Репин Илья Ефимович битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Художник
 |фон                  = 
 |имя                  = Илья Ефимович Репин
 |оригинал имени       = 
 |имя при рождении     = 
 |изображение          = Ilya Efimovich Repin in the Photographers studio Rentz and Schrader.jpg
 |ширина               = 223
 |описание изображения = 1900-сы йылдарҙағы фотоһүрәт
 |дата рождения        = 5.8.1844 (24.7)
 |место рождения       = [[Рәсәй империяһы]] Харьков губернаһы (хәҙер [[Украина]]ның Харьков өлкәһе) Чугуев ҡалаһы
 |дата смерти          = 29.09.1930
 |место смерти         = [[Финляндия|Финляндия Республикаһы]] Выборг губернаһы (хәҙер [[Санкт-Петербург]] [[ҡала]]һының Курорт районы) Куоккала (1948 йылдан [[Репин]]) ҡасабаһы   
 |происхождение        = 
 |подданство           = 
 |гражданство          = {{Рәсәй империяһы}} → {{USSR}}
 |жанр                 = портрет, [[тарих]]и һәм жанрлы рәсем сәнғәте
 |стиль                = реализм
 |учёба                = Император сәнғәт академияһы
 |покровители          = 
 |влияние              = 
 |влияние на           = 
 |награды              = 
 |звания               = * Император сәнғәт академияһы академигы (1876), тулы хоҡуҡлы ағзаһы (1893), профессоры (1893) 
 |премии               = 
 |роспись              = Repin signature.svg
 |викисклад            = 
}}

'''Репин Илья Ефимович''' ([[5 август]] [[1844 йыл]] — [[29 сентябрь]] [[1930 йыл]])<ref name="ЛЭ">{{книга |автор= Подольская И. И.|часть= Репин|ссылка часть= |заглавие=  Краткая литературная энциклопедия|ссылка=http://feb-web.ru/feb/kle/kle-abc/ke9/ke9-6582.htm |место=М. |издательство=Советская энциклопедия |год=1978 |том=9 |страницы= 658}}</ref> — [[Рәсәй империяһы]]<ref>britannica-link|498358|Ilya Yefimovich Repin|2016-02-12</ref> һәм [[СССР]] рәссамы, педагог, профессор, [[Император художество академияһы]]ның тулы хоҡуҡлы ағзаһы.

[[1870 йыл]]дарҙан башлап, Репин рус реализмының төп фигураларының береһе була. Рәссам һынлы сәнғәт әҫәрҙәрендә тирә-йүндәге тормоштоң бөтә төрҙәрен сағылдырыу мәсьәләһен хәл итеүгә өлгәшә. Ижадында ул хәҙерге замандың бөтә өлкәләрен яҡтыртырта, йәмәғәтселекте борсоған темаларға ҡағылыла, көн үҙәгендәге мәсьәләләргә сағыу яуап бирә. Репиндың художестволы теле һығылмалылыҡ менән ҡылыҡһырлана, [[XVII быуат]]тағы испан һәм голланд рәссамдарының һәм хәҙерге француз импрессионистарының төрлө стилистик йүнәлештәрен ҡабул итә.

Репин ижадының сәскә атыуы 1880-се йылдарға тура килә. Замандаштарының портреттары галереяһын булдыра, рәссам-тарихсы һәм көндәлек тормош күренештәр оҫтаһы булып таныла. Тарихи һынлы сәнғәт өлкәһендә уны тәҡдим ителгән хәлдең эмоциональ сағылышын асыу мөмкинлеге йәлеп итә. Рәссамдың стихияһы — хәҙерге заман, хатта легендар үткәндәр темаһына картиналар ижад итеп, ул, тамашасы менән әҫәрҙәре геройҙары араһындағы алыҫлыҡты кәметеп, тормошсан хәҙерге заман оҫтаһы булып ҡала. Сәнғәт тарихсыһы В. В. Стасов фекеренсә, Репин ижады — «реформанан һуңғы Рәсәй энциклопедияһы». Ғүмеренең һуңғы 30 йылын Репин үҙенең Пенаталағы Куоккалалағы имениеһында, [[Санкт-Петербург]] тирәһендә үткәрә. Был территория [[Финляндия]]ға күскәндән һуң, 13 йылы мәжбүри эмиграцияла. Һуңғы йылдарҙа [[Библия]] сюжеттарына мөрәжәғәт итә. Куоккалала Репин мемуарҙар яҙа, уның бер нисә очеркы «Далёкое и близкое» хәтирәләр китабына индерелгән.
Уҡытыусы булараҡ билдәле рәссамдар плеядаһын тәрбиәләй: Б.M. Кустодиев, И. Е. Грабар, И. С. Куликов, Ф. А. Малявин, А. П. Остроумова-Лебедева, Н. И. Фешин, [[Серов Валентин Александрович|В. А. Серов]].

