Корея Халыҡ-Демократик Республикаһы битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Дәүләт
 |Статус                  = <!-- танылмаған дәүләттәр һәм автоном территориялар өсөн генә-->
 |Башҡортса исеме        = Корея Халыҡ-Демокритик Республикаһы (Төньяҡ Корея)
 |Оригиналь исеме   = {{lang-ko|조선 민주주의 인민 공화국}}
(Чосон Минджуджуый Инмин Конъхвагук)
 |Эйәлек килеш       = Корея Халыҡ-Демокритик Республикаһы
 |Флаг                    = 
 |Герб                    = Coat of Arms of North Korea.svg
 |Герб урынына            = 
 |Девиз                   = Көслө, ҡеүәтле держава ({{lang-ko|강성대국}})
 |Гимн исеме          = Тыуған илгә һөйөү турыһында йыр
 |Аудио                   = The National Anthem of the Democratic People's Republic of Korea (Converted MIDI).ogg
 |Идара итеү төрө         = [[Социализм|Социалистик]] [[республика]]
 |Дәүләт дине = 
  |lat_dir = N|lat_deg = 39|lat_min = 44|lat_sec = 56
  |lon_dir = E|lon_deg = 126|lon_min = 24|lon_sec = 17
  |region                 = KP
  |CoordScale             = 
 |Картала                = North Korea (orthographic projection).svg
  |картаға яҙыу        = 
 |Картала2               = 
 |Рәсми тел             = [[Корей теле|корей]]
 |Нигеҙләнгән       = 
 |Бойондороҡһоҙлок датаһы      = 
 |тан бойондороҡһоҙлоҡ        = 
 |Баш ҡала                 = [[Пхеньян]]
 |Эре ҡалалар       = 
 |Етәкселәрҙең вазифалары = Мәңғелек Президент
Парития, армия<br>
халыҡ етәксеһе<br>
Халыҡ йыйылышы рәйесе<br>
Министрҙар кабинеты рәйесе
 |Етәкселәр            = [[Ким Ир Сен]]<br>
[[Ким Чен Ын]]<br>
[[Choe Ryong-hae]]<br>
[[Чхве Ён Рим]]
 |Территория буйынса урыны     = 97
 |Территория              = 120 540
 |% һыу өҫтө            = 0,1
 |Этнохороним             = 
  |Халҡы буйынса урыны    = 49
  |Халыҡ              = {{рост}}24 457 492<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2119rank.html?countryName=Korea, North&countryCode=kn®ionCode=eas&rank=48#kn World Population rankings] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150910085447/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2119rank.html?countryName=Korea, |date=2015-09-10 }}, CIA World Factbook</ref>
  |Баһа йылы             = 
  |Иҫәп алыу буйынса халҡы  = 
  |Иҫәп алыу йылы           = 2011
  |Халыҡ тығыҙлығы    = 193,54
  |Тығыҙлыҡ буйынса урыны  = 
 |ЭТП (ҺАМП)               = 
 |ЭТП (ҺАМП)-ны иҫәпләү йылы   = 
 |ЭТП (ҺАМП) буйынса урыны      = 
 |Йән башына ЭТП (ҺАМП) = 
 |Йән башына ЭТП (ҺАМП) буйынса урыны = 
 |ЭТП (номинал)             = 
 |ЭТП-ны (номинал) иҫәпләү йылы = 
 |ЭТП (номинал) буйынса урыны    = 
 |Йән башына ЭТП (номинал) = 
 |Йән башына ЭТП (номинал) буйынса урыны = 
 |КПҮИ                    = 0,766
 |КПҮИ-ны иҫәпләү йылы    = 
 |КПҮИ буйынса урыны      = 75
 |КПҮИ-ны кимәле          = 
 |Валюта                  = [[Вона КНДР]] ([[Дөйөм Рәсәй валюта классификаторы|KPW, код 408]])
 |Домен          = [[.kp]]
 |ISO                     = 
 |МОК                     = 
 |Телефон коды          = 850
 |Сәғәт бүлкәте           = +9
 |Иҫкәрмәләр              = 
<!-- |Флаг һәм гербһыҙ=* -->
}}

