Уолт Дисней битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

{{Кинематографист
 |имя                  = Уолт Дисней
 |оригинал имени       = Walt Disney
 |изображение          = Walt Disney NYWTS.jpg
 |ширина               = 270px
 |описание изображения = 
 |имя при рождении     = 
 |дата рождения        = 5.12.1901
 |место рождения       = {{Место Рождения|Чикаго|АҠШ-та}}, [[АҠШ]]
 |дата смерти          = 15.12.1966
 |место смерти         = {{Место Смерти|Лос-Анджелес|АҠШ-та}}, [[АҠШ]]
 |профессия            = художник-мультипликатор (аниматор), кинорежиссёр, сценарист, продюсер, актёр
 |гражданство          = {{USA}}
 |годы активности      = [[1920]]—[[1966]]
 |направление          = ғаилә өсөн кино
 |киностудия           = 
 |награды              = {{Президентская медаль Свободы}}
 |imdb_id              = 0000370
 |сайт                 = [http://www.waltdisney.com/ Walt Disney Family Museum]
}}
[[Файл:Newman Laugh-O-Gram (1921).webm|thumb|thumbtime=2|upright=1.5|''Newman Laugh-O-Gram'' (1921)]]
'''Уо́лтер Эла́йас Ди́сней''' ({{lang-en|Walter Elias «Walt» Disney}}, [[Халыҡ-ара фонетик алфавит|ХАФӘ]]: {{IPA|[ˈwɔlt ˈdɪzni]}}<ref>Инглиз телендә әйтелеше — [http://forvo.com/word/walt_disney Дизни].</ref>, {{Тыуған көнө|5|12|1901}} — {{Дата Смерти|15|12|1966}}) — рәссам-мультипликатор, кинорежиссёр, актёр, сценарист, продюсер; «The Walt Disney Company» компанияһына һәм хәҙерге заманда медиаимперияға әйләнгән «Walt Disney Productions» компанияларына нигеҙ һалыусы.

[[Киноматография]] тарихында беренсе тауышлы, музыкаль тулы метражлы йәнһүрәттәр төшөрөүсе. Үҙенең ғәҙәттән тыш көсөргәнешле ғүмерендә Уолт Дисней режиссёр булараҡ 111 фильм төшөрә һәм 576 киноның продюсеры була. Кино сәнғәте өлкәһендәге күренекле хеҙмәттәре өсөн 25 «[[Оскар]]<nowiki/>» статуэткаһы, «Оскар» статусында булған Ирвинг Тальберг исемендәге премия һәм башҡа бик күп премиялар һәм наградалар менән бүләкләнә.

== Биографияһы ==

=== Биографияһы ===
Уолт Дисней 1901 йылдың 5 декарендә [[Чикаго]]ла тыуа. Уның ата-бабалары араһында [[инглиздәр]], [[ирландар|ирландтар]], [[немецтар|немецтар булған]]. 1906 йылда уның ғаиләһе — [[Миссури штаты]]на фермаға, 1910 йылда [[Канзас-сити штаты]]на күсенә. 14 йәшендә гәзит таратыусы булып эшләй. [[Беренсе Бөтә Донъя һуғышы]] йылдарында [[Франция]]ла Халыҡ-ара Ҡыҙыл Тәре йәмғиәтенең санитар машинаһында хеҙмәт итә.

1919 йылда Дисней кинореклама студияһына рәссам булып эшкә урынлаша, шунда үҙенең беренсе реклама фильмдарын эшләй, шул ваҡытта уның рәсем анимацияһында экспериментын дауам итеү теләге тыуа. Ваҡыт үтеү менән Дисней Канзас-Ситила үҙенең «Laugh-O-Gram» анимация студияһын аса, Аб Айверкс уның компаньоны һәм баш аниматоры була. Тик фирма бөлгөнлөккә төшә.

1925 йылдың июлендә студияһында эшләүсе Лилиан Боунстҡа өйләнә (1899—1997). 1933 йылда уларҙың ҡыҙы Дайана Мэри тыуа. Икенсегә бала табыуға мөмкинлектәре булмағанға, 1937 йылда ҡыҙлыҡҡа бала алалар, уға Шэрон Мэй Дисней (1936—1993) тигән исем бирәләр.

Дайана Мэри Дисней (1933—2013<ref>{{cite web|url=http://www.itar-tass.com/kultura/771692|title=В США скончалась старшая дочь Уолта Диснея|date=2013-11-20|publisher=ИТАР—ТАСС|accessdate=2013-11-20}}</ref>) — ете бала әсәһе, популяр Уолт Дисней биографияһының авторы, Уолт Дисней менән бәйле бер нисә проект авторы, [[Сан-Франциско]]ла Уолт Дисней музейын нигеҙләүсе (музей 2009 йылдың октябрендә асыла). Өлгөлө атайҙың буш ваҡытын ғаиләһе менән үткәреүе, йыш ҡына балалар менән урамға сығып йөрөүе тураһында һөләй Дайана. Уның балаларға ла, өлкәндәргә лә ҡыҙыҡлы уйын урынын булдырыу тураһында хыялланғанын иҫкә ала. [[Диснейленд]] нәҡ шундай урын була ла инде.

Дисней ныҡлы [[антикоммунист]]<ref>[http://www.sovets.ru/business/success/1762.htm Бизнес. Истории успеха. Уолт Дисней]</ref> була һәм оҙаҡ йылдар [[Федераль эҙәрлекләүҙәр бюроһы|ФБР]]<ref>[http://www.kommersant.ru/doc.aspx?DocsID=47375 Газета «КоммерсантЪ» от 8 мая 1993 года]</ref> менән хеҙмәттәшлек итә, үҙ ихтияжы менән Голливудта бергә эшләгән хеҙмәттәштәренә ошаҡ яҙа<ref>[http://gazeta.rjews.net/Lib/briman/02-briman.shtml Хроники Иерусалима]</ref>. Һуғыштан һуң Америкаға ҡаршы эҙәрлекләү комиссияһына кино донъяһындағы йәшәрен коммунистарҙы табырға ярҙам итә.