== Сығышы. Бала сағы, үҫмер йылдары ==
Илья́ Ефи́мович Ре́пин 1844 йылдың 5 авгусында (иҫке стиль буйынса 24 июль) [[Рәсәй империяһы]] Харьков губернаһы (хәҙер [[Украина]]ның Харьков өлкәһе) үҙәгенән йыраҡ түгел урынлашҡан Чугуев ҡалаһында тыуған. Атаһы яғынан олатаһы, хеҙмәт итмәгән казак Василий Ефимович Репин, сауҙа эше менән шөғөлләнгән, ҡунаҡхана тотҡан. Метрик китаптар буйынса 1830-сы йылдарҙа вафат була. Бөтә иҡтисади мәшәҡәттәр ҡатыны Репина Наталья Титовна иңенә төшә. Рәссамдың атаһы Ефим Васильевич (1804—1894) ғаиләлә балаларҙың иң өлкәне була<ref name="СБ">{{статья |автор=Светлана Бучастая, Елена Сабодаш, Ольга Шевченко. |заглавие=Новые данные по генеалогии рода И. Е. Репина и новый взгляд на происхождение художника |ссылка=http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:wsemW_kzbj4J:irbis-nbuv.gov.ua/cgi-bin/irbis_nbuv/cgiirbis_64.exe%3FC21COM%3D2%26I21DBN%3DUJRN%26P21DBN%3DUJRN%26IMAGE_FILE_DOWNLOAD%3D1%26Image_file_name%3DPDF/apvvi_2014_17_22.pdf+&cd=4&hl=ru&ct=clnk&gl=ru |автор издания= |издание=Актуальні проблеми вітчизняної та всесвітньої історії: збірник наукових праць / [[Харьковский национальный университет имени В. Н. Каразина]] |тип= |место=Харьков |издательство= |год=2014 |выпуск=17 |том= |номер= |страницы=182 |isbn= |archiveurl= |archivedate= }}{{Недоступная ссылка|date=Июнь 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> Илья Ефимович үҙенең бала сағына арналған мемуарҙарында атаһын «билет һалдаты» тип телгә ала. Ул ағаһы менән йыл һайын 300 саҡрым араны үтеп, Донщинаға бара, унан һатыуға ат өйөрөн ҡыуа{{sfn|Репин|1958|с=8}}. Чугуев 11-се үлан полкында хеҙмәт иткән осорҙа Ефим Васильевич өс хәрби кампанияла ҡатнаша, наградаларға эйә була<ref name="СБ" />. Илья Репин тыуған ҡалаһы һәм Слобода Украина менән бәйләнеште ғүмеренең аҙағына тиклем һаҡлап ҡалырға тырыша, рәссам ижадында украин мотивтары мөһим урын биләй<ref>Thomas M. Prymak. A Painter from Ukraine: Ilya Repin // Canadian
Slavonic Papers. — Vol. 55 (2013). — Nos. 1-2. — PP. 19-43.</ref>.

[[Файл:Yefim Vasilyevich by Repin.jpg|thumb|200px|Ефим Васильевич Репин портреты. 1879]]
[[Файл:Tatyana Stepanovna by Repin.jpg|thumb|200px|Татьяны Степановна Репина портреты. 1867]]

