Кэтрин Хепбёрн битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Кинематографист
 |имя                  = Кэтрин Хепбёрн
 |оригинал имени       = Katharine Hepburn
 |изображение          = Katharine Hepburn publicity photograph.jpg
 |ширина               = 240px
 |описание изображения = <small>1941 йылдағы студия фотографияһы</small>
 |имя при рождении     = 
 |дата рождения        = 12.5.1907
 |место рождения       = Хартфорд, Коннектикут, [[АҠШ]]
 |дата смерти          = 29.6.2003
 |место смерти         = Олд-Сэйбрук, Коннектикут, [[АҠШ]]
 |профессия            = {{актриса|АҠШ кинематографы}}
 |гражданство          = {{флагификация|АҠШ}}
 |годы активности      = 1928—1994
 |направление          = 
 |киностудия           = 
 |награды              = 
}}
'''Кэтрин Хотон Хепберн''' ({{lang-en|Katharine Houghton Hepburn}}, [[12 май]] [[1907 йыл]] — [[29 июнь]] [[2003 йыл]]) — Америка актёры, ун ике тапҡыр «[[Оскар]]» премияһына күрһәтелгән һәм уға дүрт мәртәбә лайыҡ булған. Тарихта унан башҡа бер актриса ла, актёр ҙа бындай дәрәжәгә күтәрелмәгән. Америка кино институты тарафынан Голливуд тарихында иң бөйөк актриса тип танылған.

== Карьераһы ==
Хепбёрн Яңы Англияла табип Томас Норвал Хепбёрн (1879—1962) ғаиләһендә үҫкән. Атаһы Хартфорд госпиталендә уролог булып эшләгән, ә әсәһе күренекле феминист Кэтрин Марта Хотон Хепбёрн урындағы суфражисткалар ойошмаһы етәксеһе, контрацепция ҡулланыу хоҡуғы буйынса Маргарет Сэнгерҙың көрәштәше булған.

12 йәштән Кэтрин Хепбёрн үҙешмәкәр спектаклдәрҙә ҡатнаша, театрҙа дебюты 1928 йылда Балтиморҙа була, ә бер йыл үтеүгә ул Бродвей сәхнәләренә лә барып сыға. Шул уҡ ваҡытта Филадельфия брокеры Огден Смит менән никахҡа инә. Был никах оҙаҡҡа һуҙылмай — 1934 йылда улар айырылышалар. Кэтринды йыш ҡына театрҙарҙан сығарып ебәрәләр, бер әҙерәктән яңынан саҡырып алалар, сөнки спектаклдәрҙең ҙур уңышын тамашасылар ҙа, тәнҡитселәр ҙә уның исеме менән бәйләй.
[[Файл:Woman_of_the_Year_publicity_photograph.jpg|left|thumb|250x250px|1942 йылда Спенсер Трейси менән]]
Кинола Хепбёрн беренсе мәртәбә 1932 йылда «Билль о разводе» фильмында төшә. Ул «RKO» менән килешеүгә ҡул ҡуя. Актриса бик оҫта итеп төрлө түбән сифатлы романдарҙың һәм пьесаларҙың экранизацияларына юмор һәм нәзәкәтлелеген ҡушып ебәрә белгән. Был фильмдар хатта бүләкләнгәндәр («Ранняя слава» (1933) — [[Оскар]]; «Маленькие женщины» (1933) — Венеция кинофестивале призы). Кэри Грант менән бергә төшкән «Воспитание крошки» комедияһы уңышһыҙлыҡҡа тарығандан һуң, «уңышты юҡ итеүсе» тигән мыҫҡыллы исем алған Хепбёрн кинематограф менән бөтөнләй хушлашырға була һәм ике йыл дауамында бөтә төҡдимдәрҙән дә баш тарта. Хепбёрн «Унесённые ветром» экранизацияһында Скарлет О’Хара ролен алырға тырышып ҡарай, әммә уның тәҡдиме кире ҡағыла.

Актриса сәхнәгә ҡайта, Ф. Барри комедияһы «Филадельфия тарихы» постановкаһында ҡатнаша. Гонорар урынына ул спектаклдең экранизацияһына хоҡуҡтар талап итә һәм 1940 йылда триумф менән киноға ошо уҡ исемле фильмдың төп ролендә ҡайта. Үҙ һүҙле һәм бай аристократ ҡатындың ролен башҡарғаны өсөн нью-йорк тәнҡитселәренең премияһын алды һәм «Оскар» премияһына күрһәтелә. «Йыл ҡатын — ҡыҙы» («Женщина года», 1942) исемле эшендә ул үҙенең егерме алты йылға һуҙылған мөхәббәте Спенсер Трейсиҙы осрата. Уның менән Хепбёрн туғыҙ картинала уйнай. Уларҙың мөнәсәбәттәренә Гарсон Кэниндың бестселлер булып киткән «Трейси һәм Хепбёрн: шәхси мемуарҙар» (1972) китабы бағышланған.