=== Дебют ===
1922—1937 йылдарҙа ижади хеҙмәткәр булып эшләй, һуғыштан һуң кино төшөрөү менән мәшғүл була. 1923 йылда Дисней Лос-Анжелесҡа килеп үҙенең туғаны Рой менән Голливудта ҙур булмаған The Walt Disney Company анимация студияһын аса.

1924 йылдың 1 мартында Дисней, Льюис Керроллдың «Алиса мөғжизәләр илендә» китабы буйынса төшөрөлгән «Алисаның диңгеҙҙәге көнө» исемле беренсе фильмын тәкдим итә. 1926—1927 йылдарҙа рәсем эшләп төшөргән фильмдар серияһын ошо китап героиняһы хөрмәтенә «Алиса мультипликация илендә» тип атай (Алиса мажаралары тураһында Дисней барлығы 56 фильм төшөрә). Шул ваҡытта Дисней йәнһүрәттәре стиле формалаша.

=== Микки Маус һәм башҡалар ===
1927 йылда «Кролик Освальд» ҙур танылыу яулай, уның төп геройы Дисней фильмдарының танылған персонаждары галереяһын аса. Аб Айверкс төшөргән сысҡан балаһы Микки Маусты башта Мортимер тип атайҙар, һуңғараҡ хәҙерге заманда бөтә донъяға танылған исемен ала. Сысҡан балаһы Микки Маус беренсе тапҡыр «Ахмаҡ аэроплан» фильмында барлыҡҡа килә (1928), ошо уҡ йылда Диснейҙың беренсе рәсемдәр менән төшөрөлгән синхрон тауышлы «Пароход Вилли» фильмының төп геройы була. Беренсе ленталарҙа Дисней сысҡан балаһына үҙенең тауышын яҙҙыра, тиҙҙән был фильм режиссёрға уңышҡа юл аса.

1929 йылда Дисней «Бер ҡатлы симфония» йәнһүрәттәре циклында эшләй, 1938 йылда 70-тән артыҡ серияһын төшөрә, шул иҫәптән: «Һөлдәләр бейеүе» (1929), «Ерәнес өйрәк балаһы» (1932), «Өс сусҡа бәрәсе» (1933). Был фильмдарҙа Плуто (1930) исемле эт, Гуфи (1932) исемле ҡарауыл эте һәм өйрәк себеше Дональд Дак (1934) ҡатнаша.
[[Рәсем:Walt Disney Snow white 1937 trailer screenshot (12).jpg|thumb|250px|Дисней һәм ете гном, 1937 йыл]]

=== «Белоснежка һәм 7 гном», «Пиноккио» ===
[[Файл:Walt_Disney_Snow_white_1937_trailer_screenshot_(12).jpg|мини|250x250пкс|Дисней һәм ете гном 1937 йылда]]
Диснейға 14 йәш тулып гәзит һатыусы булып эшләгәнендә Канзас-Сити урамында Белоснежка тураһында ҡыҫҡа ғына телһеҙ йәнһүрәт ҡарарға насип була, һәм шул таҫманы ғүиере буйына иҫендә тота. 1934 йылдың көҙөндә Дисней [[Ағалы-энеле Гриммдар|ағалы-ҡустылы Гримм әкиәттәре]] буйынса сценарий ҡараламаһының тәүге яҙмаларын ҡағыҙға төшөрә. Был сценарийҙың һуңғы версияһы өҫтөндә Дисней менән бергә, Отто Ингландер, Эрл Хард һәм Тэд Сирсты ла индереп, бер нисә кеше эшләй. 1937 йылдың 21 декабрендә Америка экрандарында тәүге тапҡыр Диснейҙың ағалы-ҡустылы Гримм әкиәттәре буйынса тулы метражлы «Белоснежка һәм ете гном» анимация фильмы күрһәтелә. «Белоснежка» Диснейға ҙур уңыш килтерә: популярлыҡ, 8 миллион [[АҠШ доллары|доллар]] килем һәм матбуғатта юғары баһа.

Тиҙҙән яңы тулы метражлы фильмдар барлыҡҡа килә. ΧΙΧ быуаттағы итальян яҙыусыһы Карло Коллодя әкиәттәре буйынса «Пиноккио» (1940) фильмын тамашасылар оло ҡыуаныс менән ҡарау бәхетенә өлгәшә, уны тәнҡитселәр ҙә ыңғай ҡабул итә. Уңышҡа өлгәшеү өсөн фильм өҫтөндә эшләүселәргә ысын мәғәнәһендә титаник эш башҡарырға тура килә: Пиноккионың киттан ҡасырға тырышыу күренешен яҡшыраҡ итеп төшөрөү өсөн рәссамдар ысын киттарҙың ҡылыҡтарын һәм хәрәкәттәрен бик оҙаҡ өйрәнә. Был фильмға яҙылған музыка «Оскар» менән бүләкләнә (авторҙары Ли Харлайн, Поль Смит һәм Нед Вашингтон). Шулай уҡ «wish When you upon a star» йыры ла билдәләнеп үтә (Нэд Вашингтон һүҙҙәре, Ли Харлайн музыкаһы).

=== «Фантазия» ===
Уолт Диснейҙың анимация студияһына нигеҙ һалыусы бик күптән үҙенең әкиәт батшалығын булдырыу тураһында хыяллана. 1953 йылда Уолт Дисней 17 ғаиләне Лос-Анджелестан көньяҡҡа табан 50 километрҙа ятҡан ерҙәрен һатырға күндерә, һәм быға тиклем бер ерҙә лә булмаған парк төҙөлә башлай. Ә 1955 йылдың 17 июлендә «Диснейленд» тантаналы рәүештә асыла.