Рәссамдың әсәһе яғынан олатаһы Бочаров Степан Васильевич та ғүмеренең күп йылдарын хәрби хеҙмәткә бағышланған. Уның ҡатыны Пелагея Минаевна, ҡыҙ фамилияһын тикшеренеүселәр асыҡлай алмай<ref>{{статья |автор=Светлана Бучастая, Елена Сабодаш, Ольга Шевченко. |заглавие=Новые данные по генеалогии рода И. Е. Репина и новый взгляд на происхождение художника |ссылка=http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:wsemW_kzbj4J:irbis-nbuv.gov.ua/cgi-bin/irbis_nbuv/cgiirbis_64.exe%3FC21COM%3D2%26I21DBN%3DUJRN%26P21DBN%3DUJRN%26IMAGE_FILE_DOWNLOAD%3D1%26Image_file_name%3DPDF/apvvi_2014_17_22.pdf+&cd=4&hl=ru&ct=clnk&gl=ru |автор издания= |издание=Актуальні проблеми вітчизняної та всесвітньої історії: збірник наукових праць / [[Харьковский национальный университет имени В. Н. Каразина]] |тип= |место=Харьков |издательство= |год=2014 |выпуск=17 |том= |номер= |страницы=185 |archiveurl= |archivedate= }}{{Недоступная ссылка|date=Июнь 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref>. 1830 йылдар башында Бочаровтарҙың ҡыҙы Татьяна Степановна (1811—1880) Ефим Васильевичҡа кейәүгә сыға. Башта Репиндар иренең ата-әсәһе менән бер ҡыйыҡ аҫтында йәшәйҙәр<ref name="СБ" />; һуңыраҡ ғаилә башлығы, ат менән сауҙа итеп, аҡса йыя, Северский Донец ярына иркен йорт һала. Татьяна Степановна уҡымышлы һәм эшмәкәр ҡатын була. Балаларын әҙәби рухта тәрбиәләй: уларға [[Пушкин Александр Сергеевич|Пушкин]], [[Лермонтов Михаил Юрьевич|Лермонтов]], [[Жуковский Григорий Васильевич|Жуковский]] әҫәрҙәрен ҡысҡырып уҡый. Шулай уҡ крәҫтиән балалары ла, өлкәндәр ҙә уҡыған бәләкәй мәктәп ойоштора. Унда предметтар аҙ була: матур яҙыу, арифметика һәм дин ҡануны. Ғаиләлә йыш ҡына аҡса менән проблемалар тыуа. Татьяна Степановна ҡуян тиреһенән һатыуға тун тегеп, аҡса эшләргә тырыша<ref>{{статья |автор=Светлана Бучастая, Елена Сабодаш, Ольга Шевченко. |заглавие=Новые данные по генеалогии рода И. Е. Репина и новый взгляд на происхождение художника |ссылка=http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:wsemW_kzbj4J:irbis-nbuv.gov.ua/cgi-bin/irbis_nbuv/cgiirbis_64.exe%3FC21COM%3D2%26I21DBN%3DUJRN%26P21DBN%3DUJRN%26IMAGE_FILE_DOWNLOAD%3D1%26Image_file_name%3DPDF/apvvi_2014_17_22.pdf+&cd=4&hl=ru&ct=clnk&gl=ru |автор издания= |издание=Актуальні проблеми вітчизняної та всесвітньої історії: збірник наукових праць / [[Харьковский национальный университет имени В. Н. Каразина]] |тип= |место=Харьков |издательство= |год=2014 |выпуск=17 |том= |номер= |страницы=183 |isbn= |archiveurl= |archivedate= }}{{Недоступная ссылка|date=Июнь 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref>.

Репиндар йортона тәүге тапҡыр акварель буяуҙарын Илья Ефимовичтың ике туған ҡустыһы Трофим Чаплыгин алып килә. Һуңыраҡ рәссам үҙе хәтерләүенсә, ҡарбуздың «яңырыуын» күргән мәлдә уның тормошо үҙгәрә: балалар алфавитына урынлаштырылған ҡара-аҡ картина кинәт асыҡлыҡ һәм һутлылыҡ яулай. Шул көндән буяуҙар ярҙамында донъяны үҙгәртеү идеяһы буласаҡ рәссамды ҡалдырмай:

{{начало цитаты}}Мине йыуатыр өсөн Трофим миңә үҙенең акварель буяуҙарын ҡалдырҙы. Шул көндән мин төҫтәргә ғашиҡ булдым, өҫтәлгә беректем, сысҡан кеүек еүешләнеп бөткәнһең, тип оялтып, төшкө ашҡа көс-хәл менән айырып алалар ине, {{sfn|Репин|1958|с=48}}.{{конец цитаты|источник=}}
1855 йылда ата-әсәһе ун бер йәшлек Ильяны топографтар мәктәбенә уҡырға бирә. Был һөнәр Чугуевта абруйлы һанала{{sfn|Репин|1958|с=64}}. Ләкин ике йылдан һуң уҡыу йорто бөтөрөлә, Репин иконалар яҙыу оҫтаханаһына рәссам И.M. Бунаковҡа эшкә урынлаша. Тиҙҙән Бунаковтың талантлы уҡыусыһы тураһында хәбәр тирә-яҡҡа тарала; йәш оҫтаны рәссамдар һәм алтын ялатҡыстар кәрәк булған подрядсы ойошмалар саҡыра башлай{{sfn|Репин|1958|с=67}}. Ун алты йәшендә егет оҫтахананан да, ата-әсәһе йортонан да сығып китә: уға айына 25 һум икона биҙәү артелендә эш тәҡдим итәләр, ҡаланан ҡалаға заказдар үтәлеү менән күсә бара{{sfn|Репин|1958|с=68}}.

Репин [[1863 йыл]]дың йәйендә Острогожск янындағы [[Воронеж]] губернаһында рәссам Иван Крамский тыуған ҡалала эшләй. Урындағы оҫталарҙан ете йыл элек тыуған урынын ҡалдырып, [[Император художество академияһы]]на уҡырға барған яҡташының «Моисей источает воду из скалы» картинаһы өсөн бәләкәй алтын миҙал алғанын белә. Был Илья Ефимович Репин тормошоноң ҡырҡа үҙгәреүенә этәргес була: көҙгөһөн, йәйге айҙарҙа эшләп алған аҡсаһын йыйып, Санкт-Петербургҡа китә{{sfn|Пророкова|1960|с=53—54}}.

== Беренсе Петербург периоды (1863—1871) ==

=== Сәнғәт академияһы ===
Сәнғәт академияһына беренсе визиты Репинды күңелһеҙләндерә: Академияның конференц-секретары Ф. Ф. Львов, ун туғыҙ йәшлек егеттең һүрәттәре менән танышып, тушёвкаға эйә булмауын, штрихтар һәм күләгәләр яһай белмәүен белдерә{{sfn|Пророкова|1960|с=17}}. Уңышһыҙлыҡ Илья Ефимовичты хафаға һала, ләкин уны уҡыуҙан төңөлмәй. Мансардалағы (ҡыйыҡ аҫтындағы) бүлмәне биш ярым һумға ҡуртымға ала, ҡаты экономиялы режимға күсә, киске рәсем мәктәбенә уҡырға урынлаша, тиҙҙән уны иң яҡшы уҡыусыһы тип таныла. Академияға икенсе тапҡыр килеү имтиханды уңышлы тапшырыу менән тамамлана, ләкин инеү һынауҙарынан һуң тағы ла ҡыйынлыҡтар көтөлә: дәрестәргә йөрөү хоҡуғы өсөн ирекле тыңлаусы 25 һум түләргә тейеш була. Был сумманы Репин өсөн меценат — Федор Прянишников түләй, уға илья Ефимович ярҙам һорап мөрәжәғәт иткән була {{sfn|Пророкова|1960|с=21—23}}.

Академияла һигеҙ йыл дауамында, Репин күп дуҫтар таба. Улар араһында Василий Поленов та була, уның йортонда яңы эш башлаусы рәссамды һәр саҡ йылы ҡаршы алалар {{sfn|Пророкова|1960|с=29}}. Марк Антокольский баш ҡалаға Вильнанан скульпторға уҡырға килә, былай тип яҙа: «Тиҙҙән беҙ яҡынлаштыҡ, сөнки сит илдә яңғыҙҙар ғына яҡынлаша ала»{{sfn|Пророкова|1960|с=30—32}}. [[1869 йыл]]да Репин сәнғәт белгесе Владимир Стасов менән таныша, ул оҙаҡ йылдар Репиндың «яҡын аралашыу даирәһенә» инә{{sfn|Пророкова|1960|с=51}}. Крамскийҙы үҙенең туранан-тура остазы тип һанай: Иван Николаевич ижад иткән артелдә Репин уның кешеһе була, уға үҙенең эскиздарын күрһәтә, кәңәштәрен тыңлай{{sfn|Пророкова|1960|с=58—59}}. Крамский үлгәндән һуң Репин хәтирәләр яҙа, унда рәссамды үҙенең уҡытыусыһы тип атай {{sfn|Пророкова|1960|с=53}}.
 