'''Корея Халыҡ-Демокритик Республикаһы (Төньяҡ Корея)''' ({{lang-ko3|조선 민주주의 인민 공화국|朝鮮民主主義人民共和國}}), '''КХДР''' — [[Көнсығыш Азия]]ла [[Корея ярымутрауы]]нда урынлашҡан дәүләт. Төньяҡтан [[Ҡытай]], төньяҡ-көнсығыштан [[Рәсәй]] менән сиктәш. Көньяҡтан [[Корея Республикаһы]] менән демилитаризацияланған зона менән айырыла. Көнбайыштан [[Һары диңгеҙ]], көнсығыштан [[Япон диңгеҙе]] менән йыуыла. Баш ҡалаһы — [[Пхеньян]] ҡалаһы.
[[Файл:Административное деление Северной Кореи.png|thumb|300px|right|<center>Корея Халыҡ-Демократик Республикаһы административ бүленеше]]
1948 йылдың 15 авгусында [[Корея Республикаһы]] иғлан ителгәс, КХДР 1948 йылдың 9 сентябрендә халыҡ-демократик дәүләте булараҡ барлыҡҡа килә.

[[Рәсми тел|Дәүләт теле]] — [[корей теле]].

Конституцияға ярашлы, унитар социалистик дәүләт булып тора. Рәсми дәүләт идеологияһы — чечхе. 3 социалистик партия бар — Кореяның Хеҙмәт партияһы, Кореяның Социал-демократик партияһы һәм Күк юлының йәш дуҫтары партияһы. Кореяның Хеҙмәт партияһы етәкселек итә.

Ғәмәлдә илдә тоталитар<ref>{{Cite web|lang=английский|url=https://www.britannica.com/topic/totalitarianism|title="Totalitarianism, form of government that theoretically permits no individual freedom and that seeks to subordinate all aspects of individual life to the authority of the state. Italian dictator Benito Mussolini coined the term totalitario in the early 1920s to characterize the new fascist state of Italy, which he further described as “all within the state, none outside the state, none against the state.” By the beginning of World War II, totalitarian had become synonymous with absolute and oppressive single-party government. Other modern examples of totalitarian states include ... North Korea under the Kim dynasty"|access-date=2022-06-07|archive-date=2021-03-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20210317045209/https://www.britannica.com/topic/totalitarianism|deadlink=no}}</ref><ref>{{Cite news|accessdate=2022-06-07|date=2018-06-13|website=BBC News|title=North Korea country profile|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-pacific-15256929|archivedate=2022-06-07|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220607090712/https://www.bbc.com/news/world-asia-pacific-15256929}}</ref><ref>{{Cite web|lang=английский|url=https://www.washingtonpost.com/graphics/2017/world/north-korea-defectors/|title=LIFE UNDER KIM JONG UN|access-date=2022-06-07|archive-date=2021-02-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20210201200057/https://www.washingtonpost.com/graphics/2017/world/north-korea-defectors/|deadlink=no}}</ref> диктатура<ref>{{Cite web|lang=английский|url=https://www.thetimes.co.uk/|title=«The US Government contradicted earlier North Korean claims that it had agreed to remove the Stalinist dictatorship’s designation as a terrorist state and to lift economic sanctions, as part of talks aimed at disarming Pyongyang of its nuclear weapons».|access-date=2022-06-07|archive-date=2019-11-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20191122043752/https://www.thetimes.co.uk/|deadlink=no}}</ref><ref>{{Cite news|accessdate=2022-06-07|date=2016-03-15|id=0307-1235|website=The Telegraph|title=News|url=https://www.telegraph.co.uk/news/|archivedate=2007-03-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070308092408/http://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=%2Fnews%2F2007%2F03%2F06%2Fwhurley106.xml}}</ref><ref>{{Cite web|lang=английский|url=http://socialistworld.net/eng/2003/02/08korea.html|title=«Kim Jong-il's regime needs economic concessions to avoid collapse, and just as crucially needs an end to the strategic siege imposed by the U.S. since the end of the Korean war (1950–53). Pyongyang's nuclear brinkmanship, though potentially dangerous, is driven by fear rather than by militaristic ambition. The rotten Stalinist dictatorship faces the prospect of an implosion. Since the collapse of the Soviet Union, which deprived North Korea of vital economic support, the nation has consistently attempted to secure from the US a non-aggression pact, recognition of its sovereignty, and economic assistance. The US's equally consistent refusal to enter into direct negotiations with North Korea, effectively ruling out a peace treaty to formally close the 1950–53 Korean War, has encouraged the regime to resort to nuclear blackmail.»|access-date=2022-06-07|archive-date=2007-12-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20071203224805/http://socialistworld.net/eng/2003/02/08korea.html|deadlink=yes}}</ref><ref>{{Cite news|accessdate=2022-06-07|first=James|last=Brooke|date=2003-10-02|id=0362-4331|website=The New York Times|title=North Korea Says It Is Using Plutonium to Make A-Bombs|url=https://www.nytimes.com/2003/10/02/international/asia/north-korea-says-it-is-using-plutonium-to-make-abombs.html|archivedate=2016-09-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160905053600/http://www.nytimes.com/2003/10/02/international/asia/02CND-KORE.html?ex=1380513600&en=a29d7f1e49aabee0&ei=5007&partner=USERLAND}}</ref><ref>{{Cite web|lang=английский|url=https://www.economist.com/asia/2008/05/29/how-the-other-00000001-live|title="EVERY developing country worth its salt has a bustling middle class that is transforming the country and thrilling the markets. So does Stalinist North Korea".|access-date=2022-06-07|archive-date=2008-08-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20080802001701/http://www.economist.com/world/asia/displaystory.cfm?story_id=11465278|deadlink=no}}</ref>.