Джо Грант һәм Дик Хьюмар сценарийы буйынса, Эдвард Пламбтың музыкаль етәкселегендә режиссёр Уолт Дисней төшөргән «Фантазия» (1940) йәнһүрәте ҡаршылыҡлы фекерҙәр тыуҙыра. Фильмдың идеяһы «бер ҡатлы симфониялар» өҫтөндә эшләгән ваҡытта уҡ барлыҡҡа килә. «Фантазия» — тауыш, яҡтылыҡ һәм һүрәт менән ҡыйыу тәжрибәләр ул. Мәҫәлән, [[Йоһанн Себастьян Бах|Иоганн Себастьян Бахтың токката һәм фугаһы]] абстракт формалар, [[Чайковский Пётр Ильич|Чайковскийҙың]] «Щелкунчик» балеты музыкаһы бәшмәктәр бейеүе кәүҙәләнешендә бирелә; [[Стравинский Игорь Фёдорович|Игорь Стравинскийҙың]] «Яҙ байрамы» фонында донъяның барлыҡҡа килеүе тураһындағы сағыу сюжет күрһәтелә. [[Людвиг ван Бетховен|Бетховендың]] «Пастораль симфонияһы» яңғырағанда экранда кентавр пәйҙә була. Тик 1960 йылдарҙа ғына «Фантазия» танылыу яулай.<sup class="noprint" style="white-space: nowrap">&#x5B;''<nowiki><span style="" title="не указан источник на утверждение (20 февраля 2017)">723 сығанағы көн күрһәтелмәгән</span></nowiki>''&#x5D;</sup>

=== «Дамбо» һәм «Бэмби» ===
Диснейҙың тулы метражлы фильмдарын йыш ҡына ғаилә фильмдары тип атайҙар. Бында һүҙ «Дамбо» (1941) фильмы тураһында бара: Хелен Эберсон һәм Гарольд китабы нигеҙендә цирктағы осорға өйрәнгән фил балаһы тураһындағы музыкаль хикәйә ул (режиссёры — Бен Шарпстин). Мауыҡтырғыс махаралар, һүрәт-персонаждарҙың нәфис хәрәкәттәре — былар барыһы ла фильмға ҙур популярлыҡ килтерә.

Ә «Бэмби» (1942) фильмындағы болан балаһы балаларҙың ғына түгел, ә ата-әсәләрҙең дә һөйөүен яулай.

=== «Көлбикә» һәм башҡа йәнһүрәттәре ===
1950 йылда Дисней изге фея ярҙамы менән һоҡланғыс принцтың кәләше булыуға өлгәшкән тыйнаҡ ҡыҙ тураһындағы фильмдың һүрәт версияһын булдыра. Уилфред Джексон, Гамильтон Ласки һәм Клайд Джероними «Көлбикә» («Золушка») (башҡортса атамаһы Алһыу Хамматованан) фильмының режиссёрҙары була. Фильм текник йәһәттән оҫта эшләнгәнлектән Берлин кинофестивалендә «Алтын айыу» менән бүләкләнә, ә Көлбикә һүрәте футболка, түшәк кәрәк-яраҡтары һәм донъяның күп илдәрендә ҡулъяҡлыҡтарға төшөрөлә.

"Көлбикә"не төшөргән режиссёрҙар 1953 йылда сэр Джеймс Барри китабы буйынса тулы метражлы «Питер Пэн» йәнһүрәтен төшөрә. Уның артынса шундай уҡ данға ҡаҙанған «Леди һәм бродяга» (1955), «Йоҡоға талған һылыуҡай» (1959) һәм «101 далматинец» (1961) фильмдарын сығара, улар хәҙер мультипликация киноһы классиктары тип таныла.

=== Продюсерлыҡ эшмәкәрлеге ===
1948 йылда Уолт Дисней үҙенең белем биреү йүнәлешендәге төҫлө серияһын экранға сығара, был фильмдар, нигеҙҙә, тәбиғәткә аранала («Тере сүллек» (1953), «Ер йөҙөнән юғала барған прерия» (1954), режиссёры Джеймс Элгар). Фильмдар ҙур популярлыҡ яулай, сөнки уларҙа тәбиғәт, хайуандар һәм үҫемлектәр тормошонаоң кешегә бик аҙ ғына билдәле булған мәғлүмәттәре асыла. Уолт Дисней тамашасыларҙы тәбиғәтте һаҡларға, яҡларға саҡыра.

Шул уҡ ваҡытта мажаралы уйын фильмдары ла төшөрөлә. Роберт Льюис Стивенсон повесы буйынса «Хазиналар утрауы» (1950, режиссёры Хаскин Байрон), «Робин Гуд» (1952, режиссёры Кен Аннакин), шулай уҡ «Мэри Поппинс» мюзиклы (1964) йәш тамашасыға иҫәпләнә. Мюзиклда анимация менән актёрҙар уйыны берләштерелә. Уолт Диснейҙың «Мэри Поппинсы» биш «[[Оскар (кинопремия)|Оскар]]<nowiki/>» (режиссёры Роберт Стивенсон) менән бүләкләнә. Атап үтелгән фильмдарҙа Уолт продюсер булараҡ сығыш яһай, фильм төшөрөү барышын күҙәтә һәм художество йәһәтенән дә йоғонтоһо тос була.

== Шәхси тормошо ==
Дисней 1925 йылдың июлендә үҙ студияһының сәркәтибе Лилиан Боундсҡа (1899—1997) өйләнә. 1933 йылда уларҙың ҡыҙы Дайана Мэри тыуа. Икенсе бала табыу мөмкинлеге булмағанға 1937 йылда бер ҡыҙ баланы ҡыҙлыҡҡа алалар, уға Шэрон Мэй исемен ҡушалар (1936—1993).