[[Файл:Ilja Jefimowitsch Repin 013.jpg|thumb|360px|<center><small>И. Е. Репин. Воскрешение дочери Иаира (1871)</small></center>]]
Уҡыу йылдарында Репин бер нисә награда ала. Улар араһында: «Ангел смерти избивает всех перворождённых египтян» эскизы өсөн көмөш миҙал (1865), «Иов и его друзья» әҫәре өсөн бәләкәй алтын миҙал (1869) һәм «Воскрешение дочери Иаира» картинаһы өсөн ҙур алтын миҙал (1871){{sfn|Пророкова|1960|с=409}}. Йылдар үткәс, «Воскресенский…» тарихын иҫенә төшөрөп, Репин рәссамдар даирәһендә уны яҙырға әҙерләнгәндә аҡса етмәүен, өмөтһөҙлөккә бирлеп, имтихандарға әҙерләнгән Академия студенты күрше фатирҙан тәҙрә аша ҡыҙҙы нисек күҙәтеүе тураһында жанрлы картина ижад итеүен һөйләй. Илья Ефимович ошо эшен «Трентий» магазинына алып бара, килешеү комиссияһына бирә. Тиҙҙән уға байтаҡ сумма бирелгәс, ғәжәпләнә: «Мин ғүмерем буйына ундай бәхет кисермәнем, буғай!»{{sfn|Минченков|1980|с=255—256}}.
Был аҡса буяуҙарға һәм полотноға етә, ләкин уларҙы булдырыу ижади ғазаптарҙан ҡотҡармай: «Дочери Иаира» сюжеты килеп сыҡмай. Бер кис, Крамскийҙан ҡайтҡас, Репин, әгәр «терелтеү һәләте бирелгән» кеше иртә вафат булған һеңлеһе Устаны тергеҙеүгә өлгәшһә, туғандарының ниндәй хистәр кисереүен күҙ алдына килтерергә тырыша {{sfn|Пророкова|1960|с=74}}{{sfn|Фёдоров|1989|с=8}}. Һөҙөмтәлә уҡыу программаһы буйынса ҡуйылған Инжил сюжеты «тормоштоң тере картинаһында» сағыла:
{{начало цитаты}}Интерьерҙың тәрәндә күләгәле булыуы уң яҡтан тынлыҡ атмосфераһын тыуҙыра, ҡайғы һәм көтөү тойғоһо сағыла…Бында Репинды бөтә ижади юлы дауамында йәлеп иткән лирик йоҡо һәм уяныу темаһы башлана.{{sfn|Фёдоров|1989|с=8—9}}. {{конец цитаты|источник=}}

=== «Бурлактар Волгала» ===
Репиндың тәүге билдәле картиналарының сюжетына тормош картиналары этәргес бирә. 1868 йылда, эскиздар өҫтөндә эшләгәндә, Илья Ефимович [[Нева]]ла баржа йөрөтөүселәрҙе күрә. Буш торған, вайымһыҙ йәмәғәтселектең яр буйында йөрөүе һәм ҡайыштарҙа һал тартыусы кешеләр араһындағы ҡапма-ҡаршылыҡ Академия уҡыусыһын шул тиклем тетрәндерә, хатта ҡуртымға алынған фатирға ҡайтҡас, ул «тере көс тартыуы» һүрәтләгән эскиздар эшләй башлай {{sfn|Пророкова|1960|с=65—66}}. Яңы эшкә сумып эшләргә академик йөкләмәләре ҡамасаулай. Ләкин рәссам дуҫтары менән уйын ваҡытында ла, таныш ханымдар менән аралашҡанда ла өлгөргән идеяһынан ҡотола алмай{{sfn|Репин|1958|с=96}}.

