе А., «Жизнь городов Древней Грузии», кн. 1. Тб., 1963;
* Лорткипанидзе О., «Античный мир и Картлийское Царство (Иберия)»,Тб., 1968;
* История Грузии, т. 1. Тб., 1962;
* Мцхета, Итоги археологических исследований, т. 1, Тб., 1958;
* Болтунова А. И., Описание Иберии в «Географии» Страбона, «Вестник древней истории», 1947, № 4;
* Меликишвили Г. А., К истории древней Грузии, Тб., 1959.

[[Категория:Грузия тарихы]]
[[Категория:Иберия (батшалыҡ)]]