== Географияһы ==
[[Файл:Северная Корея.png|thumb|right|300px|Корея Халыҡ-Демократик Республикаһының физик картаһы]]
Корея Халыҡ Демократик Республикаһы [[Көнсығыш Азия]]ла, [[Корея ярымутрауы]]ның төньяғында урынлашҡан. Ҡоро ерҙә өс дәүләт менән сиктәш: төньяҡта — Амноккан һәм Туманган йылғалары буйлап [[Ҡытай Халыҡ Республикаһы|Ҡытай]] менән; төньяҡ-көнсығышта — Туманная (Туманған) йылғаһы буйлап [[Рәсәй Федерацияһы|Рәсәй]] менән; көньяҡта — [[Корея Республикаһы]] менән. Көнбайышта — [[Һары диңгеҙ]] һәм Корея ҡултығы, көнсығышта [[Япон диңгеҙе]] һыуҙары йыуа.

Илдең майҙаны — 120 540 км² (ҡоро ер — 120 410 км2, һыу — 130 км²). Корея Халыҡ Демократик Республикаһы Хөкүмәте 12 саҡрымлыҡ зона сиктәрендә (22,224 саҡрым) яр эргәһендәге акваторияны илдең территориаль һыуҙары тип иғлан иткән.

=== Рельефы и файҙалы ҡаҙылмалары ===
Дәүләт территорияһы — башлыса [[үҙән]]дәр һәм йырындар менән йырғыланған таулы. Илдең төньяғындағы Төньяҡ Корея тауҙары Маньчжур-Корея тау системаһына инә һәм Көнсығыш Маньчжур тауҙарынан Ялуцзян һәм Томанная йылғалары менән айырыла<ref>Маньчжуро-Корейские горы в «Большой советской энциклопедии»</ref>. Бөтә тау комплексында иң бейек нөктә — Пэктусан вулканы (2744 м). Япон диңгеҙенең төньяҡ яры буйлап иң юғары бейеклеге 2540 метр (Кванмобон тауы) булған һәм 2000 метрҙан ашыу бейеклектәге тағы бер нисә тиҫтә түбәһе булған Хамгён һырты һуҙыла.