[[1870 йыл]]дың йәйендә Репин ағаһы һәм дуҫтары Фёдор Васильев, Евгений Макаров менән бергә [[Волга]]ға юллана. Сәфәр өсөн аҡса — ике йөҙ һум — бай меценаттар Васильевтарҙан ала{{sfn|Репин|1958|с=101}}. Һуңыраҡ Репин яҙғанса, сәйәхәт пейзаждар тураһында уйланыу менән генә сикләнмәй{{sfn|Репин|1958|с=112}} : йәштәр урындағы халыҡ менән таныша, ҡайһы берҙә таныш булмаған өйҙәрҙә төн үткәрә, кистәрен усаҡ янында ултыра {{sfn|Репин|1958|с=130}}. Волга буйы киңлектәре йәш рәссамдарҙы ғәжәпләндерә; буласаҡ полотно кәйефен Илья Ефимовичта Глинканың даими яңғыраған «Камаринская»{{sfn|Фёдоров|1989|с=16}} һәм уҙе менән бергә алып килгән [[Гомер]] «Илиадаһы» томы тыуҙыра<ref name="ТЮ">{{статья|автор=Татьяна Юденкова.|заглавие=Репин неисчерпаем|оригинал=|ссылка=http://artist-mag.ru/index.php?option=com_content&view=article&catid=64:12010&id=196:2010-04-09-13-10-10|автор издания=|издание=Художник|тип=|место=|издательство=|год=2010|выпуск=|том=|номер=1|страницы=|isbn=|issn=|doi=|bibcode=|arxiv=|pmid=|язык=|ref=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150627052610/http://artist-mag.ru/index.php?option=com_content&view=article&catid=64:12010&id=196:2010-04-09-13-10-10|archivedate=2015-06-27}}</ref>. Бер көндө рәссам «кәрәкле баржа йөрөтөүсенең (бурлактың) камил төрөн» — Канин исемле кешене күрә{{sfn|Репин|1958|с=164}} (на картине он изображён в первой тройке, «с головой, повязанной грязной тряпицей»){{sfn|Пикулев|1977|с=120}} (картинала ул тәүге өсәүһендә, «башын бысраҡ сепрәк менән бәйләгән»){{sfn|Пикулев|1977|с=120}}.

[[Файл:Ilya Repin - Barge Haulers on the Volga - Google Art Project.jpg|thumb|300px|И. Е. Репин. «Бурлаки на Волге». 1870—1873]]

{{начало цитаты}} Каниндың, ҡайһы моделдәрҙән айырмалы, мунсаға барырға ла, сәс ҡырҡырға ла уйламауы ниндәй бәхет. Уға алдан хәбәр итәләр һәм, бөтә етди кешеләр кеүек үк, миңә ҡамасауламайынса, ғәҙәти булмаған хәлгә оҫта һәм еңел яраҡлашып, етди бер ҡиәфәт менән баҫып торҙо.
{{конец цитаты|источник=''Илья Репин''{{sfn|Репин|1958|с=164}}}}
Немец сәнғәт тарихсыһы Норберт Вольф фекеренсә, «Бурлаки на Волге» картинаһы халыҡ-ара сәнғәт берләшмәһендә сенсация тыуҙыра, сөнки уның авторы "жанр сәхнәһен, академик классификацияла «түбәнерәк» монументалләштерә. Һәр бер герой индивидуаллек маркаһын йөрөтә; шул уҡ ваҡытта «экзистенциаль һәм примордиаль» пейзажға урынлаштырылған бөтә персонаждар төркөмө Дантеның "Божественная комедия"н хәтерләтә<ref>{{книга |автор=Wolf, Norbert.|заглавие=The Art of the Salon: The Triumph of 19th-Century Painting|место=Munich—London—New York |издательство= Prestel|год= 2012|pages=186|allpages=288 |серия= |isbn= 978-3791346267|ref=Wolf}}</ref>.

== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр|2}}

== Әҙәбиәт ==
* {{книга |автор= |заглавие=Письма И. Е. Репина И. Н. Крамскому |ответственный=Дядьковская Т. А. |издание= |место=М.-Л. |издательство=Искусство |год=1949 |страниц=208 |серия= |тираж= |ref=Письма Крамскому}}
* {{книга |автор=Фёдоров-Давыдов А. А. |заглавие=Илья Ефимович Репин |ответственный= |издание= |место=М. |издательство= Искусство |год=1989 |isbn=5-210-00014-1 |тираж= |ref=Фёдоров}}
* {{книга |автор= |заглавие=Новое о Репине: статьи письма художника, воспоминания учеников и друзей, публикации |ответственный= И. А. Бродский, В. Н. Москвинов|издание= |место= Л.|издательство=Художник РСФСР |год=1969 |isbn= |тираж= |ref=Бродский}}
* {{книга |автор=Минченков Я. Д. |заглавие=Воспоминания о передвижниках |ответственный= |издание= |место= Л.|издательство=Художник РСФСР |год=1980 |том= |страницы=239—269 |столбцы= |страниц=475 |isbn= |тираж= |ref=Минченков}}
* {{книга |автор=Пророкова С. А. |заглавие=Репин |ответственный= |издание= |место=М. |издательство=Молодая гвардия |год=1960  |страниц=416 |серия=Жизнь замечательных людей |isbn= |тираж= |ref=Пророкова}}
* {{книга |автор=Чуковский К. И.|часть=|ссылка часть= |заглавие=Илья Репин |оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=М. |издательство= Искусство|год=1969 |том= |страницы= |столбцы= |страниц=145 |серия=Жизнь в искусстве |isbn= |тираж= |ref=Чуковский}}
* {{книга |автор=Илья Репин |часть= |ссылка часть= |заглавие=Из воспоминаний |оригинал= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место= М.|издательство=Советская Россия |год=1958 |том= |страницы=118—126 |столбцы= |страниц=174 |серия= |тираж= |ref=Репин}}
* {{книга |автор=Пикулев И. И. |заглавие=Русское изобразительное искусство |ответственный= |издание= |место=М. |издательство=Просвещение |год= 1977|страниц=288 |серия= |тираж= |ref=Пикулев }}
* {{книга |автор=Москвинов В. Н. |заглавие=Репин в Москве |ответственный= |издание= |место=М. |издательство=Государственное издательство культурно-просветительской литературы |год=1955 |страниц= 112|серия= |тираж= |ref=Москвинов}}
* {{книга |автор= Репин И. Е. |заглавие=Далёкое близкое |ответственный=Чуковский К. И.  |издание= |место=М. |издательство=Искусство |год=1953 |страниц=516 |серия= |тираж= |ref=Далёкое}}
* {{книга |автор=Стасов В. В.|заглавие=Избранные статьи о русской живописи |ответственный= |издание= |место= М.|издательство=Детгиз |год=1960 |страницы=189—203 |страниц=238 |серия=|тираж= |ref=Стасов }}
* {{книга |автор=Ненарокомова И. С. |заглавие=Почётный гражданин Москвы |ответственный= |издание= |место=М. |издательство= Молодая гвардия|год=1978 |страницы=127—139 |столбцы= |страниц=223 |серия= |isbn= |тираж= |ref=Ненарокомова}}
* {{книга |автор= Лукьянова И. В. |заглавие=Корней Чуковский |ответственный= |издание= |место=М. |издательство=Молодая гвардия |год=2006 |том= |страницы= |страниц= 989|серия=Жизнь замечательных людей |isbn=5-235-02914-3 |тираж= |ref=Лукьянова}}
* {{статья |автор=Юденкова Т.  |заглавие= Илья Репин: «Я люблю разнообразие»|оригинал= |ссылка=https://www.tg-m.ru/articles/1-2019-62/ilya-repin-ya-lyublyu-raznoobrazie |автор издания= |издание=Третьяковская галерея (журнал) |тип= |место= |издательство= |год=2019 |месяц= |число= |том= |выпуск= |номер=1 (62) |страницы= |isbn= }}
* {{статья |автор= Чурак Г. |заглавие= Репин: вечные темы человеческого бытия|оригинал= |ссылка=https://www.tg-m.ru/articles/1-2019-62/repin-vechnye-temy-chelovecheskogo-bytiya |автор издания= |издание= Третьяковская галерея (журнал)|тип= |место= |издательство= |год=2019 |месяц= |число= |том= |выпуск= |номер=1 (62) |страницы= |isbn= }}
* {{статья |автор=Теркель Е. |заглавие= Репин в Париже|оригинал= |ссылка= https://www.tg-m.ru/articles/1-2019-62/repin-v-parizhe|автор издания= |издание=Третьяковская галерея (журнал)|тип= |место= |издательство= |год=2019 |месяц= |число= |том= |выпуск= |номер= 1 (62)|страницы= |isbn= }}
* {{статья |автор=Щербакова Е. |заглавие=Полотна И.Е. Репина как зеркало русского народничества |оригинал= |ссылка=https://www.tg-m.ru/articles/1-2019-62/polotna-ie-repina-kak-zerkalo-russkogo-narodnichestva |автор издания= |издание= Третьяковская галерея (журнал)|тип= |место= |издательство= |год=2019 |месяц= |число= |том= |выпуск= |номер= 1 (62)|страницы= |isbn= |}}
* {{статья |автор= Жукова И.|заглавие= Ещё один рисунок Репина?|оригинал= |ссылка=https://www.tg-m.ru/articles/1-2019-62/eshche-odin-risunok-repina |автор издания= |издание= Третьяковская галерея (журнал) |тип= |место= |издательство= |год= 2019|месяц= |число= |том= |выпуск= |номер=1 (62) |страницы= |isbn= }}

