Хәрби хеҙмәткәр битенең сығанаҡ тексын ҡарарға

[[Файл:Inspection2018-08.jpg|мини|31-се айырым гвардия десант-штурм бригадаһы хәрби хеҙмәткәрҙәре|альт=|300x300пкс]]
[[Файл:4thTankDivisionOpenDay17p2-06.jpg|thumb|300x300px|4-се гвардия танк дивизияһы хәрби хеҙмәткәрҙәре «Ратник-2» шәхси һаҡланыу сараларында, 2017 йыл|альт=]]
'''Хәрби хеҙмәткәр''' — дәүләт именлеге һәм оборона өлкәһендәге мәсьәләләрҙе хәл итеүгә йүнәлтелгән хәрби хеҙмәт вазифаһын башҡарыусы һәм уның менән билдәләнгән бурыстар үтәүсе шәхес (кеше). Бының менән бәйле ул махсус хоҡуҡи статусҡа эйә.
 
== Рәсәй империяһы ==
«Хәрби хеҙмәткәрҙәр» һүҙ бәйләнеше {{comment|хеҙмәт кешеләре|служилые люди}} исеме менән беренсе тапҡыр «Бөйөк Мәскәү кенәзлеге» документтарында телгә алына<ref name=ReferenceA>О русском войске в царствование Михаила Фёдоровича и после его, до преобразований, сделанных Петром Великим. Историческое исследование действ. чл. Императорского Общества Истории и Древностей Российских И. Беляева. Москва. 1846 год.</ref> ({{comment|хәрби кешеләр|«ратные люди»}}   тип ул заманда бөйөк кенәзгә хеҙмәт итеү бурысы йәки «хәрби эш алып барыу» менән бәйле дворяндарҙе атап йөрөткәндәр.

Ул ваҡыт документтарына, мәҫәлән, «Уложение о службе» (1555 йыл), «Судебником» Ивана IV (1559 йыл), «Соборное уложение» Алексея Михайловича (1649 йыл) ярашлы «хеҙмәт кешеләре» (хәрби кешеләр) «служилые люди» («ратные люди») «дәүләт хеҙмәтендә» торған, бының өсөн ер һәм дәүләттән эш хаҡы жалованье алған.

Һуңынан Рәсәй империяһында хәрби хеҙмәткәрҙәрҙең «прибор буйынса»<ref name=ReferenceA /> (набор буйынса) йыйылма буйынса тупланған яңы категорияһы барлыҡҡа килә. Хәрби хеҙмәт өсөн уларға ер һәм поместье (усадьба) түгел, ә ҡаҙнанан аҡсалата һәм иген менән эш хаҡы, кейем һәм аяҡ кейеме, хәрби әйберҙәр бирәләр. Уларға:
{{Кол|3}}
* копейщики
* стрельцы
* рейторы
* пушкари
* городовые дворяне
* городовые казаки
* казаки
* һәм башҡалар.
{{Конец кол}}

[[XVII быуат]]та хеҙмәт кешеләре разрядына прибор буйынса яңы строй полктарының хәрби хеҙмәткәрҙәре мушкетерҙар, рейтарҙар, драгундар, һалдаттар, шулай уҡ һөрөнтө һалдаттар һәм драгундар өҫтәлә.

