Тиса битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Река
 |Название                = Тиса
  |Национальное название  = 
 |Изображение             = Szeged-tisza3.jpg
  |Подпись изображения    = Тиса  [[Сегед]]ала
 |Длина                   = 965
 |Площадь бассейна        = 157186
 |Бассейн                 = Дунай/Ҡара диңгеҙ
 |Расход воды             = средний: 800
  |Место измерения        = 
 |Исток                   = Аҡ  Тиса/Ҡара Тиса
  |Местоположение истока  = [[Горганы]], [[Украина]]
  |Высота истока          = 445
  |Координаты истока      = 48/4/29/N/24/14/40/E
 |Устье                   = Дунай
  |Местоположение устья   = [[Нови-Сад]]янында
  |Высота устья           = 75
  |Координаты устья       = 45/8/9/N/20/16/20/E
 |Уклон реки              = 
 |Страна                = Украина/Румыния/Венгрия/Словакия/Сербия
  |Регион                 = 
 |Позиционная карта       = Румыния
   |Район                 = 
}}
'''Ти́са''' ({{langs|uk/Тиса/hu/Tisza/sk/Tisa/sr/Тиса}}) — үҙәк [[Европа]]лағы йылға, [[Дунай]] йылғаһының иң оҙон һул ҡушымтаһы.

СССР ваҡытында Тиса йылғаһы матбуғатта '''''Тисса''' тип күрһәтелә ''(мәҫәлән, [[Бөйөк Ватан һуғышы]] осорондағы һуғыш тураһында мәғлүмәттәрҙә һәм һуғыштан һуң, шул иҫәптән, 1958 йылда "«Тисса өҫтөнән» («Над Тиссой») фильмы төшөрөлә.

Тиса үҙенең башын [[Украина]]ның [[Карпат аръяғы өлкәһе|Закарпатье өлкәһенең]] көнсығышында ала. Тисаны Рахова ҡалаһы янында Ҡара Тиса Һәм Аҡ Тиса булдыралар. Ҡара Тиса йылғаһының инеше Свидовец тау һыртының төньяҡ — көнсығыш һөҙәклөгендә диңгеҙ кимәленән 1400 м бейеклектә ята. Аҡ Тиса Черногоры массивының көньяҡ — көнбайыш һөҙөклөгендә диңгеҙ кимәленән 1650 м бейеклектә башлана .

Украина сиктәрендә Тисаның оҙонлоғо 201 км тәшкил итә. Айырым урындарында Тиса [[Украина]] менән [[Румыния]] араһындағы сикте, артабан шулай уҡ Украина менән [[Венгрия]] араһын да, билдәләй. Һыуҙарын йылға Сербия территорияһында Дунайға ҡоя.

Тиса йылғаһы ярҙарында Рахов, Тячев, Хуст, Чоп (Украинала); Сигету — Мармацией (Румынияла); Домбрад, Токай, Сольнок, Сегед (Венгрияла) ҡалалары урынлашҡан.

1973 йылда йылғала Тиса (Кишкерей) һыуһаҡлағысы төҙөлә.

== Ҡушылдыҡтары ==
* Уң ҡушылдыҡтары: Косовская (41 км), Тересва (56 км), Теребля (91 км), Рика (92 км), Боржава (106 км), Бодрог (188 км), Слана менән Горнад, Эгер (291 км), Задьва, Егричка, Кёрёш.
* Һул ҡушылдыҡтары: Висеуал, Иза, Сомеш, Кёрёш, Муреш, Бега, Батар, Красна, Москва.

== Шулай уҡ ҡарағыҙ ==
* Бая — Марҙа цианидтың йылғаға эләгеүе

== Һылтанмалар ==
* [http://www.tisza-forras.hu/index.php?lang=rus Тиса сығанағы]
* [http://www.historia.hu/archivum/2001/0102suli.htm Йылғаны үҙләштереү тарихы] <span></span>(венг.)

== Әҙәбиәт ==
* СССР-ҙың өҫтә ятҡан һыуҙар ресурстары. Йылғалар һәм күлдәр тасуирламаһы һәм уларҙың төп характеристикалары режимы иҫәпләнеше.әр — Т. 6. Украина һәм Молдавия. Сығ.. 1. Көнбайыш Украина һәм Молдавия (Днестр бассейнынан тыш). — Л., Гидрометеоиздат, 1978. — 47-57 бит.

[[Категория:Сик буйы йылғалары]]
[[Категория:Венгрия йылғалары]]
[[Категория:Румыния йылғалары]]
[[Категория:Сербия йылғалары]]
[[Категория:Словакия йылғалары]]
[[Категория:Дунай ҡушылдыҡтары]]
[[Категория:Карпат аръяғы өлкәһе йылғалары]]