Дайана Мэри Дисней (1933—2013<ref>{{Cite web|url=http://www.itar-tass.com/kultura/771692|title=В США скончалась старшая дочь Уолта Диснея|date=2013-11-20|publisher=ИТАР—ТАСС|lang=ru|accessdate=2013-11-20}}</ref>) — ете бала әсәһе, Уолт Дисней биографияһының авторы, уның исеме менән бәйле бер нисә проектты ойоштороусы, «The Walt Disney Company» компанияһы етәкселәренең береһе, Сан-Францискола Уолт Дисней музейына нигеҙ һалыусы (2009 йылдың октябрендә асыла). Дайана һүҙҙәре буйынса, Уолт Дисней өлгөлө ғаилә башлығы була, бөтә буш ваҡытын ғаиләһенә бағышлай, балалары менән бергә саф һауала йөрөргә ярата. Ошондай сәйәхәттәрҙең береһендә Диснейҙа өлкәндәргә лә, балаларға ла ҡыҙыҡлы булған урын булдырыу хыялы тыуа. Бына шулай итеп Диснейленд барлыҡҡа килә.

Дисней инанған антикоммунист була<ref name="Черников">{{Cite web}}</ref>. The New York Times гәзите Уолт Дисней тураһында түбәндәгнеләрҙе яҙа: яҙыусы Марк Элиоттың «{{Тәржемәһеҙ 3|Уолт Дисней — чёрный принц Голливуда|Уолт Дисней — чёрный принц Голливуда||Walt Disney: Hollywood's Dark Prince}}» китабында Уолт Дисней оҙаҡ йылдар [[Федераль тикшереүҙәр бюроһы|ФБР]] менән хеҙмәттәшлек иткән тип раҫлана<ref name="Черников" />. Журналист Бриман Шимон, Дисней үҙ инициативаһы буйынса бюроға Голливуд буйынса хеҙмәттәштәренә шикәйәттәр яҙған, тип раҫлай<ref name="Черников"/><sup class="noprint" style="white-space: nowrap">&#x5B;''<nowiki><span style="" title="утверждение основано на неавторитетном источнике (5 февраля 2019)">неавторитетный источник?</span></nowiki>''</sup><sup class="noprint" style="white-space: nowrap">&#x5D;</sup>. Һуғыштан һуң Уолт Дисней Америкаға ҡаршы эшмәкәрлек буйынса комиссияға кино донъяһында «йәшерен коммунистарҙы» асыҡларға ярҙам итә.

Дисней сысҡандан бик ҡурҡа<ref>{{Cite web|url=http://www.1tv.ru/news/world/34204|title=Киностудия `Уолт Дисней` отмечает своё восьмидесятилетие|accessdate=2013-03-28|archiveurl=https://www.webcitation.org/6FcPtJrhy?url=http://www.1tv.ru/news/world/34204|archivedate=2013-04-04|lang=ru}}</ref>.

== Режиссерлыҡ стиле ==
"Вилли исемле бәләкәй пароход"тан башлап Дисней таҫмаларында музыка мөһим роль уйнай башлай. Уның фильмдарында тауыш диалогтан һәм һүрәттән торған әҫәрҙә гармония тыуҙырыу өсөн фон ғына түгел, ә уларҙың мөһим состав өлөшө булып тора.

Дисней рәссамдары хайуан һүрәтен төшөрөрҙән алда уларҙың тере прототиптарының ҡылыҡтарын ентекле өйрәнә. Шуға ла экрандағы хәрәкәттәр тулыһынса дөрөҫлөккә тап килә.

«Фантазия» йәнһүрәтендә тәүге тапҡыр киң экран аша стереотауыш яңғырай. Музыканы Филадельфия симфоник оркестры башҡара.

Дисней режиссёрҙарҙан тәүгеләрҙән булып өс таҫмалы кино төшөрөү аппараттарын ҡуллана башлай. Был яңылыҡ «Техниколор» ([[Английский язык|ингл.]] <span lang="en" style="font-style:italic;">Technicolor</span>) процесы өсөн бик кәрәк булып сыға.

Уолт Дисней студияһында йәнһүрәт эшләүселәргә премия түләү системаһын да индерә, һуңығараҡ башҡа студиялар ҙа был алымды ҡуллана.

=== Үлеме ===
Дисней 1966 йылдың 15 декабрендә [[Лос-Анджелес]]та үпкә шеш ауырыуынан үлә.

Был ваҡиғанан һуң уның исемен йөрөткән компания үҙ фильмдарында тәмәке күрһәтмәҫкә тигән стратегик ҡарар ҡабул итә.

Диснейҙың үлеменән һуң киностудия балалар өсөн анимацион һәм уйын фильмдарын төшөрөүҙе дауам итә.

1968 йылда Дисней үлгәндән һуң [[Америка Ҡушма Штаттары|АҠШ]]-тың юғары наградаһы — Конгресстың Алтын миҙалы менән бүләкләнә.

Уолт Дисней криоген камерала, алыҫ киләсәктә иретеп алыу ысула табылғас, терелеү өмөтө менән туңдырылған, тигән фараз йәшәп килә.

Ысынында иһә, ул Форест-Лаун зыяратында ерләнгән.

== Тәнҡит ==
Дисней тере саҡта һәм ул үлгәндән һуң да антисемитизм ҡарашына эйә булыу мөмкинлеге әүҙем тикшерелә. Бының өсөн уның тормошондағы ҡайһы бер эпизодтар нигеҙ булып тора. Арт Бэббит, Дисней Германия-Америка союзы<ref>Gabler, Neal. ''Walt disney: Imagination of The American Triumph'' (2006). New York, NY. House Random. ISBN 0-679-43822-X, p. 448</ref> йыйылышында булған, тип раҫлай. Икенсе бер аниматор, Дэвид Свифт, студиянан эштән киткән сағында Уолтттың йәһүдтәрҙе яратмай һөйләүен ишетә<ref>Gabler, Neal. ''Walt disney: Imagination of The American Triumph'' (2006). New York, NY. House Random. ISBN 0-679-43822-X, p. 456</ref>.