Трейси исеме менән Хепбёрндың ижади тормошонда биш йыл эшләмәгән осоро бәйле: 1962 йылдан 1967 йылға тиклем ул ҡаты ауырыған һөйөклө кешеһен уның законлы ҡатынын алмаштырып ҡарай. Трейси 1928 йылдан алып өйләнгән булған, тик ғаиләһенән айырым йәшәгән. 1967 йылда улар һуңғы мәртәбә Стэнли Крамерҙың «Угадай, кто придёт к обеду?» таҫмаһында бергә уйнайҙар. Уның вафатынан һуң Хепбёрн Бродвейға һәм киноға ҡабаттан ҡайта.

== Һуңғы йылдарҙа ==
Бөтә ғүмере буйына Хепбёрндың сәләмәтлеге ныҡ була, әммә 1990 йылдар уртаһында, инде кинокарьераһын тамамлағандан һуң, һаулығы әкренләп насарая бара. 1996 йылдың ҡышында уны саҡ үлтермәгән пневмония менән ауырып китә. 1997 йылға актриса бик йонсой, бик аҙ ашай һәм һөйләшмәй тиерлек. Ғүмеренең һуңғы йылдарында Хепбёрндта деменция билдәләре күҙәтелә башлай. 2003 йылдың май айында муйынында актив үҫешкән шеш табыла, әммә өлкән йәшен иҫәпкә алып операция эшләмәҫкә булалар. Кэтрин Хепбёрн 96 йәшендә 2003 йылдың 29 июнендә үҙ йортонда Коннектикут штатының ҙур булмаған Олд-Сейбо ҡалаһында вафат була. Актриса Хартфордта Седар — Хилл зыяратында ғаилә биләмәһендә ерләнә.

Хепберндың вафаты киң ижтимағи резонанс тыуҙырҙы. Уның вафатынан һуң бер нисә ай дауамында матбуғатта һәм телевидениела тормошо һәм карьераһы яҡтыртыла килде. Уға күп кенә телетапшырыуҙар бағышланды, гәзит -журналдарҙа актриса тураһында мәҡәләләр тәүге биттәрендә сыҡты. АҠШ президенты [[Джордж Уокер Буш|Джордж Буш]] белдереү менән сығыш яһаны, унда, ''Хепберн тарихҡа милләттең сәнғәт хазинаһы булып инер, ''тип әйтелде. Уның хөрмәтенә, илдең театр тормошона һалған ҙур өлөшө хаҡына 2003 йылдың 1 июль кисе Бродвей уттары һүндерелде. 2004 йылда актрисаның теләге буйынса уның әйберҙәре Нью — Йорктағы Сотбис аукционына ҡуйылды. Һөҙөмтәлә аукционда 5,8 млн доллар йыйылды.
[[Файл:K_Hepburn_Pl_E49_2d_Av_jeh.jpg|thumb|220x220px| Кэтрин Хепберн майҙаны]]

== Хәтер ==
Актрисаның исеме менән Манхеттендағы Тёртл-Бей кварталында бер нисә урын бәйле. Был кварталда актриса алтмыш йылдан ашыу йәшәгән. 1997 йылда ул торған ерҙән алыҫ булмаған ҡала баҡсаһына уның исеме бирелә. Баҡсала уның Америка киноакадемияһы премияһына ун ике номинацияһын кәүҙәләндергән ун ике баҫҡыс бар. Һәр баҫҡыста актрисаның цитатаһы яҙылған. Бынан башҡа Көньяҡ 49 урам менән 2 авеню киҫелешкән урын Кэтрин Хепбёрн майҙаны тип атала. Актрисаның исеме Олд — Сейбрук ҡалаһындағы ул аҙаҡҡы ваҡыт эшләгән театрға бирелә.