== Һылтанмалар ==
{{Навигация}}
* {{статья |автор=Юденкова Т.  |заглавие= Илья Репин: «Я люблю разнообразие»|оригинал= |ссылка=https://www.tg-m.ru/articles/1-2019-62/ilya-repin-ya-lyublyu-raznoobrazie |автор издания= |издание=[[Третьяковская галерея (журнал)|Третьяковская галерея]] |тип= |место= |издательство= |год=2019 |месяц= |число= |том= |выпуск= |номер=1 (62) |страницы= |isbn= }}
* {{статья |автор= Чурак Г. |заглавие= Репин: вечные темы человеческого бытия|оригинал= |ссылка=https://www.tg-m.ru/articles/1-2019-62/repin-vechnye-temy-chelovecheskogo-bytiya |автор издания= |издание= [[Третьяковская галерея (журнал)|Третьяковская галерея]]|тип= |место= |издательство= |год=2019 |месяц= |число= |том= |выпуск= |номер=1 (62) |страницы= |isbn= }}
* {{статья |автор=Теркель Е. |заглавие= Репин в Париже|оригинал= |ссылка= https://www.tg-m.ru/articles/1-2019-62/repin-v-parizhe|автор издания= |издание=[[Третьяковская галерея (журнал)|Третьяковская галерея]] |тип= |место= |издательство= |год=2019 |месяц= |число= |том= |выпуск= |номер= 1 (62)|страницы= |isbn= }}
* {{статья |автор=Щербакова Е. |заглавие=Полотна И.Е. Репина как зеркало русского народничества |оригинал= |ссылка=https://www.tg-m.ru/articles/1-2019-62/polotna-ie-repina-kak-zerkalo-russkogo-narodnichestva |автор издания= |издание= [[Третьяковская галерея (журнал)|Третьяковская галерея]]|тип= |место= |издательство= |год=2019 |месяц= |число= |том= |выпуск= |номер= 1 (62)|страницы= |isbn= |}}
* {{статья |автор= Жукова И.|заглавие= Ещё один рисунок Репина?|оригинал= |ссылка=https://www.tg-m.ru/articles/1-2019-62/eshche-odin-risunok-repina |автор издания= |издание=[[Третьяковская галерея (журнал)|Третьяковская галерея]] |тип= |место= |издательство= |год= 2019|месяц= |число= |том= |выпуск= |номер=1 (62) |страницы= |isbn= }}
* {{статья |автор= Шишанов В.А.|заглавие= «Ниспровержение на пьедестал»: Илья Репин в советской печати 1920–1930-х годов|оригинал= |ссылка=https://www.academia.edu/49327797/2019_Repin_GTG_Shishanov |автор издания= |издание=[[Третьяковская галерея (материалы научных конференций)|Третьяковская галерея]] |тип= |место= |издательство= |год= 2021|месяц= |число= |том= |выпуск= |номер= |страницы= |isbn= }}
{{Внешние ссылки}}

[[Категория:Передвижниктар]]
[[Категория:XIX быуат рәссамдары]]
[[Категория:XX быуат рәссамдары]]
[[Категория:Рәсәй рәссамдары]]
[[Категория:Рәсәй империяһы рәссамдары]]
[[Категория:Император художество Академияһын тамамлаусылар]]
[[Категория:Император художество Академияһы академиктары]]


{{Painter-stub}}