Илдең көньяҡ-көнсығышында ҡаялы-ҙур ташлы Көнсығыш Корея тауҙары айырылып тора, улар Япония диңгеҙе яры буйлап Көньяҡ Кореяға табан һуҙыла. Был тау системаһының төп элементы булып Тхэбэк һырты тора. Уның икенсе атамаһы — Кумгансан, «Алмаз тауҙары» тип тәржемә ителә. КХДР сиктәрендә уларҙың максималь бейеклеге — 1638 м.

Корея Халыҡ Демократик Республикаһының көнбайышында Пхеньян тигеҙлеге ята. Тар уйһыулыҡ шулай уҡ Япония диңгеҙе ярҙарында ла бар.

Илдең тәбиғәте бик матур, [[ҡурсаулыҡ]]тар һәм милли парктар ҙа байтаҡ<ref>{{книга|автор=В.В. Ахметов,
Е.Л.Фролова.|заглавие=Учебно-методический комплекс по дисциплине "География стран Дальнего Востока: Китай, Япония, Корея"|ссылка=http://gf.nsu.ru/docs/kvost/east_geo.pdf|место=Новосибирск.|издательство=Новосибирский Государственный
Университет|год=2011|страницы=108, 200|isbn=|archivedate=2016-06-24|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160624142534/http://gf.nsu.ru/docs/kvost/east_geo.pdf}} {{Cite web |url=http://gf.nsu.ru/docs/kvost/east_geo.pdf |title=Архивированная копия |access-date=2016-05-26 |archive-date=2016-06-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160624142534/http://gf.nsu.ru/docs/kvost/east_geo.pdf |deadlink=yes }}</ref>.

Файҙалы ҡаҙылмаларҙан күмер, [[ҡурғаш]], [[вольфрам]], [[цинк]], [[графит]], [[магний]], [[тимер]], [[баҡыр]], [[алтын]], [[пирит]], [[Аш тоҙо|тоҙ]], плавик шпаты һ.б. сығарыла.

<gallery>
Файл:Baitou Mountain Tianchi.jpg|Пэктусан тауында Чхонджи күле..
File:Pohyon Temple, Mount Myohyang (5063239771).jpg|Маньчжур-Корея тауҙары, будда ғибәҙәтханаһы..
File:0400 - Nordkorea 2015 - Kumgang Gebirge (22339304964).jpg|Кымгансан тауҙары.
File:Chilbo Mountains (14561374852).jpg|Чхильбосан.
</gallery>

== Административ бүленеше ==
[[Файл:С. Корея.png|thumb|300px|Корея Халыҡ-Демократик Республикаһының административ бүленеше]]

2004 йыл буйынса ил 9 провинцияға (''то'', {{lang-ko3|도|道}}), 2 өалаға (''чикхальси'', {{lang-ko2|직할시, 直轄市}}) һәм 3 махсус административ регионға бүленә. Баш ҡалаһы — [[Пхеньян]].

КХДР-ҙың эре ҡалалары, Пхеньяндан башҡа (3702 757 кеше)<ref>{{cite web |url=http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=1209824173&men=gcis&lng=en&des=wg&geo=-118&srt=npan&col=adhoq&msz=1500 |title=World Gazetteer: Korea (North) — largest cities (per geographical entity) |accessdate=2010-01-28 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110522145446/http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=1209824173&men=gcis&lng=en&des=wg&geo=-118&srt=npan&col=adhoq&msz=1500 |archivedate=2011-05-22 |deadlink=yes }}</ref>:

* [[Синыйджу (ҡала)|Синыйджу]] (286 000);
* [[Кэсон]] (352 000);
* [[Нампхо]] (467 000);
* [[Чхонджин]] (330 000);
* [[Вонсан]] (340 000);
* [[Саривон]] (161 000);
* [[Сонним]] (159 000);
* [[Хамхын]] (768 551);
* [[Хэджу]] (227 000);
* [[Канге]] (208 000);
* [[Хесан]] (110 000);
* [[Кимчхэк]] (200 000).