Кэтрин Хепбёрн персонажы бер нисә фильмда килеп сыға. 1977 йылда актрисаны Тола Фелдшью  «Иҫ киткес Говард Хьюз» телефильмында уйнай, ә 1980 йылда уның персонажы Мэрианн Тейлор башҡарыуында «Скарлетт О’Хара һуғышы» телефильмында килеп сыға. 2004 йылда  Мартин Скорсезеҙың  «Авиатор» биографик драмаһында   Кэтрин Хепбёрн ролен Кейт Бланшетт уйнаны һәм үҙенең башҡарыуы өсөн  икенсе пландағы иң яҡшы актриса номинацияһында «[[Оскар (кинопремия)|Оскар]]» премияһына лайыҡ булды.

== Фильмографияһы ==
{{ВФильмеВерх}}
{{ВФильме|1932|Айырылыу тураһында билль|A Bill of Divorcement|Сидни Ферфилд}}
{{ВФильме|1933|Кристофер Стронг|Christopher Strong|леди Синтия Деррингтон}}
{{ВФильме|1933|Иртә килгән дан|Morning Glory|Ива Лавлейс}}
{{ВФильме|1933|Бәләкәй ҡатын - ҡыҙҙар (фильм, 1933)|Little Women|Little Women|Джозефина «Джо» Марч}}
{{ВФильме|1934|Уҫалҡас(фильм)|Spitfire|Spitfire|Триггер Хиггс}}
{{ВФильме|1934|Бәләкәй священник (фильм)|The Little Minister|The Little Minister|Барбара «Бебби»}}
{{ВФильме|1935|Ярылған йөрәктәр (фильм)|Break of Hearts|Break of Hearts|Констанс Дэйн Роберти}}
{{ВФильме|1935|Элис Адамс (фильм)|Alice Adams|Alice Adams|Элис Адамс}}
{{ВФильме|1936|Сильвия Скарлетт (фильм)|Sylvia Scarlett|Sylvia Scarlett|Сильвия Скарлетт}}
{{ВФильме|1936|Мария Шотландская (фильм)|Mary of Scotland|Mary of Scotland|Мария Стюарт}}
{{ВФильме|1936|Ҡатын - ҡыҙ баш күтәрә(фильм)|A Woman Rebels|A Woman Rebels|Памела Тислуэйт}}
{{ВФильме|1937|Лайыҡлы урам (фильм)|Quality Street|Quality Street|Фиб Тросселл}}
{{ВФильме|1937|Хеҙмәткәрҙәр өсөн ишек театрға (фильм)|Stage Door|Stage Door|Терри Рэндалл Симс}}
{{ВФильме|1938|Байрам (фильм, 1938)|Holiday|Holiday|Линда Сетон}}
{{ВФильме|1938|Бәләкәсте тәрбиәләү (фильм)|Bringing Up Baby|Bringing Up Baby|Сьюзан Вэнс}}
{{ВФильме|1940|Филадельфия тарихы|The Philadelphia Story|Трейси Саманта Лорд}}
{{ВФильме|1942|Йыл ҡатын - ҡыҙы (фильм)|Woman of the Year|Woman of the Year|Тэсс Хардинг}}
{{ВФильме|1942|Ялҡын һаҡлаусы|Keeper of the Flame|Кристин Форрест}}
{{ВФильме|1943|«Шаршау артында» Һалдат клубы|Stage Door Canteen|үҙен үҙе уйнай }}
{{ВФильме|1944|Дракон орлоғо (фильм)|Dragon Seed|Dragon Seed|Джейд Тэн}}
{{ВФильме|1945|Мөхәбәтһеҙ|Without Love|Джейми Роуэн}}
{{ВФильме|1946|Һыу аҫты ағымы (фильм, 1946)|Undercurrent|Undercurrent|Энн Хэмилтон}}
{{ВФильме|1947|Үлән дингеҙе|The Sea of Grass|Льюти Кэмерон}}
{{ВФильме|1947|Мөхәббәт йыры (фильм, 1947)|Song of Love|Song of Love|Клара Шуман}}
{{ВФильме|1948|Никахта торалар|State of the Union|Мэри Мэттьюз}}
{{ВФильме|1949|Адам ҡабырғаһы (фильм, 1949)|Adam's Rib |Adam's Rib|Аманда Боннер}}
{{ВФильме|1951|Африка королеваһы|The African Queen|Роуз Сэйер}}
{{ВФильме|1952|Пэт һәм Майк|Pat and Mike|Патриша «Пэт» Пембертон}}
{{ВФильме|1955|Йәй(фильм, 1955)|Йәй|Summertime|Джейн Хадсон}}
{{ВФильме|1956|Ямғыр һатыусыһы (фильм)|The Rainmaker|The Rainmaker|Лиззи Карри}}
{{ВФильме|1956|Тимер аҫҡы юбка|The Iron Petticoat|Винка Ковеленко}}
{{ВФильме|1959|Кабинет гарнитуры (фильм)|Desk Set|Desk Set|Банни Уотсон}}
{{ВФильме|1959|Ҡапыл үткән йәй (фильм, 1959)|Suddenly, Last Summer|Suddenly, Last Summer|Вайолет Винейбл}}
{{ВФильме|1962|Оҙон көн төнгә китә (фильм, 1962)|Long Day's Journey Into Night|Long Day's Journey Into Night|Мэри Тайрон}}
{{ВФильме|1967|Әйт әле, кем төшкө ашҡа килә?|Guess Who's Coming to Dinner|Кристина Дрейтон}}
{{ВФильме|1968|Арыҫлан ҡышҡыһын (фильм, 1968)|The Lion in Winter|The Lion in Winter|Алиенора Аквитанская}}
{{ВФильме|1969|Шайонан аҡылһыҙ (фильм)|The Madwoman of Chaillot|The Madwoman of Chaillot|Орелия}}
{{ВФильме|1971|Троянкалар (фильм)|The Trojan Women|The Trojan Women|Гекуба}}
{{ВФильме|1973|Тотороҡһоҙ тигеҙләнеш (фильм)|A Delicate Balance|A Delicate Balance|Агнес}}
{{ВтФильме|1973|Быяла зверинец (фильм, 1973)|The Glass Menagerie|The Glass Menagerie|Аманда Уингфилд}}
{{ВтФильме|1975|Емереклектәр араһында мөхәббәт|Love Among the Ruins |Джессика Медликотт}}
{{ВФильме|1975|Рустер Когберн|Rooster Cogburn|Юла Гуднайт}}
{{ВФильме|1978|Ҡуян сыҡты осорға|Olly, Olly, Oxen Free|мисс Падд}}
{{ВтФильме|1979|Кукуруз йәшел (фильм, 1979)|The Corn is Green|The Corn is Green|мисс Лили Моффет}}
{{ВФильме|1981|Алтын күлдә|On Golden Pond|Этель Тэйер}}
{{ВФильме|1984|Грейс Куиглиның һуңғы ҡарары)|Grace Quigley|Grace Quigley|Грейс Куигли}}
{{ВтФильме|1986|Миссис Делафилдтың  кейәүгә сыҡҡыһы килә|Mrs. Delafield Wants to Marry |Маргарет Делафилд}}
{{ВтФильме|1988|Бында Лора Лэнсинг йоҡланы|Laura Lansing Slept Here|Лора Лэнсинг}}
{{ВтФильме|1992|Бер этаж өҫтәге ир|The Man Upstairs |Виктория Браун}}
{{ВтФильме|1994|Был мөхәббәт була алмай|This Can't Be Love|Марион Беннетт}}
{{ВФильме|1994|Мөхәббәт тарихы(фильм, 1994)|Love Affair|Love Affair|Джинни}}
{{ВтФильме|1994|Бер Рыштау|One Christmas|Корнелия Бомонт}}
{{ВФильмеНиз}}