== Хәтер ==
* Disneya астероиды (4017) Дисней хөрмәтенә аталған, уны астроном Людмила Карачкина Ҡырым Астрофизик Обсерваторияһында 1980 йылдың [[21 февраль|21 февралендә аса.]]
* «Мистер Бэнксты ҡотҡарырға» (2013) биографик фильмында Дисней ролен [[Том Хэнкс]] башҡара.
* «Үтеп барыусы дәүер генийҙары һәм яуыз йәндәре» (Рәсәй, 2003 г.) циклынан документаль фильмда Дисней ролен Рәсәй актёры Дмитрий Филимонов башҡара.

== Ғәмәлгә ашмаған проекттар ==
* «Destino» йәнһүрәтен [[Сальвадор Дали]] менән бергә төшөрөргә ниәтләгән була.
* «Бесәй-аристократтар» йәнһүрәте, 1970 йылда Диснейҙың вафатынан һуң донъя күрә.

== Фильмографияһы ==
{{Колонки|3}}
* ''1921 — «Ньюман Смех-О-Г»''
* [[1922 год в кино|1922]] — «Красная Шапочка»
* ''1922 — «Четверо музыкантов из Бремена»''
* ''1922 — «Джек и Бобовый стебель»''
* ''1922 — «Джек убийца великанов»''
* ''1922 — «Голди и Три медведя»''
* ''1922 — ''«Кот в сапогах»''
* ''1922 — «Золушка»''
* ''1922 — ''«Зуб Томми Такера»''
* ''1923 — ''«Марфа»''{{ЫС юҡ|8|07|2017}}
* [[1923 год в кино|1923]] — [[1927 год в кино|1927]] — «Приключения Алисы»:
:* [[1923 год в кино|1923]] — «[[Страна чудес Алисы (фильм, 1923)|Страна чудес Алисы]]» ({{lang-en|Alice’s Wonderland}})
:* [[1924 год в кино|1924]] — «[[Алиса на море (фильм, 1924)|Алиса на море]]» ({{lang-en|Alice's Day at Sea}})
:* [[1924 год в кино|1924]] — «[[Жуткое приключение Алисы]]» ({{lang-en|Alice’s Spooky Adventure}})
:* 1924 — «[[Шоу Дикого Запада Алисы]]»'' (англ. Alice’s Wild West Show)''
:* 1924 — «[[История рыбалки Алисы]]»'' (англ. Alice’s Fishy Story)''
:* 1924 — «[[Алиса и Ловец собак]]»'' (англ. Alice and the Dog Catcher)''
:* 1924 — «[[Алиса-миротворец]]»'' (англ. Alice the Peacemaker)''
:* 1924 — «[[Алиса едет в Данию]]»'' (англ. Alice Gets in Dutch)''
:* 1924 — «[[Алиса охотится в Африке]]»'' (англ. Alice Hunting in Africa)''
:* 1924 — «[[Алиса и три медведя]]»'' (англ. Alice and the Three Bears)''
:* 1924 — «[[Алиса-волынщик]]»'' (англ. Alice the Piper)''
:* [[1925 год в кино|1925]] — «[[Алиса сражается с каннибалами]]»'' (англ. Alice Cans the Cannibals)''
:* 1925 — «[[Алиса-Тореадор]]»'' (англ. Alice the Toreador)''
:* 1925 — «[[Алиса становится нервной]]»'' (англ. Alice Gets Stung)''
:* 1925 — «Алиса решает загадку»'' (англ. Alice Solves the Puzzle)''
:* 1925 — «Фабрика Алисы по производству яиц»'' (англ. Alice’s Egg Plant)''
:* 1925 — «Алиса терпит неудачу»'' (англ. Alice Loses Out)''
:* 1925 — «Алиса поклонник театра»'' (англ. Alice Is Stage Struck)''
:* 1925 — «Алиса выигрывает Дерби»'' (англ. Alice Wins the Derby)''
:* 1925 — «Алиса выбирает чемпиона»'' (англ. Alice Picks the Champ)''
:* 1925 — «Оловянный пони Алисы»'' (англ. Alice’s Tin Pony)''
:* 1925 — /Alice Chops the Suey
:* 1925 — /Alice the Jail Bird
:* 1925 — /Alice Plays Cupid
:* 1925 — {{lang-en|Alice Rattled by Rats}}
:* 1925 — «Алиса в джунглях ({{lang-en|Alice in the Jungle}})
:* [[1926 год в кино|1926]] — „Алиса на ферме“ ({{lang-en|Alice on the Farm}})
:* 1926 — {{lang-en|Alice’s Balloon Race}}
:* 1926 — „Маленький парад Алисы“'' (англ. Alice’s Little Parade)''
:* 1926 — /Alice’s Mysterious Mystery
:* 1926 — „Сиротка Алисы“'' (англ. Alice’s Orphan)''
:* 1926 — „Алиса очаровывает рыбу“'' (англ. Alice Charms the Fish)''
:* 1926 — „Бессмысленная работа Алисы“'' (англ. Alice’s Monkey Business)''
:* 1926 — „Алиса в стране снов“'' (англ. Alice in Slumberland)''
:* 1926 — „Алиса на Диком Западе“'' (англ. Alice in the Wooly West)''
:* 1926 — „Алиса-Пожарный“'' (англ. Alice the Fire Fighter)''
:* 1926 — /Alice Cuts the Ice
:* 1926 — /Alice Helps the Romance
:* 1926 — „Испанская гитара Алисы“'' (англ. Alice’s Spanish Guitar)''
:* 1926 — /Alice’s Brown Derby
:* 1926 — „Алиса-дровосек“'' (англ. Alice the Lumberjack)''
:* [[1927 год в кино|1927]] — /Alice the Golf Bug
:* 1927 — /Alice Foils the Pirates
:* 1927 — „Алиса на карнавале“'' (англ. Alice at the Carnival)''
:* 1927 — „Алиса на родео“'' (англ. Alice at the Rodeo)''
:* 1927 — /Alice the Collegiate
:* 1927 — „Алиса в Альпах“'' (англ. Alice in the Alps)''
:* 1927 — „Автогонки Алисы“'' (англ. Alice’s Auto Race)''
:* 1927 — /Alice’s Circus Daze
:* 1927 — /Alice’s Three Bad Eggs
:* 1927 — /Alice’s Knaughty Knight
:* 1927 — „Пикник Алисы“/Alice’s Picnic
:* 1927 — /Alice’s Channel Swim
:* 1927 — „Алиса в Клондайке“'' (англ. Alice in the Klondike)''
:* 1927 — /Alice’s Medicine Show
:* 1927 — /Alice the Whaler
:* 1927 — /Alice the Beach Nut
:* 1927 — {{lang-en|Alice in the Big League}}
* 1927 — „Пустые носки“/{{lang-en|Empty Socks}} (первый рождественский мультфильм)<ref>{{cite web |url=https://www.theguardian.com/film/2014/dec/11/disney-empty-socks-short-film-found-norway |author=[[Agence France-Presse|AFP]] |title=Lost 1927 Disney Christmas film found in Norway |lang=en |website=[[Theguardian.com]] |date=2014-12-11 |accessdate=2019-02-05 |deadlink=no}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.newsru.com/cinema/12dec2014/disney.html |title=Утерянный рождественский мультфильм Уолта Диснея, созданный им в 1927 году, случайно нашли за Северным полярным кругом |lang=ru |website=[[NEWSru.com]] |date=2014-12-12 |accessdate=2019-02-05 |deadlink=no}}</ref>
* 1927 — „[[Ой, учитель]]“/Oh Teacher
* 1927 — „[[Механическая корова]]“/The Mechanical Cow
* 1927 — „[[Дочь банкира]]“/The Banker’s Daughter
* 1927 — „[[Кролик Освальд]]“/Oswald the Lucky Rabbit
* [[1928 год в кино|1928]] — „[[Безумный аэроплан]]“/Plane Crazy
* 1928 — „[[Пароходик Вилли]]“ ({{lang-en|Steamboat Willie}})
* [[1929 год в кино|1929]] — [[1939 год в кино|1939]] — „[[Silly Symphonies|Забавные симфонии]]“ ({{lang-en|Silly Symphonies}})
* [[1937 год в кино|1937]] — „[[Белоснежка и семь гномов (мультфильм, 1937)|Белоснежка и семь гномов]]“ ({{lang-en|Snow White & the 7 Dwarfs}})
* [[1940 год в кино|1940]] — „[[Пиноккио (мультфильм)|Пиноккио]]“/Pinocchio
* 1940 — [[Фантазия (мультфильм)|Фантазия]]» ({{lang-en|Fantasia}})
* [[1941 год в кино|1941]] — «[[Дамбо]]»/Dumbo
* [[1942 год в кино|1942]] — «[[Бэмби (мультфильм)|Бэмби]]»/Bambi
* [[1944 год в кино|1944]] — «[[Три кабальеро]]»/The 3 Caballeros
* [[1949 год в кино|1949]] — "[[Приключения Икебода и мистера Тодда]]/The Adventures of Ichabod & Mr. Toad
* [[1950 год в кино|1950]] — «[[Золушка (мультфильм, США)|Золушка]]»/Cinderella
* [[1951 год в кино|1951]] — «[[Алиса в Стране чудес (мультфильм, 1951)|Алиса в Стране чудес]]»/Alice In Wonderland
* [[1953 год в кино|1953]] — «[[Питер Пэн (мультфильм)|Питер Пэн]]»/Peter Pan
* [[1955 год в кино|1955]] — «[[Леди и Бродяга]]»/Lady & the Tramp
* [[1959 год в кино|1959]] — «[[Спящая красавица (мультфильм)|Спящая красавица]]» ({{lang-en|Sleeping Beauty}})
* [[1961 год в кино|1961]] — «[[Сто один далматинец (мультфильм)|Сто один далматин]]» («Сто один далматинец») ({{lang-en|One Hundred And One Dalmatians}})
* [[1962 год в кино|1963]] — «[[Меч в камне (мультфильм)|Меч в камне]]»
* [[1964 год в кино|1964]] — «[[Мэри Поппинс (фильм)|Мэри Поппинс]]»
* [[1967 год в кино|1967]] — «[[Книга джунглей (мультфильм)|Книга джунглей]]» (последний мультфильм, снятый при жизни Диснея)
* [[2003 год в кино|2003]] — «[[Destino]]»
{{Конец кол}}