== Ҡалалары ==
{| class="wikitable sortable"
|+
|-
! Ҡала !![[Хангыль|Чосонгыль]]!![[Ханча]]!! Провинция !!Халҡы
|-
|[[Анджу]]|| 안주시 || 安州市 ||[[Пхёнан-Намдо]]|| 240 117
|-
|[[Вонсан]]|| 원산시 || 元山市 ||[[Канвондо (Төньяҡ Корея)|Канвондо]]|| 363 127
|-
|[[Канге]]|| 강계시 || 江界市 ||[[Чагандо]]|| 251 971
|-
|[[Кимчхэк]]|| 김책시 || 金策市 ||[[Хамгён-Пукто]]|| 207 299
|-
|[[Кусон]]|| 구성시 || 龜城市 ||[[Пхёнан-Пукто]]|| 196 515
|- bgcolor="#ece"
|[[Кэсон]]|| 개성시 || 開城市 ||[[Хванхэ-Пукто]]|| 308 440
|-
|[[Кэчхон]]|| 개천시 || 价川市 ||[[Пхёнан-Намдо]]|| 319 554
|-
|[[Манпхо]]|| 만포시 || 滿浦市 ||[[Чагандо]]|| 116 760
|-
|[[Мунчхон]]|| 문천시 || 文川市 ||[[Канвондо (төньяҡ Корея)|Канвондо]]|| 122 934
|- bgcolor="#cee"
|[[Нампхо]]|| 남포특급시 || 南浦特級市 || юҡ || 366 341
|- bgcolor="#cee"
|[[Насон]]|| 라선직할시 || 羅先直轄市 || юҡ || 196 954
|-
|[[Пхёнсон]]|| 평성시 || 平城市 ||[[Пхёнан-Намдо]]|| 284 386
|- bgcolor="#eec"
|[[Пхеньян]]|| 평양직할시 || 平壤直轄市 || юҡ || 4138 187
|-
|[[Самджиён]]
|삼지연시
|三池淵市
|[[Янгандо]]
|31 471
|-
|[[Саривон]]|| 사리원시 || 沙里院市 ||[[Хванхэ-Пукто]]|| 307 764
|-
|[[Синпхо]]|| 신포시 || 新浦市 ||[[Хамгён-Намдо]]|| 152 759
|-
|[[Синыйджу (ҡала)|Синыйджу]]|| 신의주시 || 新義州市 ||[[Пхёнан-Пукто]]|| 359 341
|-
|[[Сонним]]|| 송림시 || 松林市 ||[[Хванхэ-Пукто]]|| 128 831
|-
|[[Сунчхон (КНДР)|Сунчхон]]|| 순천시 || 順天市 ||[[Пхёнан-Намдо]]|| 297 317
|-
|[[Танчхон]]|| 단천시 || 端川市 ||[[Хамгён-Намдо]]|| 345 876
|-
|[[Токчхон]]|| 덕천시 || 德川市 ||[[Пхёнан-Намдо]]|| 237 133
|-
|[[Хамхын]]|| 함흥시 || 咸興市 ||[[Хамгён-Намдо]]|| 768 551
|-
|[[Хесан]]|| 혜산시 || 惠山市 ||[[Янгандо]]|| 192 680
|-
|[[Хверён]]|| 회령시 || 會寧市 ||[[Хамгён-Пукто]]|| 153 532
|-
|[[Хэджу]]|| 해주시 || 海州市 ||[[Хванхэ-Намдо]]|| 273 300
|-
|[[Хыйчхон]]|| 희천시 || 熙川市 ||[[Чагандо]]|| 168 180
|-
|[[Чонджу (КНДР)|Чонджу]]|| 정주시 || 定州市 ||[[Пхёнан-Пукто]]|| 189 742
|-
|[[Чхонджин]]|| 청진시 || 淸津市 ||[[Хамгён-Пукто]]|| 667 929
|}

== Халҡы ==
[[Файл:North_Korea_single_age_population_pyramid_2020.png|thumb|300px|2020 йылда КХДР халҡының йәш-енес пирамидаһы.]]
КХДР — бер милләтле дәүләт: корейҙар халыҡтың яҡынса 99 процентын тәшкил итә. [[Хань (халыҡ)|Ҡытайҙар]] (яҡынса 50 000 кеше) һәм япондар (яҡынса 1800 кеше) бар.