== Рәсәй Федерацияһы ==
Рәсәй Федерацияһының «Хәрби бурыс һәм хәрби хеҙмәт тураһында»ғы федераль законының 2-се статьяһына ярашлы, Рәсәй Федерацияһында хәрби хеҙмәткәрҙәр булып "башҡа ил гражданлығы булмаған һәм хәрби хеҙмәт үткән граждандар Рәсәй Федерацияһы Ҡораллы Көстәрендә, Рәсәй Федерацияһы милли гвардияһы ғәскәрҙәрендә, граждандар оборонаһы өлкәһендәге бурыстарҙы хәл итеүгә вәкәләтле федераль башҡарма власть органының ҡотҡарыу хәрби формированиеларында, Рәсәй Федерацияһының Тышҡы разведка хеҙмәтендә, Рәсәй Федерацияһының Федераль именлек хеҙмәтендә, дәүләт һаҡлау органдарында, Рәсәй Федерацияһының хәрби прокуратураһы органдарында, Рәсәй Федерацияһы Тәфтиш комитетының хәрби тәфтиш органдарында һәм Рәсәй Федерацияһы дәүләт власы органдарының мобилизация әҙерлеген тәьмин итеү федераль органында, янғынға ҡаршы федераль хеҙмәттең хәрби подразделениеларында һәм һуғыш ваҡытында булдырылған махсус формированиеларҙа, ә сит ил гражданлығы (подданныйлығы) булған граждандар һәм сит ил граждандары — Рәсәй Федерацияһы Ҡораллы Көстәрендә һәм граждандар оборонаһы өлкәһендәге бурыстарҙы хәл итеүгә вәкәләтле федераль башҡарма власть органының ҡотҡарыу хәрби формированиеларында хеҙмәт итеүселәр иҫәпләнә<ref>[http://www.consultant.ru/document/cons_doc_LAW_18260/3df6b35547c68d2ca9bb487b11e0f6be5818171a/ Федеральный закон от 28.03.1998 г. № 53-ФЗ «О воинской обязанности и военной службе» / Статья 2. Военная служба. Военнослужащие] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180930062727/http://www.consultant.ru/document/cons_doc_LAW_18260/3df6b35547c68d2ca9bb487b11e0f6be5818171a/ |date=2018-09-30 }} // Фрагмент текста закона (в действующей редакции от 18.03.2019 года) на сайте ИПС «КонсультантПлюс».</ref>.

Рәсәй Федерацияһы (Рәсәй) граждандары хәрби хеҙмәт башланғандан һуң «хәрби хеҙмәткәр» статусын ала һәм хәрби хеҙмәт ваҡыты тамамланғандан һуң уны юғалта.

== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}

[[Категория:Хәрби хеҙмәт]]
[[Категория:Ҡораллы көстәр]]
[[Категория:Дәүләт хеҙмәте]]

== Әҙәбиәт ==
* «О русском войске в царствование Михаила Федоровича и после его, до преобразований, сделанных Петром Великим.» Историческое исследование действ. чл. Императорского Общества Истории и Древностей Российских И. Беляева. [[Москва]]. 1846 год.
* «Военный энциклопедический словарь» (ВЭС), Москва, Военное издательство (ВИ), 1984 г., 863 стр. с иллюстрациями (ил.), 30 листов (ил.);
; Цикл статей генерала Джона Хаккетта об эволюции военной профессии
* {{h|Hackett, pt. 1|1963|3=''Hackett, J. W.''<!-- (John Winthrop)--> [https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=uc1.$b791897;view=1up;seq=390 The Profession of Arms, Part I: Wellsprings in History]. // ''Military Review''. — October 1963. — Vol. 43 — No. 10.}}
* {{h|Hackett, pt. 2|1963|3=''Hackett, J. W.''. [https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=uiug.30112106756239;view=1up;seq=52 The Profession of Arms, Part II: Today and Tomorrow]. // ''Military Review''. — November 1963. — Vol. 43 — No. 11.}}

== Һылтанмалар ==
{{Навигация
|Портал       = 
|Викисловарь  = военнослужащий
|Викицитатник = 
|Викитека     = 
|Викиновости  = 
|Тема = Военнослужащий
}}
* [http://www.garant.ru/law/78792-000.htm Федеральный закон «О статусе ''военнослужащих''»]
* Закон СССР от 1.09.1939 о всеобщей воинской обязанности.
* [https://web.archive.org/web/20091210185523/http://www.gvir.ru/novosti/art-26.html ''Военнослужащие'' будут полностью обеспечены жильем.]


[[Категория:Хәрби эш]]