== Уолт Дисней тураһында фильмдар ==
* 2015 — «Уолт Дисней»
* 2013 — «Мистер Бэнксты ҡотҡарырға»

== Наградалары һәм премиялары ==

=== «[[Оскар (кинопремия)|Оскар]]<nowiki/>» кинопремиялары ===

=== «[[Алтын глобус]]<nowiki/>» ===
{{Колонки}}
* 1948 — «[[Бэмби (мультфильм)|Бэмби]]» — за версию фильма на [[хинди]]
* 1953 — Премия им. Сесиля де Милля
* 1954 — «Живая пустыня»
* 1955 — Davy Crockett в сериале «Disneyland»
* 1956 — «[[Клуб Микки Мауса (телепрограмма)|Клуб Микки Мауса]]» {{Ябыҡ-сик}}

=== «BAFTA» ===
* 1955 — Иң яҡшы документаль фильм — «Ер йөҙөнән юғала барған прерия» (1954)
* 1961 — Иң яҡшы анимацион фильм — «Йөҙ ҙә бер далматинец» (1961)

=== Бүләк Канн кинофестивале бүләктәре ===
* 1946 — Иң яҡшы анимацион фильм — Make Mine Music (1946)
* 1953 — фестивалде танытҡан өлөшө өсөн.