[[Рәсми тел]]е — [[корей теле]]. Ике Корея дәүләте диалекттары араһында айырмалар етерлек, әммә корея теленең төрлө варианттарында һөйләшеүселәр бер-береһен аңлай.

== КНДР тарихы ==
Ҡарағыҙ: [[Корея тарихы]]
[[Файл:Korean War bombing Wonsan.jpg|thumb|left|Корея һуғышы ваҡытында Вонсанды бомбаға тотоу. 1951 йылдар тирәһе]]
1910 йылдан 1945 йылға тиклем Корея [[Япония]]ның колониаль биләмәһе була. [[Икенсе донъя һуғышы]] тамамланғандан һуң, Кореяның 38-се параллелдән төньяҡтараҡ ятҡан территорияһы [[Совет Социалистик Республикалар Союзы|Советтар Союзы]], ә көньяҡта — [[Америка Ҡушма Штаттары|АҠШ]] контроле аҫтында була. СССР һәм АҠШ илдең берләшеүе тураһында килешә алмай, был 1948 йылда ике төрлө хөкүмәттең , төньяҡ (совет яҡлы) һәм көньяҡ (Америка яҡлы) барлыҡҡа килеүенә килтерә, уларҙың һәр береһе бөтә Корея өҫтөнән контролгә дәғүә итә.

Корея Халыҡ Демократик Республикаһы (КХДР) 1948 йылдың 9 сентябрендә Корея ярымутрауының көньяғында [[Корея Республикаһы]] барлыҡҡа килеүенә яуап итеп ойошторола. Сәйәси власты Корея Халыҡ Демократик Республикаһының тәүге йылдарынан алып Кореяның Хеҙмәт партияһы ҡулына ала. Хужалыҡта планлы иҡтисад булдырыла; яҡынса 1949 йылдан алып бөтә [[сәнәғәт]], эске һәм тышҡы [[сауҙа]] дәүләт контролендә тора.

Ике Корея дәүләте араһындағы ҡаршылыҡтар 1950 йылдағы Корея һуғышы башланыуына килтерә. Өс йыл дауам иткән һуғышта яҡынса 1,3 миллион кореялы һәләк була һәм яралана, ике дәүләттең торлаҡ, сәнәғәт һәм транспорт инфраструктураһының 80 проценттан ашыуы юҡ ителә. Көньяҡ Корея яғында [[Күре һуғышы|һуғышта]] — Америка Ҡушма Штаттары, [[Бөйөк Британия]] һәм тағы бер нисә ил ([[Берләшкән Милләттәр Ойошмаһы|БМО]] флагы аҫтында), Корея Халыҡ-Демократик Республикаһы яғында — Ҡытай (СССР хәрби ярҙам күрһәтә<ref>{{Cite web |url=http://www.bibliotekar.ru/encW/100/90.htm |title=Война Северной Кореи и Китая против Южной Кореи и США |access-date=2009-07-01 |archive-date=2010-01-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100124102108/http://www.bibliotekar.ru/encW/100/90.htm |deadlink=no }}</ref>)). Корея һуғышы 1953 йылда килешеү төҙөү менән тамамлана.

1960 йылда КХДР менән СССР араһындағы мөнәсәбәттәр өҙөлөү сәбәпле, КХДР-ҙың хәле сәйәси йәһәттән насарая.