== Наградалары һәм номинациялары ==
{| class="wikitable" style="font-size: 100%; margin-bottom: 10px;"

! Награда
!Йылы
! Категорияһы
! Фильм/Постановка
! Результат
|-
| rowspan="12" |[[Оскар (кинопремияһы)|Оскар]]
|1934
|Иң яҡшы ҡатын — ҡыҙ роле
|Иртә билдәлелек

|-
|1936
|Иң яҡшы ҡатын — ҡыҙ роле<br />
|Элис Адамс

|-
|1941
|Иң яҡшы ҡатын — ҡыҙ роле<br />
|Филадельфия тарихы

|-
|1943
|Иң яҡшы ҡатын — ҡыҙ роле<br />
|Женщина года

|-
|1952
|Иң яҡшы ҡатын — ҡыҙ роле<br />
|Африканская королева

|-
|1956
|Иң яҡшы ҡатын — ҡыҙ роле<br />
|Йәй

|-
|1957
|Иң яҡшы ҡатын — ҡыҙ роле<br />
|Ямғыр һатыусыһы

|-
|1960
|Иң яҡшы ҡатын — ҡыҙ роле<br />
|Ҡапыл былтыр йәй

|-
|1963
|Иң яҡшы ҡатын — ҡыҙ роле<br />
|Оҙон көн төнгә күсә

|-
|1968
|Иң яҡшы ҡатын — ҡыҙ роле<br />
|Әйт әле, кем төшкө ашҡа ҡайта?

