Ним битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Ук}}{{ТП|Ним}}
'''Ним''' (франц.<span lang="fr" style="font-style:italic;">Nîmes</span> {{Audio-IPA|Fr-Nîmes.ogg|[nim]}}, окс.<span lang="oc" style="font-style:italic;">Nimes</span>) — [[Франция]]ның көньяғында,  Гар департаменты префектураһы (административ үҙәге) (Лангедок — Руссийон төбәге). Халҡы — 137 200  кеше ([[2004 йыл]] [[1 ғинуар]]).

== Географияһы ==
Прованс сигендә,  урта диңгеҙ яр буйҙарынан 35 км төньяҡҡа табан алыҫлыҡта, Ронанан көнбайышҡа табан 20 км алыҫлыҡта, Гарриг яйлаһы итәгендә урынлашҡан ([[:fr:Garrigues (région naturelle)|франц.]]).

Ним (лат.<span lang="la" style="font-style:italic;">Nemausus</span>)  борон  галлия ҡәбиләләре  волек-арекомиктарҙың баш ҡалаһы булған, улар б.э. тиклем 121  йылда  [[Боронғо Рим|римляндар]]ға буйһонғандар. Кельт урынында  император [[Октавиан Август|Август]] яңы ҡалаға нигеҙ һала. Шарап етештереүсе төбәктә уңышлы урынлашыуы һәм императорҙар тарафынан бирелгән өҫтөнлөктәр арҡаһында Ним Көньяҡ Францияның иң эре ҡалаларының береһенә әйләнә. V быуатта  уны  вандалдарһәм вестготтар талай, улар артынан  [[VIII быуат]]та [[ғәрәптәр]] килә ( 737 йылда ҡыуылалар)

[[X быуат]]тан Ним Тулуз графтарының биләмәһенә инә, альбигоецтар  хәрәкәте үҙәге була, 1229 йылда  Франция короле доменына ҡушыла. XVI  быуатта  Ним граждандары протестантлыҡ ҡабул итә һәм  [[католик]]тарҙы  туҡмауҙы ойоштора (Ним һуйышы). Нант эдиктын юҡҡа сығарғандан һуң бында гугеноттарҙың сыуалыштары күҙәтелә.

== Иҫтәлекле урындары ==
[[Файл:La_Maison_carrée.JPG|мини|Мезон Карре (б.э. тиклем I быуат)]]
[[Файл:Nîmes-Les_Arènes-20121024.jpg|мини|Нимда антик амфитеатр ]]
Францияла бер ҡала ла боронғо рим ҡомартҡыларының һаны һәм һаҡланғанлығы менән Ним ҡалаһы менән сағыштырыла алмай. :

* Амфитеатр (б.э. 60 й.)
* Август аркаһы (16 йылдан һуң б.э. тиклем)
* Мезон Карре (ғибәҙәтхана, һуңғы йылдарҙа б.э. тиклем)
* Диана ғибәҙәтханаһы (б. э. II б.)
* Мань башняһы (Август ваҡытын  емереклектәре)
* Пон-дю-Гар  (һыу үткәргес, Нимдан 22 км алыҫлыҡта)

Ҡоролмалар араһында иң һуңғы ваҡыттың роман соборы бинаһы айырыла.

Шулай уҡ ҡалала бер нисә музей  (Carre D’art, Musée D‘histoire Naturelle, Musée Des Beaux Arts) һәм планетарий бар<ref><div>[https://runimes.ru/muzei-nima/ Нима Музейы]</div></ref>.

== Символикаһы ==
Ним эмблемаһы беҙҙең эра башында ҡалала баҫылып сыҡҡан тәңкә дизайнын ҡабатлай (рим ассаһын). Унда пальмаға беркетелгән крокодил  һүрәтләнә — был [[Мысыр]]ҙың [[Рим]]ға буйһоноуы символы. Түбәндә   NEM   COL хәрефтәр урынлашҡан — «Немаус колонияһы» тигәнде аңлата.

Урта быуаттарҙа был символ хаҡында иҫтәлек тулыһынса юҡҡа  сыға. 1226  йылғы актты нығытыусы мисәттә  дүрт ҡала консулы һүрәтләнгән (бөгөн был символды Ғалим коллежының  миҙалында була (франц. <span lang="fr" style="font-style:italic;">Des de Nîmes Docte Consuls collège</span>). Был ваҡыттағы Ним [[герб]]ы тулыһынса ҡыҙыл төҫтә булған ҡалҡан тип фаразлана, ул Нарбондың виконттарға ҡарауын символлаштырған. 