1970-се йылдарҙа КХДР иҡтисадының үҫеш темпы һуғыштан һуңғы йылдар менән сағыштырғанда бер ни тиклем әкренәйә, шуға ҡарамаҫтан сәнәғәт етештереүе, милли килем һәм халыҡтың йәшәү кимәле 1980-се йылдар аҙағына тиклем тотороҡло үҫә бара<ref>{{книга |автор = Грязнов Г. В. |заглавие = Строительство материально-технической базы социализма в КНДР |часть=Заключение|место = М. |издательство = [[Наука (издательство)|Наука]] |год = 1979 |страницы = 225 |страниц = 240 }}</ref><ref>{{публикация |1 = книга |автор = Иргебаев А. Т., [[Тимонин, Александр Андреевич|Тимонин А. А.]] |заглавие = Корейская Народно-Демократическая Республика: Справочник |часть = Народное хозяйство |ссылка = https://naukaprava.ru/catalog/435/1381/61140 |место = М. |издательство = [[Политиздат]] |страниц = 109 |год = 1988 |isbn = 5-250-00168-8 |ббк = 65.9 (5КоД) |архив дата = 2021-01-22 |архив = https://web.archive.org/web/20210122181141/https://naukaprava.ru/catalog/435/1381/61140 }}</ref>.

[[Ким Ир Сен]] 1994 йылда вафат була, уның урынына уның улы Ким Чен Ир ҡуйыла. Ул идара иткән осорҙа ил иҡтисады торғонлоҡ кисерә һәм изоляцияла ҡалыуын дауам итә.

2002 йылдың июлендә реформалар башланыуы тураһында иғлан ителә. Илдең валютаһы девальвациялана, ауыл хужалығы продукцияһына хаҡтар илдең ауыл хужалығы баҙарын дәртләндереү маҡсатында ирекле ителә. Коллектив хужалыҡтарҙы ғаилә принцибына ҡоролған хужалыҡтарға алмаштырыу тураһында ҡарар ҡабул ителә. Һөҙөмтәлә сит ил [[Инвестициялар|инвестицияларыны]]ң артыуы күҙәтелә: 2004 йылда ғына Ҡытай ил иҡтисадына 200 миллион доллар инвестиция һала.

2007 йылда, Корея Республикаһы Президентының КХДР-ға сәфәренән һуң, ике ил берлектә БМО-ға Кореяны берләштереүгә булышлыҡ итеүҙе һорап мөрәжәғәт итә.

2011 йылдың 17 декабрендә [[Ким Чен Ир]] вафат була, ә 2011 йылдың 31 декабрендә уның кесе, өсөнсө улы Ким Чен Ын власҡа килә.

== Иҫкәрмәләр ==

=== Сығанаҡтар ===
{{Иҫкәрмәләр|2|

<ref name="CIAGDP(PPP)">{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2001.html#kn|title=GDP (PPP) Field listing|publisher=[[CIA World Factbook]] |access-date=31 May 2014 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140625150555/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2001.html |archive-date=25 June 2014}}</ref>

<ref name="CIAGDP(PPP)Capita">{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2004.html#kn|title=GDP (PPP) per capita Field listing|publisher=[[CIA World Factbook]] |access-date=31 May 2014 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140625151025/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2004.html |archive-date=25 June 2014}}</ref>

<ref name="UN-GDP">{{cite web | url = https://unstats.un.org/unsd/snaama/dnltransfer.asp?fID=2 | title= Gross domestic product, nominal | publisher = [[Организация Объединённых Наций|ООН]] | date = 2016-12 | accessdate = 2017-04-14 | description = ВВП, номинал | lang = en}}</ref>