=== David di Donatello ===
* 1956 — «Леди һәм берәҙәк» (1955)

=== Directors Guild Of America ===
* 1955 — Member Honorary Life Award

=== Алтын экран ===
* 1969 — «Джунгли китабы» (1967) — үлгәндән һуң

=== Laurel Awards ===
{{Колонки}}
* 1958 — Golden Laurel — лучшему продюсеру (2-е место)
* 1959 — Golden Laurel — лучшему продюсеру (3-е место)
* 1960 — Golden Laurel — лучшему продюсеру (2-е место)
* 1961 — Golden Laurel — лучшему продюсеру
* 1962 — Golden Laurel — лучшему продюсеру
* 1963 — Golden Laurel — лучшему продюсеру
* 1964 — Golden Laurel — лучшему продюсеру
* 1965 — Golden Laurel — лучшему продюсеру
* 1966 — Golden Laurel — лучшему продюсеру
* 1967 — Golden Laurel — специальный приз, посмертно {{Ябыҡ-сик}}

=== Montreal World Film Festival ===
* 1999 — Grand Prix des Amériques Special — кино сәнғәтенә индергән өлөшө өсөн, үлгәндән һуң

=== Motion Picture Screen Cartoonists Awards ===
* 1987 — «Белоснежка һәм ете гном» фильмының 50 йыллығы хөрмәтенә махсус приз, үлгәндән һуң

=== New York Film Critics Circle Awards ===
* 1939 — «Белоснежка һәм ете гном» өсөн махсус приз
* 1940 — «Фантазия» өсөн махсус приз

=== Венеция кинофестивале ===
* 1934 — Иң яҡшы анимацион фильм — Funny Little Bunnies (1934)
* 1935 — Иң яҡшы анимацион фильм — The Band Concert (1935)
* 1936 — Иң яҡшы социаль-сәйәси фильм — Il cammino degli eroi (1936); шулай уҡ Who Killed Cock Robin? йәнһүрәте (1935) билдәләнә
* 1938 — «Белоснежка һәм ете гном» өсөн приз
* 1950 — «Көлбикә» һәм «In Beaver Valley» документаль фильмы өсөн махсус приз

=== «Эмми» бүләге ===
* 1956 — иң яҡшы продюсер

=== «Энни» бүләге ===
* 1975 — Виндзор-МакКей исемендәге награда, үлгәндән һуң

=== Голливудтың дан аллеяһы ===
Уолт Дисней кино сәнғәтенә һәм телевидение үҫешенә индергән тос өлөшө өсөн Дан аллеяһында 2 йондоҙ-эмблемаһына эйә.

=== Башҡа бүләктәре ===
* 1940 — Прогресс миҙалы (кино һәм телевидение инженерҙары йәмғиәте)
* 1952 — Прогресс миҙалы (Америка йәмғиәтенең Фотография йәмғиәте)

== Шулай уҡ ҡара ==
* Рой Оливер Дисней — Уолт Диснейҙың өлкән ағаһы. Дисней уның менән бергә хәҙер The Walt Disney Company булараҡ билдәле команияны аса. Рой генераль директор (1929—1971) һәм компанияның президенты (1945—1971) вазифаларын биләй.
* The Walt Disney Company — донъяла күңел асыу индустрияһының иң эре корпорацияларының береһе. 1923 йылдың 16 октябрендә ағалы-ҡустылы Уолтер һәм Рой Дисней нигеҙ һалған ҙур булмаған анимация студияһы — хәҙер Голливудтың иң ҙур студияларының береһе, уларҙың 11 тематик күңел асыу паркы, ике аквапаркы, сәйәхәттәрҙе хеҙмәтләндереүсе дүрт лайнеры (Disney Line Cruises бүлендек компанияһы ҡарамағында)<ref>{{Cite web|url=https://clubcruise.ru/disney-cruise-line/|title=Компания Disney Cruises Line|lang=ru|accessdate=2019-02-05}}</ref>, шул иҫәптән ABC-ны ла индереп, бер нисә телетапшырыуҙар селтәре бар.
* «Диснейленд» — Калифорнияла Анахаймела популяр юғары табыш биреүсе күңел асыуҙар паркы. 1955 йылда асыла.
* Walt Disney Studios — Уолт Дисней компанияһы медиаконгломератының халыҡ-ара штаб-фатиры, ул Калифорния штатының Бербанк ҡалаһында урынлашҡан.

== Иҫкәрмәләр ==
<references group="" responsive=""></references>
 

=== Урыҫ теледә ===
* {{Китап|автор=[[Арнольди, Эдгар Михайлович|Арнольди Э. М.]]|часть=|заглавие=Жизнь и сказки Уолта Диснея|оригинал=|ссылка=http://www.vmeste.org/prime/prime_dis1.htm|ответственный=|издание=|место=Л.|издательство=[[Искусство (издательство)|Искусство]]|год=1968|том=|страниц=212|серия=|isbn=|тираж=}}
* {{БРЭ|автор=Волков А. А.|том=9}}
* {{Китап|автор=[[Малтин, Леонард|Молтин Л.]]|заглавие=[[О мышах и магии. История американского рисованного фильма]] = Of Mice and Magic. A History of American Animated Cartoons|ссылка=|ответственный=Пер. с англ. Ф. Хитрука|место=М.|издательство=Издательство Дединского|год=2018|страниц=640|страницы=60—127|isbn=978-5-6040967-0-3|ref=Малтин}}