|-
|1969
|Иң яҡшы ҡатын — ҡыҙ роле
|Арыҫлан ҡышҡыһын

|-
|1982
|Иң яҡшы ҡатын — ҡыҙ роле<br />
|Алтын күлдә

|-
| rowspan="5" |BAFTA
|1953
|Иң яҡшы ҡатын — ҡыҙ роле<br />
|Африка королеваһы

|-
|1956
|Иң яҡшы ҡатын — ҡыҙ роле<br />
|Йәй

|-
|1958
|Иң яҡшы ҡатын — ҡыҙ роле<br />
|Ямғыр һатыусыһы

|-
|1969
|Иң яҡшы ҡатын — ҡыҙ роле<br />
|Әйт әле, кем төшкө ашҡа ҡайта?/Арыҫлан ҡышҡыһын

|-
|1983
|Иң яҡшы ҡатын — ҡыҙ роле
|Алтын күлдә

|-
| rowspan="8" |[[Алтын глобус|Золотой глобус]]
|1953
|Иң яҡшы ҡатын — ҡыҙ роле комедияла йәки мюзиклда
|Пэт һәм Майк

|-
|1957
|Иң яҡшы ҡатын — ҡыҙ роле драмала
|Ямғыр һатыусыһы

|-
|1960
|Иң яҡшы ҡатын — ҡыҙ роле драмала<br />
|Ҡапыл былтыр йәй

|-
|1963
|Иң яҡшы ҡатын — ҡыҙ роле драмала<br />
|Оҙон көн төнгә күсә

|-
|1968
|Иң яҡшы ҡатын — ҡыҙ роле драмала<br />
|Әйт әле, кем төшкө ашҡа ҡайта?

|-
|1969
|Иң яҡшы ҡатын — ҡыҙ роле драмала<br />
|Арыҫлан ҡышҡыһын

|-
|1982
|Иң яҡшы ҡатын — ҡыҙ роле драмала<br />
|Алтын күлдә

|-
|1993
| Иң яҡшы ҡатын — ҡыҙ роле мини-сериалда йәки телефильмда
|Бер ҡат өҫтәге ир

|-
| rowspan="6" |Эмми
|1974
| Иң яҡшы ҡатын — ҡыҙ роле сериалда йәки фильмда
|Быяла зверинец

|-
|1975
|Иң яҡшы ҡатын — ҡыҙ роле сериалда йәки фильмда<br />
|Емереклектәр араһындағы мөхәббәт

|-
|1979
| Иң яҡшы ҡатын — ҡыҙ роле мини-сериалда йәки фильмда
|Кукуруза йәшел

|-
| rowspan="2" |1986
|Иң яҡшы ҡатын — ҡыҙ роле мини-сериалда йәки фильмда
|Миссис Делафилд кейәүгә сығырға теләй

|-
|Иң яҡшы информацион фильм
|Спенсер Трейси: Кэтрин Хепбёрндан хөрмәт йөҙөнән

|-
|1993
|Иң яҡшы информацион фильм
|Кэтрин Хепбёрн: Барыһы ла минең хаҡта

|-
|Премия Гильдии киноактёров США
|1995
|Иң яҡшы ҡатын — ҡыҙ роле телефильмда йәки мини-сериалда
|Бер Рыштау

|-
| rowspan="2" |Тони
|1970
|Иң яҡшы ҡатын — ҡыҙ роле мюзиклда
|Коко

|-
|1982
|Иң яҡшы ҡатын — ҡыҙ роле пьесала
|Вестсайд вальсы

|}

<!-- == Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}} -->

== Һылтанмалар ==

* [http://ibdb.com/person.php?id=44928 Кэтрин Хепбёрн] (англ.)<span> </span>''Internet Broadway Database сайтында''
* [[imdbname:31|Кэтрин Хепбёрн]] (англ.)<span> </span>Internet Movie Database сайтында
* [http://www.findagrave.com/cgi-bin/fg.cgi?page=gr&GRid=7637789 Кэтрин Хепбёрн] (англ.)<span> </span>Find a Grave сайтында

[[Категория:АҠШ кинематографы актрисалары]]
[[Категория:Алфавит буйынса актрисалар]]
[[Категория:АҠШ театры актрисалары]]
[[Категория:BAFTA премияһы лауреаттары]]
[[Категория:«Кубок Вольпи» премияһы лауреаттары]]
[[Категория:«Оскар» премияһы лауреаттары]]
[[Категория:«Эмми» премияһы лауреаттары]]
[[Категория:АҠШ Киноактёрҙар гильдияһы премияһы лауреаттары]]