}}

== Әҙәбиәт ==
* {{публикация|книга|автор=Корейская Народно-Демократическая Республика. Конституция (1972)|заглавие=Социалистическая Конституция Корейской Народно-Демократической Республики|подзаголовок=принята на I сессии ВНС пятого созыва 27 декабря 61 года чучхе (1972) (с изм. и доп.)|ответственный=Корейская Народно-Демократическая Республика. Конституция (1972)|место=Пхеньян|издательство=Изд. лит. на ин. яз.|год=103 Чучхе (2014)|страниц=34|ref=Конституция КНДР}}
* {{БРЭ|статья=Корея|id=2096720|автор=[[Алкин, Сергей Владимирович|С. В. Алкин]] (Исторический очерк), [[Комиссаров, Сергей Александрович|С. А. Комиссаров]] (Исторический очерк), [[Асмолов, Константин Валерианович|К. В. Асмолов]] (Исторический очерк), [[Троцевич, Аделаида Фёдоровна|А. Ф. Троцевич]] (Литература), [[Елисеева, Ирина Александровна|И. А. Елисеева]] (при участии С. А. Комиссарова) (Архитектура и изобразительное искусство), [[Есипова, Маргарита Владимировна|М. В. Есипова]] (Музыка), [[Максимов, Вадим Игоревич|В. И. Максимов]] (Театр и танец), Ли Санъиль (Театр и танец), Чо Мисон (Театр и танец), [[Голдовский, Борис Павлович|Б. П. Голдовский]] (Кукольный театр), С. Н. Анашкин (Кино) |том=15 |страницы= |ref=}}
* {{БРЭ|статья=Корея, Корейская Народно-Демократическая Республика|id=2096962|автор=[[Алексеева, Нина Николаевна|Н. Н. Алексеева]] (Природа), [[Денисов, Валерий Иосифович|В. И. Денисов]] (Исторический очерк), [[Тархов, Сергей Анатольевич|С. А. Тархов]] (Хозяйство), [[Нестёркин, Валентин Дмитриевич|В. Д. Нестёркин]] (Вооружённые силы), [[Нечаев, Василий Сергеевич|В. С. Нечаев]] (Здравоохранение), [[Линдер, Владимир Исаакович|В. И. Линдер]] (Спорт), [[Цой, Инна Валериантовна|И. В. Цой]] (Литература), Н. И. Фролова (Архитектура и изобразительное искусство: архитектура), [[Максимов, Вадим Игоревич|В. И. Максимов]] (Театр и танец), [[Голдовский, Борис Павлович|Б. П. Голдовский]] (Театр и танец), С. Н. Анашкин (Кино)|том=15 |страницы= |ref=}}
* {{книга|автор = [[Курбанов, Сергей Олегович|Курбанов С. О.]]|заглавие = Курс лекций по истории Кореи: с древности до конца ХХ в|место = СПб.|издательство = [[Санкт-Петербургский государственный университет|Изд-во С.-Петерб. университета]]|год = 2002|страниц=626|isbn = 5-288-03016-2|ref=Курбанов}}
* {{книга|автор= [[Курбанов, Сергей Олегович|Курбанов С. О.]]|заглавие= История Кореи с древности до начала XXI века|место  = СПб.|издательство = [[Санкт-Петербургский государственный университет|Изд-во С.-Петерб. университета]]|год = 2009|страниц=680|isbn = 978-5-288-04852-4|ref=Курбанов}}
* {{книга |автор=[[Родригес-Фернандес, Александр Мануэльевич|Родригес А. М.]]|часть=§ 9—10 Корея. Южная Корея. Северная Корея|ссылка часть= |заглавие=Новейшая история стран Азии и Африки, XX век: Учебник для студентов высших учебных заведений: В 3 ч. Часть 2: 1945—2000 |ссылка= |ответственный=Под ред. [[Родригес-Фернандес, Александр Мануэльевич|А. М. Родригеса]] |издание= |место=М.|издательство=Гуманитарный издательский центр Владос |год= 2001|страницы=107—130|страниц=320|isbn=5-691-00644-4, ISBN 5-691-00820-X(II)|тираж= |ref=Родригес}}

== Һылтанмалар ==
* [http://www.dailynk.com/english Южнокорейское новостное агентство] [[Daily NK]]
* [http://naenara.com.kp/ru/ Северо-корейский портал «Нэнара»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130904092236/http://www.naenara.com.kp/ru/ |date=2013-09-04 }}
* [http://goodfriendsusa.blogspot.com/ Сайт южнокорейской организации «Добрые Друзья»]
		
{{Азия илдәре}}

[[Категория:КХДР]]
[[Категория:Дәүләттәр — БМО ағзалары]]


{{countries-stub}}