[[XVI быуат]]та Ним консулдары был гербҡа алтын үгеҙҙе лә урынлаштырырға ҡарар итә, сөнки үгеҙ ҡала мәҙәниәтендә һиҙелерлек роль уйнай.  Король Франциск I быны 1516 йылдың апрелендә уларға рөхсәт итә. 

1517 йылда   пальма менән крокодил тәңкәһе табыла, һәм  консулдар тағы ла королдән Нимдың гербын алмаштырыуҙы һорай. 1535 йылда король үҙенең ризалығын бирә.

Эмблемаға хәҙерге төрөн  [[1985 йыл]]да    Филипп Старк бирә.<gallery class="center">
Файл:SceauConsuls.gif|Дүрт консул менән  миҙал
Файл:Blason ville fr Nîmes (Gard) Moyen-Age.svg|Урта быуат гербы
Файл:Blason ville fr Nîmes (Gard) 1516.svg|1516 йылда герб
Файл:Blason ville fr Nîmes (Gard).svg|1535 йылда герб
Файл:Emblemedenimes.JPG|Хәҙерге эмблемаһы
</gallery>

== Билдәле кешеләре ==

* Мануэль Аморос (1962) — француз футболсыһы, тренер.
* Полин Лафон (1963—1988) — француз киноактрисаһы.
* Роберт Лафонт  (1923—2009) — окситан  шағиры, яҙыусы һәм публицист.
* Поль Обер  (1872—1923) — биолог һәм француз табибы.
* Поль Солейя  (1842—1886) — Афпика буйлап француз  сәйәхәтсеһе
* Жозеф Жергонн  Диас (1771—1859) — француз математигы, геометры, логик,   Нимда математикаға уҡыған.
* Вектен — француз математигы һәм геометры, Нимда математикаға уҡыған.
* '''Альфонс Доде''' ([[Француз теле|франц.]] ''Alphonse Daudet''; [[1840 йыл|1840]]—[[1897 йыл|1897]]) — [[Франция|француз]] романсыһы, драматургы, 1840 йылдың  [[13 май]]ында  Нимда ҙур булмаған ебәк туҡымалар фабрикаһы хужаһы Винсен Додэ ғаиләһендә тыуған<ref>{{Cite web|url=https://bigenc.ru/literature/text/1963147|title=ДОДЕ • Большая российская энциклопедия - электронная версия|publisher=bigenc.ru|accessdate=2018-09-28}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180702150757/https://bigenc.ru/literature/text/1963147 |date=2018-07-02 }}</ref>

== Ҡыҙыҡлы факттар ==

* Ним атамаһынан джинсы туҡымаһы [[:ru:Деним|деним]] атамаһы  килеп сыҡҡан.
* Нимдың латинса исеме хөрмәтенә [[:ru:(51)_Немауза|Немауза]] [[астероид]]ы (51) аталған, ул  1858 йылдың 22 ғинуарында  астроном А. Лоран тарафынан асыла.
* Нимда   профессиональ футбол клубын «Ним Олимпк» бар.
* [[2005 йыл]]да ҡала амфитеатрында Rammstein төркөмө, [[2009 йыл]]да —   Metallica төркөмө,  [[2011 йыл]]да — The Offspring сығыш яһай, ә [[2013 йыл]]дың 16 июлендә [[:ru:Depeche_Mode|Depeche Mode]] төркөмөнөң  концерты үтә.

== Туғандаш ҡалалар ==

* {{Флаг|Великобритания}} Преста, [[Бөйөк Британия]] (1955)<ref><div>[http://www.completefrance.com/language-culture/twin-towns British Towns Twinned with towns french]</div></ref>
* {{Флаг|Италия}} Верондағы, [[Италия]] (1960)
* {{Флаг|Германия}} Брауншвейг, [[Германия]] (1962)<ref><div>[https://web.archive.org/web/20121201122754/http://www.braunschweig.de/kultur_tourismus/stadtportraet/partnerstaedte/partner_freundschaftsstaedte.html Вельт Freunde in der]</div></ref>
* {{Флаг|Чехия}} [[Прага]], [[Чехия]] (1967)
* {{Флаг|Германия}} Франкфурт-на, [[Германия]] (1976)
* {{Флаг|Испания}} Саламанка, [[Испания]] (1979)
* {{Флаг|Израиль}} Ришон-цион, [[Израиль]] (1986)
* {{Флаг|Марокко}} Мекнес, [[Марокко]] (2005)
* {{Флаг|Россия}} Ростов, [[Рәсәй Федерацияһы]]

== Иҫкәрмәләр ==
<references group="" responsive=""></references>

== Һылтанмалар ==
{{Official|www.nimes.fr|города Ним|lang=fr}}
[[Категория:Википедия:Статьи с переопределением значения из Викиданных]]
[[Категория:Страницы с непроверенными переводами]]