=== Башҡа телдәрҙә ===
* Barrier, Michael (1999). ''Cartoons Hollywood: Animation ялға age in American Its''. Oxford: Oxford University Press. <nowiki>ISBN 0-19-516729-5</nowiki>.
* Mosley, Leonard. ''World ' s Disney': A Biography'' (1985, 2002). Chelsea, MI: Scarborough House. <nowiki>ISBN 0-8128-8514-7</nowiki>.
* Schickel, and Dee Richard, Ivan R (1967, 1985, 1997). ''Version Disney The: The Life, Times, Commerce and art of walt disney''. Chicago: Dee Ivan R., Publisher. <nowiki>ISBN 1-56663-158-0</nowiki>.
* Thomas, Bob (1991). ''Animation Disney’of Art ' s: Beauty to the Beast From Mickey and Mouse''. New York: Hyperion. <nowiki>ISBN 1-56282-899-1</nowiki>
* Thomas, Bob (1976,1994). ''Walt disney: An American Original'' <nowiki>ISBN 0-7868-6027-8</nowiki>
* Broggie, Michael (1997, 1998, 2005). ''Disney’Railroad Walt ' s Story''. Virginia Сау Virginia. Donning Publishers. <nowiki>ISBN 1-56342-009-0</nowiki>
* Eliot, Marc (1993). ''Walt disney: Prince ' s Dark Hollywood'''. Каро. <nowiki>ISBN 1-55972-174-X</nowiki>
* Gabler, Neal. ''Walt disney: Imagination of The American Triumph'' (2006). New York, NY. House Random. <nowiki>ISBN 0-679-43822-X</nowiki>
* Sherman, and Sherman Richard Robert (1998) «time ' s Walt': Beyond to before From» <nowiki>ISBN 0-9646059-3-7</nowiki>.
<references group="" responsive=""></references>

== Һылтанмалар ==
* [http://www.waltdisney.com/ Family Museum walt disney]{{ref-en}}
* {{Cite web|url=http://www.sci.fi/~animato/rail/walt.html|title=Walt Disney's backyard railroad|lang=en|date=|accessdate=2019-01-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090719083906/http://www.sci.fi/~animato/rail/walt.html|archivedate=2011-05-14}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090719083906/http://www.sci.fi/~animato/rail/walt.html |date=2009-07-19 }}
* {{Cite web|url=http://content.time.com/time/magazine/article/0,9171,989778,00.html|title=Walt Disney: Ruler Of The Magic Kingdom|lang=en|date=1998-12-07|accessdate=2019-02-05}}
* {{Cite web|url=http://www.justdisney.com/walt_disney|title=Walt Disney at justdisney.com|lang=en|accessdate=2019-02-05}}
* {{Cite web|url=http://www.disney.ru/about/biography.jsp|title=Disney – Компания|lang=ru|accessdate=2019-02-05}}
{{навигация|Тема=Уолт Дисней|Викицитатник=:ru:Уолт Дисней|Викисклад=Category:Walt Disney}}
* [http://www.waltdisney.com/ Walt Disney Family Museum]{{ref-en}}
* [http://www.sci.fi/~animato/rail/walt.html Walt Disney’s hobby: Miniature garden railroading] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090719083906/http://www.sci.fi/~animato/rail/walt.html |date=2009-07-19 }}{{ref-en}}
* [http://www.time.com/time/time100/builder/profile/disney.html Time Magazine profile] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060902194317/http://www.time.com/time/time100/builder/profile/disney.html |date=2006-09-02 }}{{ref-en}}
* [http://www.justdisney.com/walt_disney Walt Disney at justdisney.com]{{ref-en}}
* [http://www.disney.ru/about/biography.jsp Биография Уолта Диснея]

== Әҙәбиәт ==
* Barrier, Michael (1999). ''Hollywood Cartoons: American Animation in Its Golden Age''. Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-19-516729-5.
* Mosley, Leonard. ''Disney’s World: A Biography'' (1985, 2002). Chelsea, MI: Scarborough House. ISBN 0-8128-8514-7.
* Schickel, Richard and Dee, Ivan R (1967, 1985, 1997). ''The Disney Version: The Life, Times, Art and Commerce of Walt Disney''. Chicago: Ivan R. Dee, Publisher. ISBN 1-56663-158-0.
* Thomas, Bob (1991). ''Disney’s Art of Animation: From Mickey Mouse to Beauty and the Beast''. New York: Hyperion. ISBN 1-56282-899-1

[[Категория:«Давид ди Донателло» премияһы лауреаттары]]
[[Категория:«Оскар» премияһы лауреаттары]]
[[Категория:«Эмми» премияһы лауреаттары]]
[[Категория:Сесил Б. Де Милль премияһы лауреаттары]]
[[Категория:«Алтын глобус» премияһы лауреаттары]]
[[Категория:Конгрестың Алтын Миҙалы менән бүләкләнеүселәр]]
[[Категория:АҠШ рәссамдары]]
[[Категория:Википедия:Статьи с переопределением значения из Викиданных]]
[[Категория:Почётлы легион ордены кавалерҙары]]
[[Категория:Президент Азатлыҡ миҙалы менән наградланыусылар]]
[[Категория:АҠШ эшҡыуарҙары]]
[[Категория:Алфавит буйынса эшҡыуарҙар]]
[[Категория:Алфавит буйынса шәхестәр]]
[[Категория:XX быуат актёрҙары]]
[[Категория:АҠШ актёрҙары]]
[[Категория:Алфавит буйынса актёрҙар]]
[[Категория:АҠШ продюсерҙары]]
[[Категория:XX быуат сценаристары]]
[[Категория:АҠШ сценаристары]]
[[Категория:Алфавит буйынса сценаристар]]
[[Категория:XX быуат кинорежиссёрҙары]]
[[Категория:АҠШ кинорежиссёрҙары]]
[[Категория:Алфавит буйынса кинорежиссёрҙар]]
[[Категория:XX быуат рәссамдары]]
[[Категория:Алфавит буйынса рәссамдар]]
[[Категория:Википедия:Викимәғлүмәттә сығанағы булған мәҡәләләр]]
[[Категория:Лос-Анджелеста вафат булғандар]]
[[Категория:1966 йылда вафат булғандар]]
[[Категория:15 декабрҙә вафат булғандар]]
[[Категория:Чикагола тыуғандар]]
[[Категория:1901 йылда тыуғандар]]
[[Категория:5 декабрҙә тыуғандар]]
[[Категория:Страницы с непроверенными переводами]]